مسئله فقر و نابرابری ابعاد گستردهای دارد و میتوان در بهداشت، در مسکن، در تغذیه، در انرژی و... این مسئله را بررسی کرد. وضعیت در تمام این حوزهها ضرورتا یکسان نیست. فقر تابع علتهای متفاوتی مانند وضعیت سیاست خارجی، وضعیت منطقه، نظام بودجهریزی و... است.
یک اقتصاددان درباره جمعیت زیر خط فقر در ایران گفت: درخصوص جمعیت زیر خط فقر نیاز به تعریف خط فقر است. ملاکهای مختلف از خط فقر وجود دارد که یک نمونه آن فقر غذایی از حیث حداقل کالری است.
زمانی مردم فقط به دیدن مردان دستفروش با سن و سال بالا که سیگار و چسب و فندک میفروختند عادت داشتند، اما حالا دختران جوان هم به جرگه دستفروشان پیوستهاند. از فروش کتاب در پمپ بنزین گرفته تا دستفروشی در کنار خیابان و مترو.
در تله فضایی فقر، فقر بازتولید میشود. سکونتگاههای اجتماعی و غیررسمی حاشیه شهر، بیشتر جنبه سکونتی دارند و جنبه توسعهای ندارند. در تله فضایی فقر نمیتواند سرمایهگذاری صورت بگیرد، حتی سرمایههای نمادینشان نیز از بین میرود.
بررسیها نشان میدهند که خط فقر در سالهای ۱۴۰۰ به بعد با افزایش بیشتری نسبت به انتهای دهه ۹۰ مواجه شده، بطوری که دامنه آن نیز غیرفقرا یعنی طبقه متوسط را نیز در برگرفته است.
پس از سیستان و بلوچستان به عنوان محروم ترین، استانهای کرمان و خراسان جنوبی بیشترین درصد محرومیت را داشتهاند و سمنان، اصفهان و قزوین کمترین درصد محرومیت در بین خانوارها را دارا هستند.
«در شبکههای مجازی نطق قدیمی آقای رئیس جمهور فعلی را میبینیم که میخواهد به دولت قبلی طعنه بزند و خطاب به دولت قبل میگوید: "شما کاری کردید که قیمت دلار به ۵ هزار رسیده است"، ولی الان وقتی قیمت دلار را میبیند، چه حالی میشود؟ گزارش بدهد که چه تحویل گرفته، چه وعده داده و کارنامهاش چیست؟»
تغییرات اقتصادی دهه ۹۰ نشان میدهد ماهیت طبقات اجتماعی دستخوش تغییر شده است و طبقه متوسط که طبقهای پویا و جریانساز بوده، ریزش عمیقی پیدا کرده و روز به روز در حال کوچکتر شدن است.
چند سالی است که به مدد وضعیت اقتصادی و مشکلات معیشتی بسیاری از کودکان کار قید درس و مدرسه را زدهاند و تمام روزهای سال در خیابانها به دنبال لقمه نانی میگردند.
سرقت از سوپرمارکتها و فروشگاههای فروش مواد خوراکی و غذایی بالا رفته است. این را مغازهداران میگویند. آنها تاکید میکنند که میزان نسیهفروشی هم بالا رفته و این روند نسبت به دو، سه سال قبل افزایش داشته است.
پای دهه هشتادیها هم به بازار فروش اعضای بدن باز شد. نسلی که نه به بازار کار امیدی دارند و نه از آموزش عالی دل خوش. حالا میان آگهیها به دنبال مشتری میگردند، برای فروش تکهای از بدن خود!
سال ۲۰۱۸ بود که بانک جهانی اعلام کرد که ۰/۵ درصد از مردم ایران (معادل ۴۲۰ هزار نفر) زیر خط فقر مطلق (درآمدی کمتر از ۱/۹۰ دلار در روز) قرار دارند. همچنین بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس در سال ۹۷، بین ۲۳ تا ۴۰ درصد از کل جمعیت ایران زیر خط فقر بهسر میبرند. طبق گزارش همین مرکز، در مهر ماه ۱۳۹۹ و بر اساس گزارشها و رویکرد بیسابقه سقوط ارزش پول ایران، بیش از ۶۰ درصد کل جمعیت ایران زیر خط فقر هستند. خط فقر در ایران در ۲۴ مرداد ۱۴۰۱، به حقوق ۲۰ میلیون تومان در ماه رسید.
یک استاد دانشگاه نوشت: سالهاست میزان افزایش دستمزدها از تورم در کشور جا مانده و این امر سبب کاهش قابل ملاحظه قدرت خرید کارگران و افزایش گروههای مشمول خط فقر در کشور شده است.
در حالی روز سه شنبه ۱۴ آذر ماه توسط ابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی تحویل داده شد که به گفته برخی کارشناسان، با این سیاستها وضعیت معیشتی مردم در سال آینده سختتر و مردم فقیرتر خواهند شد.
مشاهدات اقتصاد ایران نشان میدهد که شیوه حکمرانی اقتصاد ایران بر نامطلوب دانستن سودآوری بنگاهها بنا شده است. دولت بهخاطر حمایت از فقرا اساساً سودآوری را ضدعدالت فرض میکند و نمیگذارد مازاد ایجاد شود تا آن مازاد یک نظام تامین اجتماعی را درست کند.
هزینه یک رژیم غذایی سالم کمهزینهترین مجموعه غذاهای موجود است که الزامات دستورالعملهای رژیم غذایی دولتها و سازمانهای بهداشت عمومی را برآورده میکند.