نقش بنادر و مناطق ویژه اقتصادی چین در توسعه اقتصادی آن/ چین چگونه از ظرفیت بنادر خود برای توسعه اقتصادی بهره می‌گیرد؟

ساجده رحیمی، اقتصاد۲۴ - بنادر مهم جهان به ترتیب شامل بندر نینگ بو- جو شان، شانگهای، سنگاپور، تیان جین، چینگ دائو، روتردام هلند، گوانگ جو، تانگ شان، دالیان و این کو هستند که از این میان، هشت بندر در چین قرار دارد.

چین دارای ۲۰ بندر بزرگ و فعال است که نام آن‌ها در میان ۱۰۰ بندر برتر جهان نیز قرار گرفته و هر سال عملکرد برجسته و چشمگیری از خود به نمایش می‌گذارند که این نشان دهنده بالا بودن ظرفیت بنادر این کشور نسبت به سایر کشور‌های جهان است و طبق گزارش‌ها بین ۶۰ تا ۷۵ درصد از ظرفیت کل بنادر برتر دنیا را به خود اختصاص داده است.

بندر شانگهای چین تا چندین سال رتبه اول در میان بنادر کانتینری جهان را داشت و بندر شنژن نیز سومین مقام را در این میان حفظ کرده بود. گوانگجو، چینگ دائو و تیان جین نیز از مهمترین بنادر به حساب می‌آیند.

چه چیز موجب موفقیت بنادر چین شده است؟

از سال‌های ۱۹۸۰ میلادی بنادر چین دچار تحولات اساسی شده‌اند؛ در حقیقت این تحول همزمان با توسعه اقتصادی این کشور بوده که با شتاب این روند را طی کرده و سالانه ۱۰ درصد رشد کرده است. تا پیش از این تاریخ، اقتصاد چین به طور کامل در اختیار دولت بود، اما پس از مرگ مائو، بنیانگذار جمهوری خلق چین، سیاستگذاران چینی در یک روند تدریجی اقتصاد این کشور را به سمت بازار محوری هدایت کردند.

بیشتر بخوانید: منطقه آزاد شانگهای چین چگونه خانه بزرگترین غول‌های فناوری شد؟

در واقع این کشور پس از پایان دوران مائوئیستی از اقتصادی کاملا دولتی سوسیالیستی به سوی اقتصاد مختلط حرکت کرد. این حرکت موجب تغییرات بسیاری در نظام‌های مالی، محاسباتی قضایی و... شد و صنعتی سازی و شهرنشینی با روند بسیار تندی پیاده شد. با تمام این فشارها، اما پیشرفت‌های زیادی در زندگی مردم به وجود آمد و مردم شاهد ثبات اجتماعی بودند و خیلی زود تاثیرات مهمی در اقتصاد جهان گذاشتند.

در حقیقت چین از یک اقتصاد فقیر دولتی بسته و متمرکز و عقب افتاده به یک اقتصاد بازار محور، باز و غیر متمرکز تبدیل شد و به گفته برخی تحلیلگران، چین بدون زیرساخت‌های بازار، بدون قوانین و مقررات فراگیر، بدون دموکراسی و... توانست رشد اقتصادی را رقم بزند مدلی که مخصوص خود چین است و در دیگر کشور‌ها دیده نمی‌شود.

نقش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی چین در توسعه این کشور

همزمان با اصلاح ساختار اقتصادی یکی از مهمترین تصمیمات این کشور برای توسعه اقتصادی، اجرای گام به گام سیاست در‌های باز بود. از سال ۱۹۸۰ چین در شهر‌های شنژن، جوهای، شن تو، گوانگ دونگ و چند شهر دیگر، منطقه ویژه اقتصادی تاسیس کرد. سال ۱۹۸۴ هم ۱۴ شهر ساحلی خود را به روی خارج باز کرد و به مرور و در سال‌های بعد، در برخی شهر‌های بزرگ و متوسط ۱۵ منطقه تجارت آزاد و ۴۹ منطقه اکتشاف فنون اقتصادی کشوری و ۵۳ منطقه اکتشاف صنایع فنون عالی و جدید تاسیس کرد.

بیشتر بخوانید: چرا مناطق آزاد هنگ‌کنگ از محبوب‌ترین مناطق جهان هستند؟/ با آزادترین اقتصاد جهان آشنا شوید

این مناطق نقش مهمی در جمع‌آوری ارز از طریق صادرات و ورود فناوری‌های پیشرفته ایفا کرده اند. مناطقی که سیاست اقتصاد آزاد در آن اجرا می‌شود در چین متعدد هستند و برنامه‌های مختلفی برای هر کدام از آن‌ها در نظر گرفته شده است که مانند زنجیره‌ای متصل به اقتصاد چین کمک می‌کنند. هر یک از این مناطق به نقش خود و جایگاهی که در این زنجیره دارند واقف هستند و به خوبی طبق برنامه جلو می‌روند.

مناطق توسعه فنون اقتصادی ملی که از آن صحبت شد، بخشی از مناطقی به حساب می‌آیند که در سیاست در‌های باز اقتصادی چین نقش مهمی ایفا می‌کنند. این مناطق نواحی کوچکی در مناطق آزاد هستند که تاسیسات زیربنایی در آن‌ها آماده و یک محیط سرمایه گذاری با استاندارد بین المللی فراهم شده است. این مناطق به مرور نقش مهمی را در ساختار صنعتی ایفا می‌کنند. سال ۱۹۸۸ تعداد این مناطق ۱۴ و اکنون در حدود ۴۹ منطقه با این عنوان فعالیت می‌کنند.

مناطق فنون عالی و جدید هم از جمله مناطقی هستند که در راستای سیاست در‌های باز به اقتصاد چین کمک شایانی کرده اند. اکنون بیش از ۵۰ منطقه توسعه صنعتی با فنون عالی و جدید در چین ایجاد شده است. شهرک‌های علمی و فنی و مناطق توسعه صنایع با فنون عالی و جدید توانسته اند با توسعه سریع و ساختار مطلوب محیط نرم افزاری و سخت افزاری و... به عنوان اولین گروه از پایگاه‌های صادراتی چین تعیین شوند.

چین همچنین دارای مناطقی معاف از مالیات است که در آن به امور تجارت بین المللی پرداخته می‌شود و به بازرگانان خارجی اجازه سرمایه گذاری، مدیریت، تجارت بین المللی و توسعه امور ذخیره در انبارها، تهیه فرآورده‌ها و صادرات با معافیت از مالیات و... داده می‌شود. امروز تعداد این مناطق به ۱۵ می‌رسد.

تجارت خارجی در چین به طور مداوم روند رو به رشدی داشته و امروز با بیش از ۲۲۰ کشور و منطقه جهان تجارت دارد. اصلاحات اقتصادی چین و نظر ویژه بر خصوصی سازی و آزاد سازی چین را به سمت اقتصاد بازار سوق داد و مسئولان اقتصادی این کشور نیز به باز کردن در‌های کشور بر روس تجارت و سرمایه گذاری خارجی گوش دادند و همین موجب نگاه گسترده و برنامه ریزی شده چین به تجارت باز موجب شد در کنار نیروی انسانی زیاد و آموزش دیده و تولید، مناطق ویژه اقتصادی نیز نقش مهمی در صادرات این کشور ایفا کنند و حتی در زمان‌هایی که اقتصاد جهانی دچار بحران و رکود می‌شود نیز بتواند پیش برود و برنامه‌های خود را یکی یکی اجرایی سازند و چین را به یک ابر قدرت نوظهور در جهان تبدیل کند.

اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین ، ترکیه ، امارات ، هند ، سنگاپور ، اسپانیا، کره جنوبی، کاستاریکا، یونان ، ایتالیا ، عمان، نیجریه ، موریس ، مالزی ، کانادا ، بنگلادش ، سوریه، تونس و مناطق ویژه اقتصادی روسیه، ازبکستان ، بلاروس ، عربستان ، لبنان ، تانزانیا ، آرژانتین ، لیتوانی ، غنا ، گرجستان ، اندونزی ، کرواسی ، نامیبیا ، پاناما، کلمبیا،  اولین منطقه آزاد تجاری جهان و همچنین شهر اینترنتی دبی را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.