تاریخ انتشار: ۰۹:۳۸ - ۲۰ شهريور ۱۴۰۰

آسیب‌شناسی تغییر مسیر وام‌

آیا افزایش سهم بخش ساختمان و مسکن، با هدف تأمین اعتبار مورد نیاز، برای ساخت یک میلیون مسکن در سال، امکان‌پذیر است؟

آسیب‌شناسی تغییر مسیر وام‌

اقتصاد ۲۴ -دولت و مجلس مصمم‌اند که سهم تسهیلات بانکی بخش ساختمان و مسکن به‌ویژه در بخش تولید را از ۵ درصد فعلی به ۲۵ درصد افزایش دهند؛ موضوعی که در آینده احتمال تغییر مسیر وام‌ها را افزایش خواهد داد.

پرسش اصلی اینجاست؛ آیا افزایش سهم بخش ساختمان و مسکن، با هدف تأمین اعتبار مورد نیاز، برای ساخت یک میلیون مسکن در سال، امکان‌پذیر است؟ با توجه به محدودیت توان اعتباردهی شبکه بانکی، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، سهم کدام بخش‌های اقتصادی، شامل کشاورزی، صنعت و معدن، بازرگانی و خدمات، از کیک تسهیلات کم خواهد‌شد؟

براساس قانون مصوب مجلس، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری مکلف شده‌اند حداقل ۲۵درصد از تسهیلات پرداختی از محل منابع داخلی خود را در هر سال به بخش مسکن اختصاص دهند که ۲۰ درصد آن به ساخت واحد‌ها و ۵درصد به سرفصل‌های مربوط به خرید و تعمیرات مسکن تزریق خواهد شد، نرخ سود این تسهیلات هم معادل نرخی است که شورای پول و اعتبار تعیین می‌کند.

این قانون در شرایطی قرار است اجرایی شود که براساس تازه‌ترین آمار بانک مرکزی، سهم بخش ساختمان و مسکن از کل تسهیلات بانک‌ها در ۵‌ماه نخست امسال ۵.۱ درصد بوده، با این حساب اضافه کردن دست‌کم ۲۰ درصد بر سهم فعلی، به این معنا خواهد بود که مسیر وام‌دهی بانک‌ها تغییر می‌کند و پرداخت وام به برخی بخش‌های اقتصادی به‌شدت محدود خواهد شد.

این در شرایطی است‌که جز بانک مسکن، سایر بانک‌های تخصصی ازجمله بانک‌های کشاورزی، توسعه صادرات، صنعت و معدن از شرط تعیین شده، در قانون مصوب مجلس، برای اختصاص ۲۵ درصد از کل تسهیلات خود به بخش مسکن مستثنی شده‌اند، به این ترتیب قانون مجلس شامل حال بانک‌های تجاری دولتی و خصوصی و بانک مسکن خواهد شد.

مصوبه مجلس تأکید دارد تسهیلات پیش‌بینی شده در این قانون براساس نیاز سالانه مسکن در طرح‌ها و برنامه‌های اعلام شده وزارت راه‌وشهرسازی پرداخت خواهد شد و وام‌های پرداخت شده برای ساخت مسکن، پس از دوره مشارکت به فروش اقساطی تبدیل و تعهدات آن به خریدار منتقل می‌شود و البته بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در صورت پرداخت تسهیلات یادشده اجازه دارند تا اوراق رهنی را در چارچوب مقررات بانک مرکزی منتشر کنند.

درصورت مقاومت بانک‌ها در پرداخت یک‌پنجم از تسهیلات خود به بخش مسکن، آن‌ها با جریمه مالیاتی مواجه می‌شوند و دولت وظیفه دارد تا این مالیات‌ها را به‌حساب ملی مسکن نزد بانک مرکزی واریز کند.


بیشتر بخوانید: وام‌ یک میلیاردی مسکن کی پرداخت می‌شود؟


بانک‌ها به کدام بخش‌ها وام می‌دهند؟

طبق تازه‌ترین آمار بانک مرکزی، شبکه بانکی در ۵‌ماه نخست امسال، ۹۰۰ هزار میلیارد تومان وام و اعتبار به بخش‌های مختلف پرداخت کرده که ۳۰۵ هزار میلیارد تومان بیش از مدت مشابه پارسال بوده و از رشدی ۵۱.۳ درصدی حکایت دارد. این میزان رشد نشان می‌دهد؛ قدرت وام‌دهی بانک‌ها، صرفا همپای تورم محاسبه شده بانک مرکزی، افزایش یافته است. نکته مهم آنکه؛ ۶۷.۸ درصد از کل وام‌ها، تا پایان مرداد امسال، در قالب تأمین سرمایه در گردش در همه بخش‌ها، پرداخت شده است. یعنی بانک‌ها دوسوم از وام‌های پرداخت شده را برای متوقف نشدن چرخ‌های اقتصاد بنگاه‌ها به حسابشان واریز کرده‌اند و سهم ایجاد یا توسعه طرح‌های جدید، فقط یک‌سوم بوده است.

نگاهی به ترکیب وام‌دهی بانک‌ها در ۵‌ماه نخست امسال نشان از آن دارد که ۶.۹ درصد سهم بخش کشاورزی، ۳۰.۶ درصد سهم بخش صنعت و معدن، ۵.۱ درصد سهم بخش مسکن و ساختمان، ۱۶.۱ درصد سهم بخش بازرگانی و ۴۱.۳ درصد هم سهم بخش خدمات بوده و از کل وام پرداخت شده در این مدت سهم وام خرید مسکن ۱.۱ درصد برآورد شده است.

با کالبدشکافی اجزای تسهیلات بانکی و هدف از پرداخت آن، مشخص می‌شود که از وام‌های پرداخت شده به بخش کشاورزی، ۲۴.۷ درصد به طرح‌های جدید یا توسعه طرح‌های فعلی و ۷۱.۱ درصد به تأمین سرمایه در گردش اختصاص یافته است. در بخش مسکن و ساختمان، سهم بخش تولید مسکن یا توسعه طرح‌های ساخت‌وساز فعلی ۳۱ درصد، خرید مسکن ۱۵.۹ درصد، تأمین سرمایه در گردش ۲۵.۴ درصد و تعمیر واحد‌های مسکونی موجود هم ۱۷ درصد برآورد شده است.

برآورد‌ها نشان می‌دهد؛ درصورتی که دولت و مجلس بخواهند براساس قانون، سهم بخش مسکن و ساختمان را به ۲۵ درصد افزایش دهند، انتظار می‌رود سهم بخش‌های دیگر کم شود، با توجه به سهم اندک بخش کشاورزی و همچنین نیاز شدید بخش صنعت و معدن به نقدینگی، به‌ویژه در بخش سرمایه در گردش، احتمال کم کردن سهم این دوبخش بعید است.

براساس اعلام بانک مرکزی، بخش صنعت و معدن در پنج‌ماهه ابتدایی امسال ۳۰.۶ درصد از کل تسهیلات بانکی را به‌خود اختصاص داده که فقط ۱۸.۶ درصد آن برای ایجاد یا توسعه طرح‌های صنعتی تزریق شده، این آمار نشان می‌دهد؛ ۷۹.۵ درصد از کل برای متوقف نشدن فعالیت بنگاه‌های صنعتی در قالب سرمایه در گردش پرداخت شده است.

کاهش سهم بازرگانی و خدمات

۱۶.۱ درصد از کل وام پرداختی ۵‌ماه ابتدایی امسال، سهم بخش بازرگانی بوده که فقط ۱۱ درصد آن در بخش ایجاد و توسعه سرمایه‌گذاری شده و ۵۲.۷ درصد هم سهم تأمین سرمایه در گردش شرکت‌ها و واحد‌های تجاری بوده است. نکته اینکه ۲۵.۶ درصد از کل وام بخش بازرگانی به خرید کالا‌های شخصی شامل لوازم خانگی، خودرو و نظایر آن مربوط می‌شود که عملا تأمین‌کننده نیاز وام‌خواهی مردم به‌شمار می‌رود و کاستن از سهم بخش بازرگانی، می‌تواند در روند امور تجاری و به‌ویژه تسهیلات بانکی به مردم با نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار اختلال ایجاد و صف تقاضا برای این تسهیلات را طولانی‌تر کند.

بانک مرکزی می‌گوید؛ ۴۱.۳ درصد از کل وام پرداخت شده در این مدت سهم بخش خدمات بوده که ۶۸.۴ درصد آن به تأمین سرمایه در گردش اختصاص داشته و سهم طرح‌های ایجادی یا توسعه‌ای این بخش هم ۲۰.۸ درصد بوده است. کم کردن از بخش خدمات هم به‌دلیل نرخ رشد نزدیک به صفر این بخش به‌ویژه پس از شیوع کرونا و کند شدن فعالیت کسب‌وکار‌های خدماتی سخت، پیچیده ودردسرساز خواهد بود، به‌ویژه در اغلب دوره‌ها اینکه نیمی از تولید ناخالص داخلی ایران، ناشی از فعالیت و ارزش افزوده بخش خدمات بوده است.

معمای سرمایه در گردش

چالش اصلی پیش روی دولت و شبکه بانکی این است که کم کردن از سهم سرمایه در گردش از کل تسهیلات بانکی به‌دلیل رکود اقتصاد و رشد نیم‌بند آن در سال گذشته به آسانی ممکن نیست، زیرا از یک‌سو ماهیت این تسهیلات کوتاه‌مدت بوده و بیشتر این تسهیلات به‌عنوان گردش خون در بدن بنگاه‌های اقتصادی عمل می‌کند و کاهش جریان این خون ممکن است باعث سکته در فعالیت‌های اقتصادی شود. از سوی دیگر بخش زیادی از دخل و خرج عملیات بانکی ناشی از تسهیلاتی است که در قالب سرمایه در گردش پرداخت شده و در یک بازه زمانی مشخص تسویه و دوباره پرداخت می‌شود. در چنین شرایطی افزایش سهم بخش مسکن و ساختمان با روند طولانی و بلندمدت اصل و سود این تسهیلات، باعث منفی‌تر شدن ترازنامه بانک‌ها و کاهش قدرت وام‌دهی آن‌ها برای تأمین نیاز‌های کوتاه‌مدت بخش‌های مختلف اقتصادی خواهد شد.

جراحی نظام تأمین اعتبار ایران

رشد ۵۱ درصدی و همپای تورم سالانه تسهیلات بانکی نشان می‌دهد؛ بانک‌ها قدرت پرداخت تسهیلات بیشتر را ندارند، زیرا در این‌صورت بیشتر بانک‌ها با چالش ناترازی، بین منابع و مصارف و دارایی‌ها و بدهی‌های خود، مواجه می‌شوند. به‌نظر می‌رسد بانک محور بودن اقتصاد ایران با اجرای قانون ساخت یک‌میلیون واحد مسکونی، بیش از پیش چالش‌برانگیز خواهد شد.

مسیر صحیح برای اصلاح این فرایند تغییر جهت نظام تأمین اعتبار در اقتصاد ایران است، به‌نحوی که محور و اساس تأمین اعتبار در طرح‌های ایجادی و توسعه‌ای، به سمت بازار سرمایه سوق داده شود؛ چنان‌که طبق تعاریف پذیرفته شده علمی هم، ماهیت اعطای تسهیلات و اعتبار در نظام بانکی، پرداخت به‌صورت کوتاه‌مدت و تأمین سرمایه در گردش است.

بانک مرکزی دست‌کم ۸ سال است که مدام تأکید و تکرار می‌کند در فرایند تسهیلات‌دهی بانک‌ها باید مراقب ملاحظات تورمی سیاست‌های پولی بود، زیرا پتانسیل تورمی ناشی از فشار تقاضای کل در اقتصاد وجود دارد. پیشنهاد این نهاد افزایش توان مالی بانک‌ها از طریق افزایش سرمایه و بهبود کفایت سرمایه آنها، کاهش تسهیلات جاری و بازگرداندن آن‌ها به مسیر درست، افزایش بهره‌وری بانک‌ها در تأمین سرمایه در گردش تولیدی و جلوگیری از افزایش فشار‌ها بر دارایی بانک‌ها و تشویق بنگاه‌های تولیدی به سمت بازار سرمایه جهت تأمین مالی برای طرح‌های اقتصادی ایجادی است.

مأموریت سخت وزیر اقتصاد

سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت سیزدهم برای تغییر مسیر تأمین منابع مالی اقتصاد و کاهش فشار تسهیلات تکلیفی و تحمیلی به بانک‌ها، در ۴ سال آینده ماموریت دشواری خواهد داشت. قانون جدید مصوب مجلس مبنی بر الزام بانک‌ها به اختصاص یک‌چهارم از کل تسهیلات بانکی به بخش مسکن، ممکن است به پاشنه آشیل اجرای این طرح و حتی به قیمت بروز بحران در شبکه بانکی از کانال تشدید ناترازی در آن‌ها و وابستگی بانک‌ها به استقراض از بانک مرکزی منجر شود. مسئله‌ای که نتیجه آن بالارفتن بیش از پیش نرخ تورم خواهد بود.

وزیر اقتصاد و ۳ وزیر دیگر عضو شورای پول و اعتبار، چاره‌ای ندارند جز این‌که نظام تسهیلات‌دهی و اعتباری بانک‌ها را به سمت ریل‌گذاری جدید سوق دهند. سختی تصمیم‌گیری برای وزیر اقتصاد وقتی روشن خواهد شد که بدانیم، جز او، سه وزیر دیگر عضو شورای پول و اعتبار، شامل: سیدرضا فاطمی امین وزیر صنعت، معدن و تجارت، سیدجواد ساداتی‌نژاد وزیر جهادکشاورزی و رستم قاسمی وزیر راه‌وشهرسازی هرکدام از انگیزه بالایی برای بالا بردن سهم بخش خود از تسهیلات بانکی دارند.

در چنین شرایطی احتمالا رستم قاسمی مصمم است که سهم بخش مسکن را از ۵ درصد به ۲۵ درصد افزایش دهد و از سوی دیگر فاطمی امین حاضر به کم کردن از سهم بخش‌های صنعت و معدن و تجارت نیست و چه بسا ساداتی‌نژاد هم بخواهد سهم بخش کشاورزی را افزایش دهد. باقی وزیران هم تلاش دارند که سهم خود را بیشتر سازند، در این میان، فقط وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی هستند که باید در برابر اضافه‌خواهی دستگاه‌های دولتی ایستادگی و آن‌ها را قانع کنند، مسیر تأمین اعتبار در اقتصاد باید تغییر کند وگرنه سهم‌خواهی بیشتر یعنی فرورفتن در مسیر فروپاشی نظام بانکی و تورم بیشتر.

منبع: همشهری آنلاین
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

عکس/ طرفداری شیلا خداداد از تتلو!

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو

علائم مهم این سرطان گوارشی شایع چیست؟

قیمت سکه پارسیان امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

استوری احساسی یکتا ناصر بعد از پس گرفتن دخترش

تاریخ ازدواج پژمان جمشیدی مشخص شد

قیمت واقعی دلار ۸۰ و قیمت مداخله‌ای آن ۶۰ هزار تومان است/ اگر می‌خواهید به کشور زیان برسانید سلمنا؛ FATF تعطیل!

عکس/ خوش گذرانی نرگس محمدی و فریبا نادری در کنار آبشار نیاگارا!

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

ثبت رکورد جدی در قیمت حواله خودرو‌های جانبازان!

حذف شرکت‌های ایرانی از بازار عراق

داعش برای عملیات «گرگ تنها» در خاک اروپا فرمان داد!

یک قانون جدید برای صدور پایان کار ساختمان

بهترین ارز‌های دیجیتال برای سال ۲۰۲۴

قیمت طلا به ریل تعادلی خود بازمی‌گردد؟

فیلم/ ادعای جدید امیرحسین ثابتی علیه لاریجانی در شبکه افق

آندرتیکر، ستاره کشتی کج جهان وارد ایران می‌شود؟

فیلم/ دلیل جدایی المیرا شریفی‌مقدم از شبکه خبر افشا شد

حذف کاظم صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق + عکس

سایه سنگین حادثه تروریستی مسکو بر روابط روسیه و بوسنی/ تشدید کش مکش های قومیتی؟

علی قنبری، اقتصاددان: فعالیت اقتصادی در گرو داشت ارتباطات خاص/ اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ نه شفاف بود و نه آزاد

سکوت اژد‌های زرد در دریای سرخ؛ نگاهی به موضع چین در قبال انصارالله/ دلیل صبوری پکن چیست؟

واگویه‌های جامعه در نوروز ؛ مردم را سر کار گذاشتند/همه‌چیز بهم ریخته است و همه بریده‌ایم/ فریادها به گوش دولت می‌رسد؟

دعای روز هجدهم ماه رمضان + معنی و تفسیر

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت سکه و طلا + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو + جدول

قیمت سکه پارسیان + جدول

قیمت بیت کوین و رمزارز‌ها + جدول

قیمت دلار، یورو و سایر ارز‌ها + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس

قیمت انواع دستگاه ماینر + جدول

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP

اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ با بحران هایش چه خواهد کرد؟/ فقر امسال تشدید خواهد شد/ هزینه اختلاس‌ها را طبقات متوسط و ضعیف جامعه می‌پردازد

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

بهترین زمان خرید دلار

هفت ماده غذایی مفید برای مبتلایان به نارسایی قلبی

این دمنوش‌ها را در ماه رمضان حتما بنوشید

۱۲ توصیه مهم برای رسیدن به آرامش درونی

بهترین زمان برای وزن‌کردن چه وقتیست؟

آمپول‌های نوروبیون و ب کمپلکس؛ خوب یا بد؟

شمارش معکوس بورس برای گام صعودی در سال ۱۴۰۳/ بزرگ‌ترین مانع رشد بورس در سال ۱۴۰۲

انتقاد ابراهیم رئیسی از انفعال کشورهای اسلامی درمورد غزه

مقابله با زمین خواری ۳ هزار میلیارد تومانی در گیلان

آندرتیکر به‌زودی به ایران می‌آید

شارژ نه میلیونی حساب حقوق این بازنشستگان

عکس/ اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش

نرخ بهره بین بانکی به این عدد رسید

فیلم/ اعتراف جالب بازیگر خانم درباره رضا عطاران

عکس تازه الناز شاکردوست در بیستون کرمانشاه

روسیه قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه کره شمالی را وتو کرد

برج میلاد ۱۳ فروردین تعطیل است

هیوندای توسان ۲۰۲۵، قوی‌تر آمد

مردم در هیچ شرایطی ماهی قرمز را در رودخانه‌ها رها نکنند

فیلم/ واکنش دختران بعد از دیدن شهاب حسینی

کنایه معنادار عباس عبدی به زاکانی

این ربات از زیر دریا خبر می‌دهد