رشد صادرات برای هیچ

اقتصاد ۲۴- علیرضا پیمان‌پاک که در مراسم پویش رشد صادرات ایران سخن می‌گفت، حجم صادرات غیرنفتی محقق‌شده طی سال جاری را بیش از ۴۰ میلیارد دلار عنوان کرد.

به اعتقاد او با اراده دولت سیزدهم، تجارت خارجی ایران در مسیر عبور از رویکردهای سنتی و استفاده از شیوه‌های نوین قرار گرفت.

در این زمینه باید توجه داشت آنچه طی هفته‌های اخیر مورد تاکید مسئولان قرار گرفته به بحث ارزش دلاری صادرات بازمی‌گردد.

نگاه وزارت صمت به نیمه پر لیوان

گویی که محصولات صادراتی نه وزن و اندازه‌ای دارند و نه وارداتی به کشور صورت می‌گیرد. بلکه مسئولان وزارت صمت در اظهارات خود نشان داده‌اند که تنها نیمه پر لیوان را می‌بینند.

در میانه دهه ۸۰ بود که دستکاری آمار دولتی به روالی مرسوم تبدیل شد. در آن زمان مراکز آماری با جابه‌جایی اعداد برای دولت دستاورد می‌ساختند، اما اکنون با حذف کل آمار ویترین افتخارات دولت‌ها را پر می‌کند.

برای مشخص‌شدن نقش دولت در رشد ارزش صادرات کشور بهتر است نگاهی به گزارش‌های سازمان توسعه تجارت ایران داشته باشیم.

آخرین گزارش این سازمان به ۹ماهه‌ی ابتدایی سال جاری مربوط می‌شود. در این گزارش وزن صادرات کشور حدود ۹۲ میلیون تُن و ارزش آن ۳۳ میلیارد دلار بوده است.

بیشتربخوانید:چرا روس‌ها، کالای ایرانی نمی‌خرند؟

طی دوره زمانی مشابه سال گذشته، صادرکنندگان در وزن و ارزش به ترتیب اعداد ۸۶ میلیون تُن و ۲۴ میلیارد دلار را ثبت کرده‌اند.

طبق این آمار در حالی که رشد ارزش صادراتی تا پایان پاییز ۳۷٫۵ درصد بوده، این شاخص در وزن تنها ۶٫۹ درصد بوده است.

حتی در حوزه پتروشیمی گرچه ارزش صادرات حدودا دو برابر شده، اما در وزن کالاها افتی مشاهده می‌شود.

همین آمار نشان می‌دهد که افزایش قیمت مواد اولیه و مشتقات نفتی خود را در رشد ارزش صادرات نمایان ساخته‌اند. وگرنه سیاست‌های دولت در این زمینه چندان تاثیرگذار نبوده‌اند.

رشد قابل‌توجه وزن کالاهای وارداتی

اگر تفاوت وزن و ارزش صادراتی را هم نادیده بگیریم، آمارهای گمرک کشور از ثبت تراز تجاری منفی حکایت دارد.

بر اساس این آمار تا پایان دی سال جاری در مقابل ۳۸٫۷ میلیارد دلار صادرات، ۴۱٫۴ میلیارد دلار کالا به کشور وارد شده است. یعنی تراز منفی ۲٫۷ میلیارد دلاری.

نکته جالب آنکه کالاهای وارداتی علاوه بر روند صعودی ارزش دلاری، از لحاظ وزنی هم رشد قابل توجهی داشته‌اند.

با توجه به سردشدن تب کرونا طی ماه‌های اخیر و کناررفتن ترامپ از کاخ سفید، رشد صادرات کشور از قبل هم قابل ‌پیش‌بینی بود.

با این حال ظرفیت‌های صادراتی ایران به حدی هستند که حتی تحقق فروش ۴۵ میلیارد دلار کالا به خارج آمار چشم‌گیری محسوب نمی‌شود.

به‌ویژه آنکه ایران همچنان توانایی عرضه روزانه ۲٫۸ میلیون بشکه نفت در بازارهای جهانی را دارد.

همچنین با رسیدن قیمت نفت به محدوده ۹۰ دلار، توافق در احیای برجام می‌تواند تاثیر شگرفی بر بهبود تجارت ایرانی بگذارد.

به همین دلیل از مسئولان انتظار می‌رود به جای دل‌خوشی به آماری که چندان هم واقعی نیست به فکر راهی برای موفقیت مذاکرات باشند.

در غیر این صورت اگر صادرات ایران ۱۰ برابر هم بشود، راهی برای انتقال ارز ناشی از آن به کشور نیست. در نتیجه تمام این صادرات برای هیچ خواهد بود.