آنچه که باید در مورد جنجال اخیر غربالگری گفته شود

از اواخر هفته گذشته که زینب خزعلی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از احتمال حذف غربالگری ژنتیک خبر داد؛ صحبت کردن در خصوص این موضوع به یکی از مباحث داغ روز تبدیل شده است

اقتصاد۲۴ - از اواخر هفته گذشته که زینب خزعلی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از احتمال حذف غربالگری ژنتیک خبر داد؛ صحبت کردن در خصوص این موضوع به یکی از مباحث داغ روز تبدیل شده است؛ دکتر صفیه عشوری مقدم؛ پزشک متخصص زنان و زایمان در یادداشت پیشرو به بیان نکات مهمی در این رابطه پرداخته است

*در علوم پزشکی، ما چند جور «پیشگیری» داریم، اولین نوع و مهم‌ترین نوع پیشگیری، پیشگیری از وقوع یک بیماری یا مشکل است، مثل اینکه بخواهیم با انجام واکسیناسیون جلوی بروز یک بیماری را بگیریم.

* آنچه در ماده ۷۵ قانون توسعه به عنوان غربالگری آمده است در واقع حکم یک واکسیناسیون همگانی را دارد؛ یعنی زوج پرخطر شناسایی و ازدواج‌های پرخطری که ثمره آن تولد فرزندان ناسالم است به حداقل ممکن برسد.

* بدیهیست که در این مرحله برای مشاوران امکان شناسایی تمام موارد پرخطر وجود ندارد. آنچه که به تازگی مورد بحث و حتی منشا مناقشه واقع شده است؛ موضوع غربالگری قبل از ازدواج نیست.

*امروز در دوران بارداری، آزمایشات و امکاناتی در اختیار علم پزشکی هست که به کمک آن‌ها می‌توان بارداری‌ها و جنین‌های پرخطر (از نظر وجود ناهنجاری) را به موقع تشخیص داد.

*هرچند بدیهیست که این آزمایشات صرفا جنبه غربالگری دارند و پزشکان متخصص زایمان و باروری از هیچکدام به عنوان تست تشخیصی قطعی استفاده نمی‌کنند.

*در صورتی که یک جنین در تست‌های غربالگری به عنوان یک جنین پرخطر تشخیص داده شود، آنوقت است بیمار برای انجام تست‌های تشخیصی تکمیلی به مراکز فوق تخصصی ارجاع داده می‌شود.

*طبق قوانین فعلی اگر در نتیجه انجام این آزمایش‌ها وجود ناهنجاری (آنهم از نوع شدید که با ادامه حیات طبیعی خود جنین و یا حتی مادر در تنافی باشد) تایید شود، در صورتی که جنین کمتر از ۴ ماه کامل باشه (که هنوز روح در کالبد جنین دمیده نشده) اجازه سقط درمانی آنهم در برخی مراکز مجهز داده می‌شود.

*تاکید دارم که تشخیص قطعی ناهنجاری تنها پس از انجام آزمایش‌های دقیق و انجام چند نوبت سونوگرافی فوق تخصصی امکان پذیر است و تا آنجا که من در جریان امر هستم، مراکز پزشکی قانونی بسیار به سختی و با وسواس زیادی با اینگونه موارد برخورد می‌کنند و مجوز سقط را در موارد معدودی صادر می‌نمایند.

*متاسفانه، در روز‌های اخیر برخی شهروندان که از مکانیسم و روند انجام این غربالگری‌ها و تست‌های تشخیصی از نظر علمی اطلاع کافی ندارند، صرفا بر اساس شنیده‌هایشان (و شاید اطلاعات ناقص و نادرست فضا‌های مجازی و اینترنت) تصور می‌کنند که: «واویلا. بچه سالم را سقط می‌کنند؟!»

*در حالی که حداقل خود من در طی ۲۱ سال فعالیت تخصصی در حوزه زنان و مامایی، هر روز بار‌ها و بار‌ها با بیمارانی روبرو بوده ام که نتیجه تست غربالگری پر‌خطر در دست داشته اند، اما تاکنون حتی به اندازه تعداد انگشتان دو دستم (حتی ۱۰ نفر) مورد جنین دارای ناهنجاری ندیده‌ام که منجر به سقط شود.

*می‌خواهم بگویم برخلاف استنباط نادرستی که این روز‌ها رواج یافته است از تعداد هزاران غربالگری مثبت فقط تعداد انگشت شماری، آنهم پس از گذراندن مراحل تشخیصی مخصوص، برای گرفتن مجوز سقط راهی مراکز پزشکی قانونی می‌شوند.