سال ۱۴۰۳ زیر سایه سنگین تحریم‌ها بر تجارت ایران گذشت/ واردات در سال ۱۴۰۴ رونق می‌یابد؟

اقتصاد ۲۴ - تجارت خارجی ایران در سال ۱۴۰۳ علی‌رغم چالش‌های اقتصادی روندی رو به رشد را تجربه کرده است. بر این اساس آمار‌ها نشان می‌دهد که در ۱۰ ماهه نخست سال مجموع تجارت کشور به ۱۵۸ میلیون و ۱۸۰ هزار تن و ارزشی بالغ بر ۱۰۳ میلیارد و ۸۴۶ میلیون دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایش محسوسی داشته است.

همچنین در این میان صادرات غیرنفتی ایران سهمی ۱۲۷ میلیون و ۳۹۶ هزار تنی به ارزش ۴۷ میلیارد و ۷۵۵ میلیون دلار را به خود اختصاص داده که از لحاظ وزنی ۱۲ درصد و از نظر ارزشی ۱۸ درصد رشد داشته است. چین با ۱۲.۳ میلیارد دلار، عراق با ۱۰ میلیارد دلار، امارات متحده عربی با ۵.۹ میلیارد دلار و ترکیه با ۵.۵ میلیارد دلار در صدر مقاصد صادراتی ایران قرار گرفته‌اند.

البته رشد صادرات پایان راه نیست و بررسی‌ها نشان می‌دهد تراز تجاری کشور در سمت دیگر ماجرا همچنان با چالش مواجه است. در ۸ ماهه نخست سال میزان واردات ایران به ۴۵ میلیارد و ۱۲۷ میلیون دلار رسید که منجر به کسری تراز تجاری ۷ میلیارد دلاری شد. این وضعیت نشان می‌دهد که باوجود رشد صادرات، واردات همچنان سهم بالایی در تجارت کشور دارد و برای رسیدن به تعادل، نیاز به تقویت صادرات و کاهش وابستگی به واردات بیش از پیش احساس می‌شود.

صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی ایران در خصوص روند تجارت ایران در سال ۱۴۰۳ به اقتصاد ۲۴ گفت: «سال ۱۴۰۳ در حالی برای اقتصاد ایران سپری شد که محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و موانع ارتباطات بین‌المللی همچنان به عنوان چالش‌های اساسی مطرح بودند. با این وجود فعالان بخش خصوصی و مسئولان دولتی تمام تلاش خود را برای ارتقای وضعیت اقتصادی و گسترش ارتباطات بین‌المللی به کار بستند.»

وی در این باره ادامه داد: «برنامه‌ریزی برای صادرات و تعاملات اقتصادی با کشور‌های همسایه و سایر شرکای تجاری جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار گرفت و تا حدودی به اجرا درآمد. با این حال، به نظر می‌رسد که نتایج حاصله با ظرفیت‌های واقعی اقتصاد ایران فاصله قابل توجهی دارد. بسیاری از کشور‌ها نیازمند کالا‌های ایرانی هستند و این امر فرصتی برای توسعه بیشتر صادرات و تعاملات اقتصادی فراهم می‌آورد. به اعتقاد کارشناسان، با رفع برخی محدودیت‌ها در حوزه ارتباطات بین‌المللی، ظرفیت‌های اقتصادی کشور به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.»

بیشتر بخوانید: ایران در فشار چندگانه از صادرات برق تا توقیف نفتکش‌ها

حسن‌زاده همچنین درباره تاثیر تحریم‌ها بر تجارت یران توضیح داد: «با توجه به تداوم چند ساله تحریم‌ها امکان مقایسه دقیق آماری با سال‌های گذشته وجود ندارد. اما بر اساس شواهد موجود ظرفیت تولید و صادرات ایران بسیار فراتر از عملکرد فعلی است. خدمات مهندسی در تمامی رشته‌های صنعتی، یکی از حوزه‌هایی است که می‌تواند نقش مهمی در افزایش صادرات و تولید ایفا کند. کیفیت محصولات ایرانی نیز به حدی است که امکان حضور فعال در بازار‌های اروپایی را فراهم می‌سازد.»

پیش‌بینی وضعیت تجارت خارجی در سال ۱۴۰۴

کارشناسان، تجارت ایران در سال ۱۴۰۴ را وابسته به عوامل متعددی می‌دانند، عواملی که مهم‌ترین آنها به وضعیت تحریم‌های بین‌المللی و سیاست‌های ارزی کشور منتهی می‌شود. این کارشناسان اعتقاد دارند تداوم تحریم‌ها باعث می‌شود رشد اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۴ در بهترین حالت به ۴ درصد برسد. این سناریو بر اساس افزایش تولید نفت به ۳.۳ میلیون بشکه در روز و تقاضای پایدار از سوی کشور‌هایی مانند چین و هند پیش‌بینی شده است. همچنین بر این اساس بخش نفت رشد ۵ تا ۶ درصدی و بخش غیرنفتی رشد حدود ۳ درصدی را تجربه خواهد کرد.

البته رئیس اتاق بازرگانی ایران با وجود اینکه معتقد است تجارت خارجی ایران با ظرفیت کشور همخوانی ندارد، اما به سال آینده تحت شرایطی خاص امیدوار بود. او در این باره توضیح داد: «با توجه به امکانات موجود و برنامه‌ریزی‌های انجام شده در اتاق بازرگانی در صورت فراهم شدن شرایط مساعد پولی، مالی و رفع موانع حضور فعالان اقتصادی در بازار‌های بین‌المللی انتظار می‌رود که ظرفیت صادراتی کشور در سال ۱۴۰۴ نسبت به سال ۱۴۰۳ افزایش قابل توجهی داشته باشد.»

در این بین عمده پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است تجارت خارجی ایران در سال ۱۴۰۴ تا حد زیادی تحت تأثیر تحریم‌های بین‌المللی، سیاست‌های ارزی و روابط خارجی کشور قرار دارد. اتخاذ سیاست‌های مناسب در این حوزه‌ها در نهایت می‌تواند منجر به بهبود وضعیت تجارت و اقتصاد کشور شود.