مشهد، شهر ممنوعه‌ها

اقتصاد۲۴- دختران ایرانی بلیت‌های بازی فوتبال تیم‌های ایران و لبنان را خریدند، اما پشت در‌های بسته استادیوم امام رضا (ع) در مشهد، ماندند. ممنوعیت‌ها در مشهد، به این موضوع محدود نیست. در واقع بسیاری از فعالیت‌ها و برنامه‌های فرهنگی، هنری و تفریحی که در دیگر نقاط کشور آزاد است و هیچ ممانعتی برای اجرای آن‌ها نمی‌شود، بدون هیچ دلیل قانع کننده‌ای، در مشهد ممنوع است.

دختران ایرانی بلیت‌های بازی فوتبال تیم‌های ایران و لبنان را خریدند، اما پشت در‌های بسته استادیوم امام رضا (ع) در مشهد، ماندند.

بهمن ماه بود که در پی هشدار فدراسیون بین‌المللی فوتبال با مقام‌های ورزشی ایران مبنی بر اینکه یا زنان را به ورزشگاه راه دهند یا منتظر تعلیق فوتبال ایران باشند، بازی تیم‌های ملی ایران و عراق با حضور گزینشی تعدادی از تماشاگران زن در ورزشگاه آزادی برگزار شد. همان زمان حجت الاسلام احمد علم‌الهدی امام جمعه مشهد حتی آن سبک از حضور زنان در ورزشگاه را هم برنتابید و روز بعد در خطبه‌های نماز جمعه گفت: «در این بازی حضور زنان در ورزشگاه برای تماشای فوتبال بطور کامل مورد صیانت قرار نگرفت. جایگاه بانوان که در ورزشگاه برای آنان در نظر گرفته شده باید به‌گونه‌ای باشد که هیجان‌های آن‌ها به‌جایی منعکس نشود و متاسفانه دیروز این اتفاق نیفتاد.»

قابل ذکر است که از زمان افتتاح ورزشگاه مدرن فوتبال در مشهد، اعتراض‌ها به عدم صدور مجوز در این استادیوم از سوی چهره‌های ورزشی مطرح بود.

به علاوه، بسیاری از فعالیت‌ها و برنامه‌های فرهنگی، هنری و تفریحی که در دیگر نقاط کشور آزاد است و هیچ ممانعتی برای اجرای آن‌ها نمی‌شود، بدون هیچ دلیل قانع کننده‌ای، در مشهد ممنوع است.

برخی از این ممنوعیت‌های داخلی مشهد را در ادامه می‌خوانید:

ممنوعیت برگزاری کنسرت

مدت‌هاست که مشهد رنگ ساز و آواز را به خود ندیده است. گاهی این ممانعت به دیگر شهر‌های این استان هم می‌رسد و کنسرت شهر‌های اطراف مشهد هم علیرغم داشتن مجوز، لغو می‌شود. داستان ممانعت از برگزاری کنسرت، به حجت الاسلام علم‌الهدی بر می‌گردد. او در یکی از خطبه‌های خویش، با ذکر روایتی مبنی بر این که «بین دو کوه، حرم امام رضا (ع) است» و طبعا در حرم آن حضرت برگزاری مراسم طرب جایز نیست، با برگزاری کنسرت مخالفت کرد و اقدام خویش را نه امری دستوری، بلکه رویکردی طلبگی خواند.

او همچنین در خردادماه ۹۶ در خطبه‌های نماز جمعه مشهد، بیان کرده بود: «خداوندا تو شاهد باش که من نهی از منکر انجام دادم، ایجاد کنسرت و نوازندگی عمومی و جمعی در هر نقطه‌ای از کشور اگر هنجارشکن باشد نه تنها گناه است بلکه توسعه و ترویج فسق و فجور است، اما در مشهد قطعاً حرمت شکنی نسبت به امام رضا (ع) است. مگر امام رضا با شما چه کرده است؟ این همه توهین و تخریب نسبت به من می‌کنید و حرف‌هایم را نیز تقطیع می‌کنید و بیشتر از این بکنید، اما با امام رضا (ع) چرا اینگونه برخورد می‌کنید؟»

تفکیک جنسیتی در کافه بازی‌ها

بهمن ماه سال گذشته بود که بر اساس دستور معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد، برگزاری بازی در کافه‌بازی‌های شهر به صورت مختلط ممنوع شد. اطلاعیه‌ای از سوی اتحادیه محصولات فرهنگی، بازی و سرگرمی و معاونت دادستان عمومی و انقلاب مشهد صادر و در آن عنوان شد: «حسب دستور معاونت محترم دادستان عمومی و انقلاب مشهد برگزاری هرگونه بازی به صورت مختلط در کافه‌بازی‌ها ممنوع است. در صورت عدم رعایت، واحد صنفی پلمب و متصدی واحد صنفی می‌بایست شخصاً پاسخگو باشد.»

بیشتر بخوانید: چه کسی دستور تاریخی پاشیدن اسپری فلفل به زنان را صادر کرد؟

ممنوعیت پوشیدن لباس چهارخانه و مانتو پلنگی

مرداد ماه سال ۱۴۰۰ اتحادیه پوشاک مشهد اعلام کرد تولید‌های مانتو حق ندارند از پارچه‌های چهارخانه استفاده کنند. صفحه تلگرامی اتحادیه پوشاک مشهد در پیامی به تولیدکنندگان و فروشندگان نوشت: «بنا به دستور اداره اماکن، فروش هرگونه مانتو با طرح‌های چهارخانه ممنوع بوده و با متخلفان به شدت برخورد خواهد شد.»

با این حال سرهنگ امیر حسینی رئیس اداره اماکن مشهد در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود: «استفاده از مانتو چهارخانه ممنوعیتی ندارد، اما استفاده از مانتو با طرح چفیه که بار معنوی دارد، ممنوع است و با آن به شدت برخورد می‌شود.» همچنین جواد حسین پورحجار عضو هیأت مدیره اتحادیه پوشاک مشهد اعلام کرده بود: «با تولید کننده برخورد شده، زیرا آن‌ها کج‌سلیقگی کردند؛ بنابراین در همان در همان روز‌های اول از تولید این مانتو‌ها جلوگیری شد؛ زیرا در تمام دنیا یک سری طرح‌ها و اِلمان‌ها دارای ارزش است و اجازه نمی‌دهند از هر طرح و نشان استفاده شود؛ چنانچه هیأت مدیره هم موافق تولید مانتو با این طرح نبود.»

محمود بنا نژاد، رییس اتاق اصناف مشهد هم عنوان کرده بود: «ضوابط اجرایی و الزام‌آور جدیدی برای فعالیت اتحادیه‌های صنف بانوان آرایشگر و پوشاک این کلانشهر تعیین شده است که همه ملزم به رعایت آن هستند. از جمله این ضوابط ممنوعیت مانتو پلنگی و چریکی است.»

رییس اتاق اصناف مشهد گفته بود: «ضوابط اجرایی و الزام‌آور جدیدی برای فعالیت اتحادیه‌های صنف بانوان آرایشگر و پوشاک این کلانشهر تعیین شده است که همه ملزم به رعایت آن هستند. از جمله این ضوابط ممنوعیت مانتو پلنگی و چریکی است.»

وی ادامه داد: «ممنوعیت تولید و توزیع هرگونه البسه منقوش به تصاویر مبتذل و نامتعارف و نیمه عریان یا داشتن عبارات و نشانه‌های حاوی معانی خلاف عفت یا نظم عمومی یا تداعی‌کننده جریانات سیاسی و تاریخی یا خرافی، مانتو‌های بسیار کوتاه، جلوباز، شیشه‌ای، طرح چریک و پلنگی، لباس‌های زاپ، شلوار ساق کوتاه؛ پخش موسیقی غیرمجاز یا مجاز باکلام، در معرض دید قرار دادن هرگونه البسه زیر در ویترین بیرونی، استفاده از مانکن با پوشش‌های غیرمتعارف و دارای وهن شرعی از جمله برخی ضوابط الزامی برای فروشندگان پوشاک در مشهد است.»

رییس اتاق اصناف مشهد، ممنوعیت استفاده از مانکن‌های ملبوس به لباس‌های زنانه در درون واحد‌های صنفی، استفاده متصدیان یا مدیران یا شاغلان اماکن عمومی و واحد‌های صنفی از کراوات یا پاپیون و همچنین در معرض دید گذاشتن آن‌ها در ویترین، اختلاط با نامحرم و مراوده خارج از عرف و شرع توسط فرد صنفی و کارکنان حاضر در واحد صنفی را از جمله ضوابطی برشمرد که رعایت آن توسط فروشندگان پوشاک الزامی است.

ممنوعیت دوچرخه سواری زنان

تیرماه سال گذشته بود که به درخواست نهاد امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر مشهد، جلساتی در دادستانی این شهر به‌ریاست معاونت دادستان تشکیل و صورت‌جلسه‌ای تنظیم شد که یکی از مصوبات آن «ممنوعیت استفاده زنان از دوچرخه‌های بایدو» در مشهد بود.

این صورت‌جلسه سپس توسط معاون دادستانی به شهرداری ابلاغ شد تا مفاد آن از ابتدای مرداد همان سال به اجرا گذاشته شود که بر اساس آن استفاده زنان از دوچرخه‌های اشتراکی تنها در بوستان‌های بانوان ممکن است.

پیش از این هم علم‌الهدی، نشستن دختر‌ها روی زین دوچرخه را «بازی با ایمان پسران» و «تحریک غرایز جنسی جوانان» خوانده بود. او همچنین خواستار مبارزه با دوچرخه‌سواری زنان در مجامع عمومی شده و گفته بود: «هم مسؤولان انتظامی و مدیران شهری ما در این مسئله باید توجه داشته باشند و هم مردم عزیز ما، خواهران باعفت و دختران ناموس مدار جامعه مشهد نباید دست به این کار بزنند و این وظیفه شهرداری است فضایی را فراهم کند که تمام امکانات آماده باشد تا دور از نگاه مردها، خواهران دوچرخه‌سواری کنند، تفریح کنند و نشاط و ورزش جوانی داشته باشند، این حقیقتی نیست که کسی با آن موافق نباشد، اما در خیابان‌های دانشگاه، دختر جوان سوار دوچرخه شود و مقابل چشم هزاران دانشجوی جوان، بشود آتشی که شعله بزند به غرایز جنسی جوانان و دانشگاه را کانون فساد بکند، این حقیقتی است که نه‌تن‌ها نهی می‌کنیم، با آن مبارزه خواهیم کرد و ان‌شاءالله عزیزان ما به این نقطه و حقیقت توجه داشته باشند.»

او سال ۹۰ هم او در این باره گفته بود: «دختر خانمی که یاد گرفته در کوچه و خیابان سوار دوچرخه شود، این دوچرخه را که با لباس گشاد و مقنعه که سوار نمی‌شود، او با لباس کوتاه و تنگ سوار این دوچرخه می‌شود و لباس کوتاه و تنگ این دختر روی زین دوچرخه با ایمان پسر جوان تو چه می‌کند؟ اصلا در خیابان و کوچه شهر امام رضا (ع) چه کسی اجازه داده زن‌ها و دختر‌ها سوار دوچرخه شوند؟ این دوچرخه‎سواری را چه کسی راه انداخته است؟ چرا مردم و مسئولان و دستگاه‌های امنیت اجتماعی و پیشگیری از جرم در مقابل دوچرخه‌سواری زن‌ها و دختر‌ها بی‌تفاوتند؟ آخر این دوچرخه‌سواری دختر و زن عارضه دارد. یک دختر خانم در خانه خودش، در را ببندد و توی حیاط خانه‌اش ۱۰ ساعت هم دوچرخه‌سواری کند حرام نیست، اما وقتی این دختر خانم بیاید توی کوچه و با لباس دوچرخه‌سواری، سوار دوچرخه شود، آن لباس و آن حرکت، عارضه فساد، منکر و فحشا برای جامعه دارد. چطور دستگاه‌ها بی‌تفاوتند و اصلا چه کسی اجازه داده است؟ چرا جلوی این را نمی‌گیرند؟ حالا در هر خرابه‌ای، هر کثافتی صورت می‌گیرد، ولی چرا در شهر امام رضا (ع)؟ برادران! خواهران! مدیران! مسئولان! شب اول قبر امام خمینی (ره) گریبان شما را می‌گیرد و می‌گوید من آمدم، یک عده هم به پیروی من آمدند، خون دادند، جان دادند، بچه دادند و این مکتب را تاسیس کردند و این نظام را به وجود آوردند، ولی شما در مقابل بُعد معنویت این نظام بی‌تفاوت بودید...»

سال ۹۹ هم ستاد‌های امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر شهر‌های مختلف خراسان از جمله سبزوار و فریمان دوچرخه‌سواری زنان را ممنوع کردند.

زنان موتور سواری کنند، اما جـدا

اواخر سال گذشته بود که بحث موتور سواری زنان در مشهد مطرح شد. امام جمعه مشهد با بیان اینکه باید ورزش بانوان بیش از پیش مورد توجه و حمایت قرار بگیرد، بر اهمیت توجه به حقوق بانوان در حوزه ورزش تأکید کرد.

حجت الاسلام احمد علم‌الهدی ادامه داد: «تا جایی که شخصاً در موضوع تخصیص زمین موتورسواری برای بانوان پیگیر قضیه بودم و علاوه بر این، خوشبختانه هم‌اکنون نیز تعدادی از پارک‌های بالاتر از پنج هکتار در مشهد به بخش ویژه بانوان مجهز هستند و بانوان می‌توانند در آن‌ها با آرامش خاطر به ورزش بپردازند...»

البته ظاهرا امام جمعه مشهد با موتورسواری زنان در پیست‌های جدا از مردان مشکل ندارد و پیش از این، زمینه فعالیت زنان در این موضوع را فراهم کرده بود. چنانکه ۱۵ مهر، باشگاه خبرنگاران جوان متعلق به صداوسیما نوشت: «حمیدی بانوی قهرمان موتورسواری خراسان رضوی با اشاره به حمایت امام جمعه مشهد از رشته موتورسواری بانوان بیان کرد: با حمایت آیت الله علم‌الهدی مجوز ساخت پیست مخصوص موتورسواری بانوان را گرفتیم که این امر در رشد ورزش موتورسواری بانوان، نقش بسزایی داشت. نماینده، ولی فقیه در خراسان رضوی معتقد است اگر فضای مناسب و مخصوص بانوان فراهم شود، فعالیت آن‌ها در رشته‌هایی همچون دوچرخه‌سواری و موتورسواری بلامانع است. به همین خاطر در گرفتن مجوز ساخت پیست موتورسواری بانوان از من حمایت کردند.»

۲۱ مهرماه همان سال امام جمعه مشهد گفت: «در موضوع دوچرخه‌سواری بانوان باید مکان مناسبی برای تفریح بانوان و دوچرخه‌سواری آن‌ها فراهم شود که به شورای شهر نیز تاکید داشته‌ام که بوستان‌هایی برای بانوان ایجاد شود تا بانوان بتوانند در آن مکان به تفریح بپردازند. دو سال قبل خانمی با مراجعه به من گفت قصد راه‌اندازی پیست دوچرخه و موتورسواری برای بانوان را دارد که به نظرم هیچ ایرادی هم ندارد. نکته قابل توجه این است که از نظر علما، دوچرخه‌سواری بانوان در ملاء عام حرام شمرده شده است و بر همین اساس دانشگاه فردوسی مشهد نیز می‌تواند مکانی را برای فعالیت تفریحی دختران دانشجو فراهم کند.»

کوهنوردی زنان با اجازه پدر یا همسر

سال ۹۷ بود که هیات کوهنوردی خراسان رضوی در بخشنامه‌ای به باشگاه‌های استان اعلام کرد که اجازه همسر زنان متاهل و اجازه پدر زنان مجرد و زیر ۲۰ سال برای شرکت در برنامه‌های طبیعت‌گردی و کوهنوردی الزامی است. در بخشی از این بخشنامه عنوان شده بود: «گسترش روزافزون فعالیت‌های ورزشی با عناوین تور‌های طبیعت‌گردی، کوه‌پیمایی و... به صورت مختلط که با برنامه‌های هدفمند یا کسب درآمد نامشروع نسبت به ترویج بی‌بند و باری اخلاقی، کشف حجاب بانوان و رواج بی‌حیایی، بی‌قیدی و... صورت می‌گیرد، منجر به ارتباطات غیراخلاقی و نامشروع مردان و زنان گردیده و فرهنگ و ریشه اصیل ایران، اسلامی و بنیان خانواده‌ها را هدف قرار داده است.»

هر چند که احمد زحمتکش، رئیس هیات کوهنوردی خراسان رضوی اظهار کرده بود: «ما قانونگذاری نکرده‌ایم، موارد قانونی را یادآوری کرده‌ایم... آیین نامه فدراسیون که تمامی قوانین جاری کشور را در یک آیین نامه نمی‌آورد، این‌ها قوانین جاری کشور است. وقتی یک ناهنجاری ایجاد می‌شود، خانواده‌ها آسیب می‌بینند.»