سهم ایران از تولید پلاستیک در جهان چقدر است؟

اقتصاد24 - سهم ایران از تولید پلاستیک در جهان چقدر است؟ بر اساس گزارش‌ها سالانه بیش از ۱۷۷ هزار تن پلاستیک در ایران تولید می‌شود، یعنی ۴ درصد از نفت تولید شده در کشور، صرف تولید مواد پلاستیکی می‌شود و حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال طول می‌کشد تا این مواد پلاستیکی تجزیه و نابود شوند.

تولید انواع پلاستیک در جهان اثرات مخربی بر محیط زیست و زندگی جوامع بشری گذاشته است. در واقع با پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی، انسان به سمت تولید موادی روی آورد که علی‌رغم برخی از کارکردهای مفیدش، ضرر و زیان‌های جبران ناپذیری را نیز به همراه داشت.

حال بیشتر کشورهای دنیا برای مقابله با آلودگی‌های زیست محیطی، سعی دارند که تولیدات مواد پلاستیکی خود را کاهش دهند، به همین منظور کنوانسیونی در سازمان ملل وضع شد که بر اساس آن موادی که مستقیما به آب ریخته می‌شوند، باید زیست تجزیه‌پذیر باشند.

در این میان استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در برخی از کشورها در سال‌های اخیر ممنوع شد، به طوری که تا حدی در هزینه‌ها و مصرف نفت در این کشورها صرفه‌جویی به عمل آمد، البته با وجود وضع مالیات‌های سنگین برای فروشندگان درخصوص تولید و مصرف کیسه‌های پلاستیکی، اما هنوز بسیاری از اقلام فروشی فروشگاه‌های این کشورها در کیسه‌های پلاستیکی به مردم عرضه می‌شوند.

امیدواریم با وضع قوانینی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در ایران نیز ممنوع شود، چرا که کیسه‌های پلاستیکی به عنوان زباله دور ریخته و به دلیل ماندگاری بالایشان در محیط، موجب آلودگی می‌شوند. کیسه‌های باقیمانده در طبیعت به همراه باد جابجا و وارد رودخانه‌ها و کانال‌های آب می‌شوند و همچنین موجب آبگرفتگی آبراه‌ها شده و در صورت ورود به دریاها و تالاب‌ها وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی می‌شوند، همین موضوع خفگی و نابودی موجودات مختلف از جمله لاکپشت‌ها، پرندگان و ماهی‌ها را در پی دارد.

پلاستیک‌ها در زمان دفن به دلیل زمان طولانی برای تجزیه شدن، پس از مدتی تبدیل به شیرآبه شده و به آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کنند. این شیرآبه‌ها به دلیل داشتن ترکیباتی همچون فلزات سنگین و زیان آور برای سلامت محیط زیست و آب بسیار خطرناک هستند. پلاستیک‌ها به دلیل اینکه از منابع نفتی تشکیل شده و خاصیت تجزیه ناپذیری دارند، در خاک باقی مانده و مواد شیمیایی حاصل از آن‌ها به داخل خاک نفوذ کرده و وارد زنجیره غذایی انسان‌ها می‌شوند؛ بنابراین کیسه‌های پلاستیکی علاوه بر طبیعت، سلامت انسان‌ها را نیز به خطر می‌اندازند.

به گفته محمد درویش عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، هفدهمین جمعیت جهان را داریم، اما با تولید و مصرف ۵۰۰ هزار تن پلاستیک در سال، پنجمین کشور مصرف کننده پلاستیک در دنیا هستیم، البته شاید بخشی از مصرف پلاستیک اجتناب ناپذیر باشد، اما روندی که در کشور ما اتفاق افتاده، نگران کننده است و بخشی از مصرف بی‌رویه پلاستیک به هزینه‌های ارزان قیمت برای خرید پلاستیک باز می‌گردد. بیشتر پلاستیک‌های تجزیه ناپذیر از جنس محصولات یکبار مصرف پلاستیکی هستند. محصولاتی که تقریباً ۳۰ درصد بازار مصرف پلاستیک‌ها را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند. این محصولات در کشور ما حدود ۳۷۰ هزار تن در سال تولید می‌شوند و اگر در فرآیند درستی وارد چرخه بازیافت شوند، از حجم این مشکلات بسیار کاسته خواهد شد.

هرچند که در سال‌های اخیر کمپین‌ها و شعارهای متعددی برای کاهش استفاده از پلاستیک شکل گرفت و به گوش رسید، اما هنوز هم کنار ساحل، جنگل، دشت، کویر و ... انواع کیسه‌های پلاستیکی و بطری‌های رها شده در دامن طبیعت مشاهده می‌شود، به گونه‌ای که این ساخته‌های بشر چهره زیبای محیط زیست را نازیبا کرده و طبیعت زیر خروارها پلاستیک مدفون شده است. شاید تنها دلیل عمده این معضل نبود قانونی مدون در این زمینه باشد. قوانینی برای ایجاد محدودیت یا ممنوعیت در مصرف بی‌رویه کیسه‌ها یا ظروف پلاستیکی که باید هرچه سریع‌تر از طریق مجلس یا مسئولان اجرایی وضع شوند، اما جای خالی آن‌ها به خوبی مشاهده می‌شود.

پیش از تولید کیسه‌های سازگار با محیط زیست، تنها راهکار زیست محیطی موفقیت‌آمیز در زمینه مقابله با انباشت زباله‌های پلاستیکی، ممنوعیت استفاده از این کیسه‌ها یا تشویق به بازیافت آن‌ها بود، اما با ورود کیسه‌های سازگار با محیط زیست که به طور طبیعی قابل تجزیه هستند، مسیر این مبارزه تغییر کرد. دلایل آن به شرح زیر است:

کیسه‌های سازگار با محیط زیست ۴۶ درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی ترکیبات پایه نفتی و رزینی دارند.

کیسه‌های سازگار با محیط زیست در فرآیند تولید، ۴ برابر انرژی کمتر و ۶ برابر آب کمتر نسبت به کیسه‌های کاغذی مصرف می‌کنند.

کیسه‌های سازگار با محیط زیست در مراحل پیش از تولید ۳۴ درصد کمتر از کیسه‌های پلاستیکی گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کنند.

در این میان تغییر الگوی استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، استفاده از پاکت و کیسه‌های پارچه‌ای برای خرید، خرید کالاهایی با کمترین پلاستیک، فرهنگ سازی از طریق رسانه‌ها، جلوگیری دولت از احداث خط تولید نایلکس و عرضه آن، ایجاد فضای مناسب برای بازیافت و ... از جمله مهمترین راهکارهایی است که می‌توان در زمینه کاهش و کنترل مصرف پلاستیک بکار گرفت. حال برای ترویج فرهنگ استفاده کمتر از کیسه‌ها و مواد پلاستیکی چند سالی است که در تقویم کشورمان روز ۲۱ تیرماه با عنوان «روز بدون پلاستیک» تعیین شده است، اما تنها همین یک روز کافی نیست، چراکه با توجه به آثار مخربی که این مواد تجزیه ناپذیر برجای می‌گذارند، باید در تمام طول سال اقدامات اساسی برای کنترل و کاهش میزان مصرف پلاستیک انجام شود.

پس همه باهم بیاییم با نه گفتن و کنترل مصرف پلاستیک، آینده زمین و محیط زیست را تضمین کنیم.

منبع: باشگا خبرنگاران