به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، ایران در سایه تحریم‌ها و فشار‌های آمریکا در روابط بانکی خود با محدودیت بسیاری مواجه شده است. حتی مهمترین متحدان تجاری ایران نیز در برقراری ارتباطات مالی و بانکی با ایران به صورت کاملا محتاطانه عمل می‌کنند و پیوستن ایران به لیست سیاه FATF این وضعیت را وخیم‌تر کرده است.
شاید عده‌ای از جریان‌های سیاسی تندرو گمان کنند که پیوستن به لیست سیاه FATF نمی‌تواند ضرر قابل توجهی برای کشور داشته باشد. برخی دیگر نیز معتقدند که عدم رعایت استاندارد‌های گروه ویژه اقدام مالی در مقایسه با تحریم‌های آمریکا نمی‌تواند بیش از این دست و پای اقتصاد ایراند را ببندد. اما به نظر می‌رسد که قرار گرفتن در این لیست سیاه، روابط ما کشور‌های متحدمان را نیز بیش از پیش غیرممکن و سخت می‌کند.
FATF توانایی جاسوسی و کنترل جریان مالی کشور‌ها را ندارد
نوید کیوانی کارشناس حقوق بین الملل در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴، با اشاره به اینکه برخلاف ادعا‌های غیرکارشناسی که در سریال گاندو مطرح شده است، گروه اقدام ویژه مالی FATF یک نهاد و سازمان بین دولتی محسوب می‌شود، عنوان کرد: دبیرخانه این نهاد در پاریس است و تنها حدود بیست تا سی نفر کارمند در این مجموعه فعالیت دارند، بنابراین این ادعا که FATF بخواهد به صورت کامل فعالیت جاسوسی و کنترل جریان مالی و بانکی کشور‌ها را رصد کند، به توهم بیشتر شبیه است.
وی با بیان اینکه به هیچ عنوان عضویت اجباری و سلطه‌پذیرانه ایران در گروه FATF مطرح نشده است، گفت: سازوکار این نهاد بدین شکل است که با انتشار و ابلاغ ۴۰ توصیه به کشور‌های جهان، آن‌ها را در راستای جلوگیری از گردش بانکی پول‌های کثیف و تأمین مالی تروریسم ایمن سازد.
گاندو نمونه کوچکی از معضل اظهار نظرات غیرکارشناسی در کشور است
این کارشناس حقوق بین الملل با اشاره به اینکه سریال گاندو با یک زبان عامیانه و غیرتخصصی و با تمسک به اطلاعات غلط و بی‌اساس افکار عمومی را در مورد FATF به بیراهه کشاند، گفت: این مسئله به خوبی نشان داد که در کشور ما متأسفانه هر شخص یا ارگانی به شکل سلیقه‌ای و غیرعلمی درباره موضوعات تخصصی بین المللی همچون FATF به راحتی اظهار نظر می‌کند.
کیوانی ادامه داد: اگر مفاد توصیه‌های FATF استعماری و مبتنی بر تحمیل سیاستهای استکباری غرب بر سایر کشور‌ها بود، طبیعتا کشور‌هایی همچون چین و روسیه به این گروه نمی‌پیوستند؛ همانگونه که آمریکا نمی‌تواند در معاملات بانکی چین و روسیه با سایر کشور‌ها نفوذ و کنترل داشته باشد، برای ایران نیز چنین مسئلهای اتفاق نخواهد افتاد.
کاهش پولشویی و فساد داخلی علت اصلی جذب کشور‌ها به FATF
این کارشناس حقوق بین الملل عنوان کرد: FATF، اجباری بر کشور‌ها برای پذیرش توصیه‌های خود ندارد؛ بلکه بدین واسطه که توصیه‌های آن تا کنون در کاهش پولشویی موثر و مفید بوده، کشور‌های مختلف به عضویت داوطلبانه در جهت کاهش فساد داخلی ترغیب شده‌اند.
وی با بیان اینکه ۲۰۵ کشور این توصیه‌ها را به رسمیت شناخته که از این میزان ۳۹ کشور به‌عنوان اعضای اصلی و مابقی کشور‌ها نیز به عنوان همکار در FATF فعالیت دارند، گفت: کشور‌های همکار کشور‌هایی هستند که در حال پیشرفت و تطبیق خود با استاندارد‌های مشخص شده بوده و فقط در حال حاضر ایران و کره شمالی در لیست سیاه این نهاد قرار گرفته‌اند.
ایران زمان ریاست چین وارد لیست سیاه شد
به گفته این کارشناس حقوق بین‌الملل ۳۹ کشور دارای حق رای‌دهی در FATF هستند؛ اما تصمیم‌گیری این اعضأ درباره سایر کشور‌ها به وسیله تعداد اکثریت آرای آنان نیست بلکه رای نهایی این گروه مبتنی بر نظرات تخصصی و کارشناسی است؛ معمولا گزارش نهاد‌های بین المللی تخصصی مثل بانک جهانی در جلسه علنی قرائت می‌شود و نظرات کارشناسی این نهاد‌ها مورد قبول اعضای FATF قرار می‌گیرد.
کیوانی با بیان اینکه ایران زمانی وارد لیست سیاه شد که ریاست این گروه بر عهده کشور چین بود، بیان کرد: هر عضوی که نظرش از پشتوانه استدلالی و کارشناسی قوی‌تری برخوردار باشد معمولا می‌تواند نظر سایر اعضا را جلب کرده و حرف خود را به کرسی بنشاند.
کشور‌ها موظف به اجرای همه توصیه‌های FATF نیستند
کارشناس حقوق بین الملل با اشاره به اینکه ارزش و اعتبار هرکدام از ۴۰ توصیه FATF با یکدیگر برابر و مساوی نیست و برخی از بند‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است، عنوان کرد: "اکشن پلن" به اقداماتی گفته می‌شود که یک کشور حتما موظف است به شکل کامل انجام دهد تا وارد لیست سیاه نشود و این اکشن پلن بر مبنای تنها ۱۰ توصیه مهم استوار شده است و ایران هم ضرورت دارد آن‌ها را اجرایی کند.
کیوانی با بیان اینکه مابقی ۳۰ توصیه را کشور‌ها می‌توانند به شکل داوطلبانه انجام دهند و در عوض آن امتیاز مخصوص به خود را به دست بیاورند، خاطر نشان کرد: در حال حاضر خیلی از کشور‌ها نتوانسته‌اند به تمامی این ۳۰ توصیه عمل کنند، اما در لیست سیاه این نهاد نیز قرار نگرفته‌اند.
به گزارش اقتصاد ۲۴، مقاومت عده‌ای از جریان‌های سیاسی در مقابل رعایت استاندارد‌های گروه ویژه اقدام مالی و به تبع آن خروج ایران از لیست سیاه FATF می‌تواند کشورمان را بیش از پیش در تعاملات بین‌المللی منزوی کرده و حتی توانایی دولت آینده را در حل چالش‌های بانکی، بازار ارز و به طور کلی مسائل اقتصادی را کاهش دهد.
همانطور که پیش از این گفته شد، با باقی ماندن ایران در لیست سیاه FATF روز به روز روابط اقتصادی ایران با کشور‌هایی مانند چین، روسیه، عراق و ترکیه نیز مورد آسیب بیشتر قرار می‌گیرد؛ چرا که این کشور‌ها همگی یا جزئی از FATF هستند و یا اینکه متعهد به اجرای توصیه‌های این نهاد بین دولتی شده‌اند.