علت اصلی افت ۶ درصدی بورس چه بود؟

اقتصاد ۲۴- تردید در میان بورس‌بازان موج می‌زند. گویا بسیاری از سرمایه‌گذاران فعلا دست از معامله برداشته و در انتظار تعیین برخی ریسک‌های اثرگذار هستند. جایی که با وجود سنگین نشدن صفوف فروش، اما از ارزش معاملات خرد به شکل قابل توجهی کاسته شده است.

تبخیر سود پاییز بورس تهران

شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران در ادامه روندی نزولی که از ابتدای هفته آغاز کرده بود، روز گذشته ابرکانال ۴/ ۱میلیون واحدی را نیز ترک کرد. با این کارنامه سود پاییزی بورس تقریبا به نقطه صفر نزدیک شد. شاخص‌کل سهام دو هفته نخست پاییز را مثبت به پایان رسانده بود، اما در مجموع این هفته، بیش از ۶‌درصدی عقب‌نشینی کرد تا مجموع بازدهی این نماگر در فصل پاییز به ۸/ ۰درصد محدود شود.

ارزش معاملات هم‌چنان کاهشی بوده و حقیقی‌ها هم دست از فروش برنداشته‌اند. همه این آمار و ارقام منفی در حالی رقم خورده که خبری از صفوف فروش سنگین در بازار نیست که نشان می‌دهد بازار سهام هنوز گرفتار فاز هیجانی نشده است و بیشتر در انتظار تعیین تکلیف برخی ابهامات است.

عقبگرد پس از دو هفته سبز

معاملات آخرین روزکاری هفته در حالی پیگیری شد که در پی تداوم عرضه‌های سنگین از سوی معامله‌گران، پس از ۱۲ روز نوسان در کانال ۴/ ۱میلیون واحدی نماگر اصلی بازار با ریزش ۵/ ۱درصدی همراه شد و تا رقم یک‌میلیون و ۳۹۷ هزار واحدی عقب‌نشینی کرد. بازار همانند اغلب روز های کاری در هفته جاری روز گذشته هم با فروشندگانی از جنس حقیقی مواجه بود؛ به‌طوری که خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی حکایت از جابه‌جایی ۶۶۰ میلیارد تومانی سهام از پرتفوی سهامداران خرد به سبد سرمایه گذاری حقوقی‌ها داشت.

به روایت آمار، بخشی از حقوقی‌های بازار این روز‌ها از متقاضیان خرید سهام در صنایع داخلی و خارجی هستند. سرمایه‌گذارانی که از شرکت‌های کوچک و متوسط گرفته تا کامودیتی‌محور‌های تالار سعادت‌آباد را در سبد سرمایه گذاری خود جای می‌دهند. این معامله‌گران دیروز خالص خریدی به‌میزان حدودا ۱۱۱میلیارد تومانی از گروه فرآورده‌های نفتی داشتند. خالص خرید ۸۰ میلیارد تومانی از صنعت فلزات اساسی و کمی بیش از ۶۱ میلیارد تومان از گروه بانک فقط گوشه‌ای از فعالیت روز چهاشنبه آن‌ها محسوب می‌شود.

بی‌تفاوت یا منتظر؟

ارزش معاملات خرد بورس تهران نیز در ۲۱ مهر‌ماه سال ۱۴۰۰ به رقم ۳۱۵۱ میلیارد تومان رسید تا همچنان از کم‌رمقی دادوستد‌ها خبر دهد.

به این ترتیب در حالی که خبری از صفوف سنگین در سمت خرید و فروش سهام نیست، اما کم‌بودن ارزش معاملات خرد سهام حکایت از دست نگه‌داشتن بورس‌بازان دارد. گویا هنوز ابهاماتی بر سر انتخاب بهینه گزینه‌های سرمایه گذاری بر سر راه صاحبان‌سرمایه وجود دارد.

بی‌توجه به پشتوانه‌های بنیادی

درحالی بزرگان بورس تهران با وجود روند مطلوب بازار‌های جهانی همچنان در مدار ریزشی نوسان پیدا می‌کنند که مدتی است شرکت‌های کوچک و متوسط بازار سهام هم به دنباله‌روی از آن‌ها روز به روز با کاهش قیمت سهام خود در بازار مواجه می‌شوند، به‌طوری‌که شاخص‌کل هم‌وزن که از تمام نماد‌های معاملاتی به یک‌اندازه تاثیر می‌پذیرد نیز روز چهارشنبه با افت ۱۹/ ۲درصدی روبه‌رو شد.

پیامد این ریزش‌ها نیز به وضوح در ارزش معاملات بورس تهران قابل‌رویت است به‌گونه‌ای که در پی هر موج ریزشی در بازار شاهد افت این نماگر نیز هستیم.

روز گذشته در بازار جهانی محصولاتی اعم از روی و آلومینیوم موفق به ثبت رکورد‌های تازه شدند، اما اکثر شرکت‌های فعال در گرو‌های فلزی و سایر گروه‌های مرتبط برخلاف انتظارات قرمز‌پوش بودند.

در صنایع پتروپالایشی نیز با اینکه شاهد دستورالعمل‌های حمایتی از سوی وزارت نفت در بحث خوراک پالایشی‌ها بودیم و پتروشیمی‌ها برای مدتی سوار بر موج افزایشی نشات‌گرفته از بهبود بازار‌های جهانی شده بودند، اما چند روزی می‌شود که بازار‌سهام هیچ توجهی به آن‌ها ندارد و به گونه‌ای مسیر خود را جدا کرده است.

به‌دنبال حواشی

به اعتقاد برخی از کارشناسان بازار سرمایه هرچند به لحاظ بنیادی شرکت‌ها از پتانسیل رو به رشد برخوردارند و افزایش قیمت کالا‌های اساسی در بازار‌های جهانی نیز به‌عنوان اهرمی برای صعود شاخص‌های سهامی می‌تواند نقش بازی کند، اما اکنون سرمایه‌گذاران با ابهامات دیگری مواجه هستند.

بخشی از ابهامات در ساختمان سازمان بورس است. با اینکه دهقان‌دهنوی ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار به گفته خود در حال سپری‌کردن روز‌های آخر مدیریتی خود در این نهاد است و گمانه‌زنی‌هایی درباره فرد جایگزین او از دل بازار سرمایه نیز به‌گوش می‌رسد، اما بورس‌بازان این‌روز‌ها غالبا ترجیح می‌هند تا مشخص‌شدن سکاندار جدید بازار تا حدودی دست به عصا حرکت کنند.

این دست از سهامداران که دو طیف حقوقی و غالبا حقیقی بازار را تشکیل می‌دهند تا مشخص‌نشدن خط‌مشی سکاندار جدید ترجیح می‌دهند که نقدینگی حاصل از فروش سهام را در حساب کاربری خود در شرکت‌های کار‌گزاری یا صندوق‌های قابل معامله پارک کنند.

بیش‌واکنشی به روند اسکناس آمریکایی

هر چند احتمال ترک کانال ۲۷ هزار تومان در بازار آزاد دلار وجود دارد، اما همچنان نرخ دلاری نیمایی تغییر چندانی نداشته است. در این‌خصوص برخی از صاحب‌نظران بازار بر این باورند که افت چند صد تومانی دلار آزاد نیز نمی‌تواند در صورت‌های مالی و عملکرد ماهانه و به‌طور ویژه ۶ ماهه شرکت‌ها تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد چرا‌که شرکت‌ها غالبا با نرخ ۲۵ هزار تومانی حساب‌های خود را بسته‌اند.

با این حال از این حقیقت که تغییرات لحظه‌ای دلار برای قشری از سرمایه‌گذاران فعال در تالار شیشه‌ای بسیار حائزاهمیت است نیز نمی‌توان گذشت، چراکه این دست از معامله‌گران معتقدند سیگنال‌های ارزی حاصل از رویداد‌های متفاوت اقتصادی و سیاسی پالس‌هایی را به آن‌ها مخابره می‌کند که در خرید و فروش سهام می‌تواند وزن قابل‌توجهی داشته باشد.

فارغ از اثربخشی بودن یا نبودن چنین استراتژی معاملاتی از سوی سرمایه‌گذاران، بازار سهام این‌روز‌ها نسبت به اخبار سیاسی تا حدودی بیش از حد حساس شده است، به‌طوری که نسبت به دید و بازدید‌های معمول بین دیپلمات‌های کشور و سایر کشور‌های همجوار نیز سریعا از خود واکنش نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید:شاخص کل هفته گذشته چقدر بازدهی داشت؟

با اینکه هنوز توافق خاصی حاصل از دیدار‌ها به‌ثمر نشسته است و بهبود روابط فقط در حد گمانه‌زنی است، اما بازار سهام و ارز همانند سنت همیشگی به پیشخور کردن رویداد‌های احتمالی پرداخته‌اند. سهم ۳/ ۸۹درصدی و ۸۹‌درصدی افت قیمت در میان نماد‌های معامله شده در بورس تهران و فرابورس ایران نیز گواهی بر این موضوع است، ریزش‌هایی که مدتی است ادامه‌دار شده است.

روز حساب پالایشی‌ها

یکی از رویداد‌های مهم رخ داده در طول معاملات هفته گذشته انتشار گزارش‌های مالی پالایشی‌ها بود که با تاخیری قابل‌توجه نسبت به موعد معمول انجام شد. صورت‌های مالی سه ماهه پالایشگاه‌ها بالاخره پس از مدت‌ها بر روی تارنمای کدال قرار گرفت تا دست‌کم به بخشی از ابهامات فعالان بازار سهام در مورد این صنعت خبرساز پاسخ داده شود.

آنطور که پیشتر گفته شده بود تاخیر یاد‌شده ناشی از مشخص نبود نرخ خوراک این شرکت‌ها از ابتدای سال‌جاری بوده است. در هفته‌های اخیر در نهایت مشخص شده که بنا بر نظر سیاستگذاران مربوطه در این زمینه شرکت‌های پالایشی می‌توانند تا به‌جای آنکه همانند سال گذشته با ۵‌درصد تخفیف نسبت به فوب خلیج‌فارس خوراک خود را از شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی دریافت کنند، مواداولیه مورد نیاز خود را با لحاظ تخفیف ۵دلاری از این شرکت بگیرند.

واکنش مثبت بازار

در این میان، بازار واکنش مثبتی به این تغییر نشان داد و افزایش قابل‌توجه سودآوری پالایشی‌ها را به هنگام انتشار این گزارش به فال‌نیک بگیرد.

بر این اساس طی روز‌های معاملاتی هفته‌های اخیر شاهد بودیم که پالایشی‌ها توانستند به‌خوبی خود را بر رشد شاخص بورس نمایان کنند، اما گزارش‌های منتشر شده از عملکرد سه ماهه این شرکت‌ها (تا زمان نگارش این گزارش تنها چهار عدد از آن‌ها افشار کرده‌اند) نشان می‌دهد که افزایش سود در برخی از آن‌ها تفاوت چندانی نداشته است.

عملکرد برخی نماد‌ها

بررسی‌ها حکایت از آن دارد که میان گزارش‌های ارائه شده از سوی این چهار شرکت نماد معاملاتی «شپنا» که به پالایش نفت اصفهان تعلق دارد نسبت به سه ماهه سال قبل نه‌تن‌ها بیشتر نشده بلکه ۳۲‌درصد کاهش نیز داشته است. این تغییر منفی از آنجا ناشی می‌شود که از سه ماهه نخست سال گذشته نسبت‌به سال‌جاری بهای تمام‌شده درآمد‌های عملیاتی ۲۳۴‌درصد بیشتر شده است. همین امر شبب شده تا با افزایش ۱۰۶‌درصدی هزینه‌های اداری و فروش دیگر مجالی برای رشد سودآوری این شرکت نباشد.

عملکرد ضعیف «شپنا»، اما به سایر شرکت‌ها سرایت نکرده است. برسی عملکرد شرکت‌های دیگر نشان می‌دهد که نماد‌هایی مانند «شبندر» و «شبریز» در طول مدت سه ماهه نخست سال‌جاری عملکرد خوبی داشته‌اند به‌طوری که برمبنای گزارش‌های سود خالص هر سهم «شبریز» ۳۰۰‌درصد و سود خالص «شبندر» ۱۸۶‌درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل بیشتر شده است.

این در حالی است که طی مدت یادشده سود هر سهم «شپنا» افتی ۳۲‌درصدی داشته است. البته باید به این نکته اشاره کرد که نماد معاملاتی شرکت پالایش نفت لاوان (شاوان) در میان تمامی نماد‌های پالایشی از بقیه با اختلافی قابل‌توجه بهتر ظاهر شد و توانست سود خالص هر سهم خود را در سه ماهه اول امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل ۶۹۵‌درصد افزایش دهد.

بورس چهارشنبه از دریچه آمار

در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت ۵/ ۱درصدی مواجه شد، از ۳۴۷ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۳۱ سهم (۹/ ۸ درصد) مثبت بود و در مقابل ۳۱۰ سهم (۳/ ۸۹ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۵ نماد (۶ درصد) صف خریدی به ارزش ۲۶۷ میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش در ۷۳ نماد بورسی (۷‌درصد) به ارزش ۳۸۹میلیارد تومان بودیم.

در فرابورس ایران، اما در روزی که آیفکس افت ۰۳/ ۲درصدی را ثبت کرد، ۱۴۴ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۱۶ سهم (۱۱ درصد) مثبت و ۱۲۸ سهم (۸۹ درصد) منفی بود. در این بازار ۵ نماد (۳ درصد) صف خریدی به ارزش ۲۲میلیارد تومان تشکیل دادند، اما ۴۶ نماد (۳۲درصد) نیز با صف فروشی به ۱۰۸ میلیارد تومان مواجه شدند.

بازارپایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۳۲ نماد بود. در این میان ۲۵ سهم (۱۹ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۹۷ سهم (۷۳ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۲۰ نماد (۱۵ درصد) صف خریدی به ارزش ۳۲ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۶۸ نماد (۲۴ درصد) با ارزشی بالغ بر ۲۰۹ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.