
جام جهانی فوتبال در سال ۱۹۳۰ به ابتکار ژول ریمه، رئیس وقت فیفا، بنیانگذاری شد. آن زمان تنها ۱۳ تیم از سه قاره در رقابتها حضور داشتند و مسابقات در اروگوئه برگزار شد. هدف اولیه، ایجاد یک میدان بینالمللی برای توسعه فوتبال و تقویت دوستی میان ملتها بود؛ اما بهمرور زمان این رویداد به بزرگترین رویداد ورزشی جهان تبدیل شد.
در دهههای بعد، تعداد تیمها از ۱۳ به ۱۶ و سپس به ۲۴ و در نهایت از سال ۱۹۹۸ به ۳۲ تیم رسید. افزایش پوشش رسانهای، پیشرفت فناوری پخش تلویزیونی و جذابیت بالای فوتبال، به رشد جهانی جام جهانی کمک کرد. این رویداد به مرور زمان به صنعتی چند میلیارد دلاری تبدیل شد.
جام جهانی تاکنون در قارههای مختلف از جمله اروپا، آمریکای جنوبی، آمریکای شمالی، آفریقا و آسیا برگزار شده است. کشورهایی مانند ایتالیا، آلمان، برزیل و فرانسه چند بار میزبانی را تجربه کردهاند. هر دوره با توجه به شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور میزبان، ویژگیهای خاص خود را داشته است و به شکلگیری تاریخ فوتبال کمک کرده است.
جام جهانی ۲۰۲۶ یک نقطه عطف در تاریخ این مسابقات است. این رقابتها برای نخستینبار با حضور ۴۸ تیم برگزار میشود؛ تصمیمی که فیفا با هدف افزایش مشارکت کشورهای بیشتر، توسعه فوتبال در قارههای محروم و افزایش درآمدهای تجاری اتخاذ کرده است. این تغییر توازن جدیدی در فوتبال جهانی ایجاد خواهد کرد.
جام جهانی ۲۰۲۶ در سه کشور ایالات متحده آمریکا، کانادا و مکزیک برگزار میشود. این نخستینبار است که سه کشور میزبان مشترک هستند. آمریکا بیشترین تعداد مسابقات را میزبانی میکند و استادیومهای بزرگ و استاندارد این کشور، شالوده اصلی برگزاری تورنمنت خواهد بود.
افزایش تعداد تیمها از ۳۲ به ۴۸ تیم دلایل متعددی داشت. فیفا معتقد است که بسیاری از کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای شمالی شانس کمی برای رسیدن به مرحله نهایی داشتند. با افزایش سهمیه، فرصتهای برابرتر فراهم شده و تعداد بیشتری از ملتها میتوانند حضور در «بزرگترین جشن فوتبال» را تجربه کنند؛ تصمیمی که نقدهای فنی و تحسینهای سیاسی را همزمان بهدنبال داشته است.
جام جهانی همیشه بهعنوان موتور محرک اقتصاد میزبان شناخته شده است. افزایش گردشگری، توسعه زیرساختها، اشتغالزایی موقت و افزایش درآمدهای تبلیغاتی و پخش بینالمللی از مهمترین آثار اقتصادی آن است. براساس برآوردها، جام جهانی ۲۰۲۶ میتواند بیش از ۱۰ میلیارد دلار سود مستقیم و غیرمستقیم برای سه کشور میزبان ایجاد کند.
مزایای اقتصادی جام جهانی فقط محدود به میزبان نیست. کشورهای شرکتکننده نیز از افزایش جذب گردشگر، افزایش صادرات کالاهای فرهنگی و ورزشی و رشد فعالیتهای تبلیغاتی سهم میبرند. حتی کشورهایی که در جام حضور ندارند، از رونق بازارهای مرتبط با پخش، شرطبندی قانونی، تبلیغات و سرمایهگذاری در فوتبال منتفع میشوند.
در طول تاریخ، جام جهانی فراتر از ورزش عمل کرده است. رویدادی که گاهی باعث نزدیکتر شدن کشورها شده و گاهی نیز به تشدید تنشها انجامیده است. حتی انتخاب میزبان میتواند پیامهای سیاسی بههمراه داشته باشد. کشورها از این رویداد برای بهبود چهره بینالمللی، جذب سرمایهگذاری خارجی و تقویت نفوذ منطقهای استفاده میکنند.
جام جهانی نوعی «قدرت نرم» برای کشورها ایجاد میکند. تیم ملی هر کشور نمایندهای فرهنگی است و نمایش خوب در جام جهانی میتواند تصویر جهانی آن کشور را بهبود دهد. از سوی دیگر، پوشش رسانهای گسترده موجب توجه جهانی به فرهنگ، اقتصاد و جامعه کشور میزبان میشود.
نسخه ۲۰۲۶ به دلیل وسعت جغرافیایی، تنوع فرهنگی سه میزبان، حضور ۴۸ تیم و سیستم جدید مرحله گروهی ویژگیهای متمایزی دارد. استادیومهای پیشرفته آمریکا، تجربه تاریخی مکزیک در میزبانی و نقش کانادا در توسعه فوتبال، ترکیبی متفاوت ایجاد کرده است. این جام میتواند از نظر درآمدزایی و تعداد تماشاگر رکوردشکن باشد.
جام جهانی ۲۰۲۶ فقط یک تورنمنت ورزشی نیست؛ بلکه یک رویداد اقتصادی-سیاسی عظیم است که نقش مهمی در مناسبات جهانی دارد. توسعه فوتبال، افزایش فرصتها برای کشورهای کوچکتر، رونق بازارهای مرتبط و تأثیرگذاری بر روابط بینالملل، این دوره را به مهمترین و متفاوتترین جام جهانی تاریخ تبدیل میکند.