روایت متفاوت ایران و غرب از مذاکرات هسته‌ای / در وین چه گذشت؟

اقتصاد ۲۴-هفتمین دور مذاکرات احیای برجام بدون هیچ نتیجه‌ای به پایان رسید. پس از پنج ماه، دور جدید مذاکرات وین پس از پنج روز به درخواست دیپلمات‌های اروپایی برای مشورت با مقامات بالاتر، روز گذشته جمعه به پایان رسید.

ایران در این دور از مذاکرات دو سند ارائه کرده که برخی منابع آگاه از وین گفته‌اند محتوای این دو سند و درخواست‌های ایران، دلیل اصلی توقف مذاکرات پس از برگزاری تنها سه دور نشست کارشناسی بوده است. اگرچه بحث بر سر تعیین تاریخ دور بعدی مذاکرات میان چین و روسیه از یک سو و دیپلمات‌های غربی از سوی دیگر به تعیین نهایی زمان منجر شده و قرار است چهارشنبه هفته جاری دیپلمات‌ها بار دیگر به هتل کوبورگ بازگردند، اما آنچه در بیانیه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها آمده با آنچه تیم ایرانی روایت می‌کند فاصله بسیاری دارد.

پیشنهاد ایران در مذاکرات وین چه بود؟

آنطور که علی باقری سر تیم مذاکره کننده ایران می‌گوید، تهران در این مذاکرات دو سند ارائه کرده است، نخست دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران درباره موضوع لغو تحریم‌ها و سند دوم در موضوع اقدامات هسته‌ای ایران بوده است. یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی در وین به پرس تی‌وی گفته که متون پیشنهادی ایران به دقت و در انطباق کامل با مفاد توافق سال ۲۰۱۵ تنظیم شده‌اند و بر مبانی مشترک مندرج در این توافق استوار هستند. در مقابل غرب با صدور بیانیه‌ای پس از پایان این دور از مذاکرات از ناامیدی و نگرانی بعد از تحلیل دقیق پیشنهاد‌های ایران و بازگشت ایران از همه توافق‌های دشواری که طی ماه‌ها کار سخت به دست آمد سخن می‌گوید.

تهران پنج ماه زمان داشت تا آنطور که گفته شده برای حضور در دور جدید مذاکرات با ترکیب جدید آمادگی پیدا کند. در این مدت زمان که با توقف مذاکرات همراه بود ظاهرا کار روی پیش‌نویس «مورد توافق» ایران و گروه ۱+۴ به همراه آمریکا در ۶ دور گذشته از جانب ایران ادامه پیدا کرده بود.

ایران و طرف‌های دیگر برجام پس از روی کار آمدن جو بایدن فرایند بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت ایران به تعهداتش را آغاز کردند و نتیجه ۶ دور مذاکرات توافقی شد که به گفته دیپلمات‌های اروپایی ۸۰ درصد از آن آماده شده است. اما تیم مذاکره کننده ایران با اعمال تغییراتی در این متن توافق شده به وین رفته و از آن به عنوان سند یاد کرده است، همان سندی که غرب در واکنش به آن مذاکرات را ترک کرد.

بیشتر بخوانید: توقف مذاکرات وین؛ اروپا از طرح‌های ارائه شده تیم ایران ابراز نگرانی و ناامیدی کرد

غرب پس از پایان این دور از مذاکرات با صدور بیانیه‌هایی خواستار آن شده که نمایندگان دولت جدید ایران، مذاکرات را از همان نقطه‌ای شروع کنند که ۵ ماه پیش متوقف شده بود. منابع آگاه اروپایی گفتند که برخی پیشنهاد‌های ایران با برجام مغایر بوده و برخی دیگر از پیشنهاد‌ها نیز فراتر از مفاد برجام بوده است. این دیپلمات‌ها گفتند که پیشنهاد‌های ایران در این نشست، با متن مذاکره شده در شش دور قبلی مذاکرات وین تغییر داشته است.
دیپلمات‌های سه کشور اروپایی ادعا کردند که تهران تقریبا از تمامی سازش‌های سختی که پس از ماه‌ها کار سخت حاصل شده، به عقب بازگشته و خواستار تغییرات بزرگی شده است. به گفته دیپلمات‌های غربی بر اساس متن ارائه شده از سوی ایران، تهران از تمام مواردی که در شش دور گذشته درباره آن‌ها توافق شده بود، بازگشته‌اند و محدودیت‌های هسته‌ای کمتری را پذیرفته‌اند.

ایران از نقطه صفر مذاکرات را از سر گرفته است. نقطه‌ای که همه مذاکرات و تفاهامات ۶ دور گذشته را کنار گذاشته و با ارائه دو سند خواستار شکل‌گیری دور جدید مذاکرات بر اساس درخواست‌های تهران است. درخواستی که می‌تواند دورنمای احیای برجام را از آنچه که هست دورتر کند.

تناقض در اظهارات ایران و غرب بر سر آنچه در وین گذشت

«جدی نیست»، «زیاده خواهی است و غیرقابل قبول.» این‌ها توصیفات یک دیپلمات اروپایی درباره پیشنهاد‌های ایران در گفتگو با وال استریت ژورنال است. یک دیپلمات اروپایی می‌گوید که درخواست‌های ایران در متن مربوط به رفع تحریم‌ها بسیار زیاد و مطالبه‌ها حداکثری هستند.
اظهارات رییس جمهور فرانسه در پایان این دور از مذاکرات را می‌توان جدی‌ترین موضع گیری نسبت به آنچه در این دور از مذاکرات رخ داد قلمداد کرد. امانول مکرون از موفقیت‌آمیز نبودن این دور از مذاکرات گفته و تاکید کرده که این احتمال وجود دارد مذاکرات ادامه پیدا نکند.

سخنگوی کاخ سفید نیز در پایان مذاکرات از رویکرد غیرسازنده در این دور از مذاکرات گفته و مدعی شده که رویکرد ایران در دور جدید مذاکرات، در راستای حل مسائل نبود. او گفته ایرانی‌ها با پیشنهاد‌های سازنده به وین نیامده بودند و اگر تهران متعهد به این مسیر بود، امکان دستیابی به راه‌حل نیز وجود داشت.

بیشتر بخوانید: پیشنهاد ایران برای تغییر اساسی در پیش نویس سند توافق هسته‌ای

به گزارش رویداد‌۲۴ روایت آنچه در این ۵ روز در وین گذشته در دو سوی ماجرا تفاوت بسیاری دارد. اگر در گذشته دیپلمات‌های ایرانی و غربی از در دسترس بودن توافق سخن می‌گفتند، روز گذشته جمعه شاهد لفاظی‌های تند دیپلمات‌های غربی علیه پیشنهاد‌های تیم ایران بودیم. در مقابل، اما اعضای مذاکره کننده ایران روایتی متفاوت از آنچه دیپلمات‌ها و رسانه‌های غربی ارائه کردند و آنطور که گفته شده ایران تمایلی به توقف و حتی ترک مذاکرات در این مرحله را نیز نداشته است.

ایرانی‌ها در آن سوی ماجرا روایت‌های خوش‌بینیانه‌ای از روند مذاکرات ارائه کردند. یک دیپلمات ارشد ایرانی در گفتگو با تسنیم گفته بن‌بستی در مذاکرات وین نمی‌بینیم. سرتیم مذاکره کننده ایرانی نیز گفته طرف مقابل نمی‌تواند پیشنهاد‌های ایران را رد کند. یک منبع نزدیک به تیم مذاکره کننده ایران نیز گفت اگر سه کشور اروپایی تبعیت از آمریکا در میز مذاکره و همچنین بازی مقصرسازی خود را متوقف کنند و بجای آن بر یافتن زمینه‌های مشترک به طور واقعی تمرکز کنند، قطعا رسیدن به توافق ممکن خواهد بود.

توافق هسته‌ای؛ خیلی نزدیک خیلی دور

از تهدید به استفاده از گزینه‌های جایگزین در صورت شکست مذاکرات تا هشدار‌ها نسبت به لزوم همکاری برای به ثمر نشستن مذاکرات، شکاف‌ها میان تیم جدید مذاکره کننده ایران با غرب پس از پنج ماه وقفه در مذاکرات، اکنون عمیق‌تر به نظر می‌رسد. سازمان ملل نیز خواستار آن شده است که تلاش‌ها برای احیای برجام دو برابر شود.

سایت آمریکایی اکسیوس در گزارشی در شرح ماوقع مذاکرات نوشت: تحلیل نخستین دور رایزنی‌ها برای احیای برجام نشان می‌دهد که فاصله میان ایران و همتا‌های غربی افزایش پیدا کرده و در این مقطع به نظر می‌رسد که پرکردن این فاصله آسان نباشد.

رویداد ۲۴