جدال نهادها برای نرخ‌گذاری ارز در سایه ضعف بانک مرکزی/ در هیچ کجای جهان، مجلس نرخ ارز را تعیین نمی‌کند

اقتصاد۲۴ - شاید به اعتقاد رئیس کل بانک مرکزی؛ سیاست بانک مرکزی بر این استوار است که نرخ ارز باید با توجه به شرایط اقتصاد کلان کشور از جمله روند ارزش صادرات نفتی و غیرنفتی، تراز خارجی و جلوگیری از هدررفت منابع ارزی کشور سامان گیرد اما این سیاست هیچ گاه اجرایی نشد و همواره بازار‌های مختلف تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز قرارگرفته‌اند.

از این رو مقاومت در مقابل کاهش نرخ ارز از سوی کسانی که ارز در اختیار دارند قابل درک است، ولی عوامل بنیادی بازار شرایط خود را در هر صورت تحمیل می‌کند و همین ناسازگاری باعث تشدید تنش در بازار شده است.

هرچند بانک مرکزی با توجه به همه این عوامل و با تکیه بر قدرت بازارسازی ِ خود مسیر حرکت نرخ ارز را رصد کرده و بر اساس مجموعه اهداف سیاستگذاری خود، منابع و ابزار‌های در دسترس، آن را مدیریت می‌کند، اما کارشناسان آن روی سکه را نیز مورد توجه قرار می‌دهند آن هم برخی اهمال کاری‌ها از سوی بانک مرکزی است که تبعات سنگینی را بر اقتصاد وارد کرده است.

در همین رابطه آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی درگفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: هیچ جای دنیا مجلس برای ارز، نرخ تعیین نمی‌کند، یا اینکه وزارت اقتصاد و رئیس جمهور و یا خیابانی به نام فردوسی و حتی عرضه و تقاضا تعیین کننده نرخ ارز نیست، بلکه تنها مرجع مطمئن و قابل اجرا بانک مرکزی است.

وی تصریح داشت: بانک مرکزی متولی سیاست‌های پولی – ارزی کشور است چرا که هم دارنده حجم عظیمی از ارز است وهم اختیارات کامل را دارد، اما معمولاً نظام ارزی حاکم بر کشور یک نظام ارزی شناور است یعنی تفاوت زیادی با سیاست‌های ارزی سایر کشور‌ها دارد.

به گفته این کارشناس اقتصادی؛ در هیچ جای دنیا نرخ ارز را شناور نمی‌کنند، اما بانک مرکزی کشور ما باور اشتباهی از نرخ واقعی ارز دارد چرا که عامل تعیین کننده نرخ ارز را عرضه و تقاضا و این موضوع را تابع بازار می‌داند.

بغزیان با تأکید بر تبعات منفی چنین استدلالی گفت: این در حالی است که نرخ ارز باید مدیریت و در محدوده مشخص حفظ و با توجه به شرایط اقتصاد کشور تنظیم شود، راهکاری که هیچ گاه بانک مرکزی در کشور ما انجام نداده است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: بنابراین زمانی که بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی مدیریت در بازار ارز نمی‌کند، از هر سو قیمت‌های مختلف به این بازار تحمیل می‌شود، ارز نیز تحت تأثیر عوامل، قیمت جدیدی را به خود اختصاص می‌دهد.

بیشتر بخوانید:دولت و مجلس، هر دو به قیمت دلار، نگاه دستوری دارند/ تورم پایه در سال آینده ۳۵ درصد است

وی یادآور شد: در این عدم هماهنگی از سوی بانک مرکزی، مجلس برای خود نرخی را تعیین می‌کند که قبل از آن دولت در بودجه سال آینده خود رقم دیگری را تعیین کرده است و در مقابل این نرخ گذاری، زورآزمایی و جدال می‌کنند که به هیچ عنوان شایسته اقتصاد کشور ما نیست چرا که همه در برابر این عدم تجمیع سر درگم شده‌اند.

بغزیان ادامه داد: این نوع تصمیمات و اختلاف نظر‌ها باعث می‌شود که هر کسی برای خود فروشنده و خریدار ارز شود و با هر اقدام در گوشه و کنار جهان، قیمت ارز در داخل ایران تحت تأثیر قراربگیرد و بازار متشنج شود.

این کارشناس اقتصادی با تأسف از اینکه تمام این چالش‌ها به دلیل کم کاری بانک مرکزی در اجرای وظیفه خطیر خود جهت حفظ ثبات در بازار ارز می‌باشد، گفت: بهترین کار محول شدن وظیفه بانک مرکزی در راستای ثبات بخشی قیمت ارز به مرجع و دستگاه اجرایی دیگر است چرا که بانک مرکزی تا کنون نتوانسته بازار ارز را به درستی هدایت و تحت کنترل خود قرار دهد. اقتصاد کشور نباید دستخوش سوء مدیریت‌ها شود و نباید اجازه دهند نرخ ارز تا این حد در بدنه اقتصاد کشورایجاد تشویش کند.

بغزیان در پاسخ به این سوال که وضعیت نرخ ارز در بودجه به چه سمت و سویی خواهد رفت گفت: یک طرف این بازی به دلیل محدودیت‌ها و تحریم‌ها در اختیار ما نیست و باعث بی تأثیری اقدامات و حرکت‌های نظام بخشی ارز می‌شود.

این کارشناس اقتصادی یادآور شد: در زمان محدودیت و تحریم، بانک مرکزی باید به طور جدی در برابر ریزش سرمایه‌ها به یک بازار خاص ایستادگی کند و مانع برهم ریختگی شود و جلوی سود عده‌ای قلیل و زیان عده زیادی را بگیرد.

بغزیان ادامه داد: تلاطم نرخ ارز همواره باعث نگرانی مردم و سرمایه‌گذاران شده و در این بین بانک مرکزی باید با توجه به شاخص‌های کلان اقتصادی، نرخ واقعی ارز را تعیین و بر اجرای آن پافشاری داشته باشد. ترمیم رشد اقتصادی، تثبیت و کاهش نرخ تورم و در نهایت افزایش اشتغالزایی سه متغیر اصلی در بهبود اقتصاد است که در این بین وظیفه نرخ ارز در کنار نرخ‌های بیمه و دستمزد، تعادل بخشی به اقتصاد است، اما تا کنون بانک مرکزی به این مولفه‌های تعیین کننده توجه نکرده است.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا تلاطم بازار ارز به سال ۱۴۰۰ هم می‌رسد گفت: بازاری که دلار ۳۲ هزار تومانی را تجربه کرده باید با دلار ۲۳ هزار تومان احساس خوب و جو آرامی داشته باشد! اما ریزش قیمت برخی از کالا‌ها و محصولات آنقدر ناچیز و گاهی افزایشی بوده که هیچ تناسبی با شرایط حاضر ندارد و علت اصلی این مقاومت قیمت‌ها در برابر کاهش نرخ ارز، ضعف مدیریت بانک مرکزی است.

بغزیان یادآور شد: تحریم، بلوکه شدن پول‌های ایران، اختلاس‌ها، بی‌انصافی‌ها و عدم مدیریت صحیح باعث می‌شود که اثر کاهش نرخ ارز دیده نشود.