تاریخ انتشار: ۰۸:۴۳ - ۰۶ مرداد ۱۴۰۰

فرار سرمایه‌ها در دهه ۹۰

تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، طی دو سال گذشته، در روندی ناامیدکننده در پایین‌ترین نقطه یک دهه گذشته قرار گرفته است. یعنی صاحبان سرمایه و کسب و کارها، ترجیح داده‌اند پول خود را در جای دیگری غیر از تولید، سرمایه‌گذاری کنند.

فرار سرمایه‌ها در دهه ۹۰

اقتصاد ۲۴- تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، طی دو سال گذشته، در روندی ناامیدکننده در پایین‌ترین نقطه یک دهه گذشته قرار گرفته است. به استناد اطلاعات ارایه شده توسط بانک مرکزی، تشکیل سرمایه ثابت از رقم ۵,۲۴۹,۹۸۴ میلیارد ریال در ابتدای دهه ۹۰ در سال‌های ۹۸ و ۹۹ یعنی سال‌های پایانی این دهه تقریبا نصف شده و به ۲,۶۱۸,۸۳۸ میلیارد ریال رسیده است. اتفاقی که نشان می‌دهد در این دهه، صاحبان سرمایه و کسب و کارها، ترجیح داده‌اند همزمان با تحولات ریز و درشت اقتصادی، پول خود را در جای دیگری غیر از تولید، سرمایه‌گذاری کنند.

چرا مهم است؟

در ادبیات اقتصادی، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به معنای هزینه خریداری کالا‌های سرمایه‌ای توسط بخش خصوصی، تولیدکنندگان خدمات دولتی و تولیدکنندگان خدمات خصوصی در خدمت خانوار‌ها منهای خالص فروش کالا‌های سرمایه‌ای دست‌دوم و قراضه در طول یک دوره حسابداری است که این دوره نیز معمولا یک‌سال است. کالا‌های سرمایه‌ای، کالا‌های نهایی و بادوامی هستند که در تولید کالا‌ها و خدمات جدید به کار برده شده و عمر اقتصادی و مورد انتظار آن‌ها بیش از یک‌سال است.

در نظام حساب‌های ملی ایران برآورد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به صورت مجزا در زمینه «ماشین‌آلات و لوازم کسب و کار» و «ساختمان» صورت می‌گیرد. در واقع نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از این دو جزء اساسی تشکیل شده است؛ یکی از این اجزا نشان‌دهنده نرخ تشکیل سرمایه در بخش «ماشین‌آلات» و دیگری نرخ تشکیل سرمایه در بخش «ساختمان» است که به تفکیک نشان می‌دهد میزان سرمایه‌گذاری برای خرید ماشین‌آلات یا ساخت‌و ساز چقدر بوده است.


بیشتر بخوانید: فرار سالانه ۱۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور


فرار از تورم

آمار ارایه شده نشان می‌دهد که در ابتدای دهه ۹۰ بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از سرمایه‌ها به صورت «ثابت» در جایی مستقر می‌شد تا «ارزش افزوده» جدید خلق کند. صاحبان سرمایه با توجه به شاخص‌های سهولت کسب و کار، اقدام به سرمایه‌گذاری در حوزه ماشین‌آلات یا ساختمان می‌کنند تا در نهایت با تولید یک کالا یا ارایه خدمات، از طریق ارزش افزوده ایجاد شده، سود خود را برداشت کنند. در عین حال، این اتفاق به کاهش بیکاری و البته تورم نیز می‌انجامد. اما روند‌های به وجود آمده در طول دهه ۹۰ موجب شده تا سرمایه‌گذاران پول خود را در جایی سرمایه‌گذاری کنند که هم سود بهتری داشته و هم از ارزش آن کاسته نشده است.

چنان که ۸ سال پس از آمار ابتدایی، میزان تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سال ۹۸ به ۲۴۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در سال ۹۸ نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات، منفی ۱۰ درصد و نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان منفی ۴.۳ درصد بوده است. تشکیل سرمایه ثابت در ماشین‌آلات ۱۸۵ هزار میلیارد تومان و تشکیل سرمایه ثابت در ساختمان ۲۱۸ هزار میلیارد تومان بوده است.

تاثیر نفت

با نگاهی به نمودار تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ایران مشخص می‌شود که بخش زیادی از شاخص سرمایه‌گذاری بستگی مستقیمی به درآمد‌های نفتی داشته است. از سال ۸۴ تا ۹۰ همزمان با افزایش درآمد‌های نفتی و بهبود عملکرد دستگاه‌ها به دلیل پول‌پاشی فراوان، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز در اعداد بالایی سیر کرده است. همانند رشد اقتصادی که منحنی آن صعودی بوده و هیچگاه به عدد صفر نرسیده است. اما در سال ۹۰ با تشدید تحریم‌ها، ورق برگشته و در دو سال پیاپی ۹۱ و ۹۲ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص با رشد منفی مواجه شده است.

به‌طور مثال، در سال ۹۱، اثرات تشدید تحریم‌ها به سرعت خود را نشان داده و رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به منفی ۲۴ درصد نسبت به سال ۹۰ رسیده است. این روند در سال ۹۲ باز هم بدتر شده و این بار ۱۱.۶ درصد کاهش پیدا کرده است. فقط در سال ۹۳ بوده که همزمان با مذاکرات برجام، فضای کسب و کار ایران امیدوار به آینده، اقدام به سرمایه‌گذاری کرده و ۷.۱ درصد رشد در شاخص تشکیل سرمایه ثابت شکل گرفته است. از سال ۹۳ به بعد، هیچگاه این شاخص رشد نکرده است. تا اینکه در سال ۹۷ همزمان با شوک‌های ارزی و بی‌ثباتی در اقتصاد، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بیش از ۱۵ درصد کاهش پیدا کرده است. این دومین رکورد افت این شاخص در دهه ۹۰ است که اولین آن در سال ۹۱ رخ داده بود.

چه اتفاقی افتاده است؟

اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در گزارش‌هایی که اخیرا با عنوان «پایش ملی محیط کسب و کار ایران» منتشر کرده، عواملی، چون «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب و کار» و «دشواری تامین مالی از بانک‌ها» فاکتور‌های تاثیرگذار بر بهبود محیط کسب‌و کار اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده‌اند. ضمن اینکه ردپای عوامل تنش‌زای سیاسی نیز در پایین آمدن رشد تشکیل سرمایه ثابت دیده می‌شود.

چه باید کرد؟

با اینکه سالانه بیش از دوبرابر استهلاک سرمایه‌های ثابت، تشکیل سرمایه جدید اتفاق افتاده، اما روند کاهش سطح تشکیل سرمایه سالانه به حدی رسیده است که سرمایه‌گذاری‌های جدید قادر به جبران استهلاک دارایی‌های ثابت قبلی نیست. این مساله به معنی استهلاک ظرفیت‌های رشد اقتصادی و کاهش درآمد سرانه در سال‌های آینده است. حالا به نظر می‌رسد که چالش سرمایه‌گذاری از جمله جدی‌ترین مسائل پیش روی دولتی خواهد بود که قرار است از چند روز دیگر کار خود را آغاز کند. خروج از این وضعیت و بازگشت به مسیر بلندمدت رشد، دشوار است، اما غیرممکن نیست.

برای جبران استهلاک سال‌های گذشته و ایجاد ظرفیت‌های جدید برای رشد اقتصادی، نیاز است سرمایه‌گذاری‌های بسیار وسیعی در زیرساخت‌های عمومی، تجهیزات و ماشین‌آلات تولیدی بنگاه‌ها، انتقال فناوری و نوسازی صنایع از محل منابع داخلی و خارجی صورت بگیرد. زمینه‌سازی برای چنین جهش سرمایه‌گذاری، الزامات بسیار گسترده‌ای دارد که اولین آن‌ها تزریق منابع جدید به اقتصاد ایران است. هرچند بخش زیادی از این اقدامات در گرو سیاست خارجی مبتنی بر تنش‌زدایی است.

منبع: اعتمادآنلاین
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت ساعت اپل، سامسونگ و شیائومی امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت انواع گوشی موبایل اپل امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز چهارشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت سکه پارسیان امروز چهارشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع زعفران + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز چهارشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز چهارشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ طرفداری شیلا خداداد از تتلو!

قیمت دلار و یورو امروز چهارشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

پیش بینی یک کارشناس از قیمت مسکن تا پایان خرداد

پیش بینی قیمت طلا و سکه ۹ فروردین ۱۴۰۳

سیزده بدر امسال بارانی است؟

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

استراتژی معاملاتی موفق برای انتخاب سهام

فیلم/ رفتار جالب فراستی علیه مجری

فروردین، ماهی صعودی برای بورس

درخواست سپاهانی‌ها از فدراسیون

رشیدی کوچی: قالیباف بازنده بزرگ مجلس بعدی

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو

خبر خوش برای زنان هوادار تراکتور

مسافران نوروزی در بازار مشهد

قیمت این خودرو در بازار ترکید

دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان و اوقات شرعی

مسجد جمکران ۱۰۷۲ ساله شد

واکنش دکتر هاشمی به خودکشی پرستو بخشی

دیدار زیاد نخاله با آیت‌الله خامنه‌ای

خبر خوش برای استقلالی‌ها

ورود گردشگران به میانکاله در روز طبیعت ممنوع شد

کیمیا علیزاده عضو تیم ملی بلغارستان شد

فیلم/ روبوسی نخست وزیر لبنان با یک زن دیگر به جای نخست‌وزیر ایتالیا!

پول افغانستان از دلار سودآورتر شد

ورود گردشگران به کویر مرنجاب و سیازگه ممنوع شد

حداکثر حقوق مدیران دولتی اعلام شد

بایدن از ترامپ پیشی گرفت

افزایش ساعت خدمات دهی مترو از فردا

فیلم/ تصاویری زیبا از دریاچه پرآب ارومیه

اینفوگرافی/ بهترین گلزنان تاریخ تیم ملی

بهروز محبی: قیمت واقعی دلار از نرخ نیمایی هم پایین‌تر است

خواص سقز که نمی‌دانستید

ماجرای رأی لحظه آخری احمدی‌نژاد بعد از عمل جراحی پلک

تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختیست

عکس/ جواد عزتی در پشت‌صحنه زخم کاری ۳

خبر فوری شورای نگهبان درباره لایحه عفاف و حجاب

مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد

آخرین آمار شمار کشته‌های تصادفات نوروزی

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

نرخ جریمه‌های رانندگی ۵ برابر می‌شود

دیدار اسماعیل هنیه با محمدباقر قالیباف

قیمت محصولات ایران‌خودرو پنج‌شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳

اینفوگرافی/ کدام آقازاده‌ها تا امروز محاکمه شده‌اند؟

پسر آیت‌الله علم‌الهدی: ارتباطی با هولدینگ گردشگری ندارم

آغاز فروش بلیت قطارهای نیمه دوم فروردین

آخرین وضعیت جاده‌های کشور

فیلم/ ریزش سنگ در محور سیاه بیشه جاده چالوس

فیلم/ رپ خواندن حمید صفت در سریال اژدهای هفت سر

عکس خانوادگی مهلقا باقری برای نوروز

فیلم/ تصاویری باور نکردنی از رسول خادم

فیلم/ واکنش جالب سحر دولت‌شاهی به شنیدن واژه خیانت

هشدار به مردم درباره آگهی‌های جعلی فروش مسکن

مرعشی: اگر قرار بود رئیسی و قالیباف رئیس دو قوه شوند، چرا آن‌ها را جابه‌جا گذاشتید؟

واریز یارانه نقدی فروردین با افزایش ۱۵ درصدی

فیلم/ چرا اعتراضات سیاسی در اکباتان متفاوت بود؟