اقتصاد۲۴ - چند سالی است بر سر زبان‌ها افتاده که همدان بعد از تهران بالاترین قیمت مسکن را در کشور دارد به طوری که تفاوت قیمت زمین و مسکن در همدان با سایر استان‌های همجوار بسیار چشمگیری است.
گرانی مسکن در همدان موجب شده رویای خانه دار شدن در این شهر به مراتب دست نیافتنی‌تر از سایر استان‌ها شود.
روزی که ماد‌ها همدان را به عنوان پایتخت ایران برگزیدند به طور قطع موقعیت جغرافیایی و آب و هوای مناسب این خطه از ایران زمین را در نظر گرفتند. به واسطه همین موضوع، همدان در طول سه هزار و ۵۰۰ سال سابقه شهر نشینی‌اش همواره به عنوان پایتخت یا یکی از شهر‌های راهبردی مطرح بوده است.
اما حالا این شهر به عنوان یکی از گرانترین شهر‌های کشور، خرید مسکن برای همدانی‌ها را به یک رویا تبدیل کرده است، به گونه‌ای که در سه سال گذشته به یک باره افزایش قیمت مسکن را شاهد بوده ایم. براساس بررسی ها، قیمت هر مترمربع زمین در نقاط مختلف شهر همدان در این مدت تا ۱۰ برابر افزایش یافته است.
حالا همدان در بخش مسکن تنه به تنه شهر تهران پیش می‌رود. یکی از شهروندان همدانی با بیان اینکه مدت ۶ ماه است که به دنبال خرید یک ملک مسکونی است می‌گوید: برای خرید یک واحد آپارتمان به هر کجای شهر که می‌روم خانه کمتر از متری ۱۰ میلیون تومان یافت نمی‌شود.
«محسنی» با اشاره به اینکه قیمت‌ها به شدت بالاست، اضافه کرد: در برخی مناطق قیمت آپارتمان به یک‌باره افزایش یافته و در مناطق متوسط شهری به متری ۲۳ میلیون تومان نیز رسیده است. در شهرک‌ها نیز قیمت هر متر مربع آپارتمان بین ۱۲ تا ۱۸ میلیون تومان قیمت گذاری می‌شود.
یک شهروند دیگر همدانی نیز با بیان اینکه گویا نرخ گذاری بازار مسکن اختیاری است، می‌گوید: «در هر کجای شهر هر کسی بیشترین قیمت را اعلام کند معیار و ملاک نرخ را در منطقه تعیین می‌کند.
«دهقانی» افزود: یک واحد آپارتمان ۸۰ متری در منطقه استادان همدان بیش از سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری شده که در واقع جای تعجب دارد.
اگرچه قیمت مسکن در کشور افزایش بسیاری داشته است، اما در شهر همدان شاهد گرانی نامتعارف و غیرعادی مسکن بوده ایم به طوری که همین موضوع همدان را به یکی از گرانترین شهر‌ها تبدیل کرده است.
در این بین بیشترین نگرانی را مستاجران دارند. چراکه شانه به شانه افزایش قیمت مسکن، نرخ اجاره بها نیز در این شهر افزایش می‌یابد.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، در فصل زمستان ١٣٩٩، شاخص قیمت اجاره بهای واحد‌های مسکونی در مناطق شهری کشور، به عدد ٢١٨.٣ رسید که نسبت به فصل قبل (٢٠٩.٠)، ٤.٤ درصد افزایش داشته است. در این فصل بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان همدان با ۳۹.۴ درصد افزایش و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ۱۲.۹ درصد افزایش است.
به عبارتی خانوار‌های استان همدان به طور متوسط ١٠.٥ واحد درصد بیشتر از میانگین کل کشور و خانوار‌های استان سیستان و بلوچستان ١٦ واحد درصد کمتر از میانگین کل کشور در بخش اجاره بها هزینه کرده‌اند.
یکی از بخش‌های مهم در برآورد شاخص قیمت مصرف کننده، بخش مسکن است. این بخش شامل زیر بخش‌های "اجاره بهای واحد‌های مسکونی" و "خدمات نگهداری و تعمیر واحد مسکونی" شامل تعمیرات جزئی واحد مسکونی از جمله لوله کشی، گچ‌کاری، برق کاری و نصب ایزوگام است.
نرخ تورم چهار فصل منتهی به فصل زمستان ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل در بخش اجاره بها، برابر ٢٧.٥ درصد است. این نرخ نیز در استان همدان با رقم ٣٥.٧ درصد، بیشترین مقدار کشور و در استان سیستان و بلوچستان با ١٤.٧ درصد کمترین عدد را نشان می‌دهد.
این در حالی است که متوسط افزایش هزینه اجاره بها برای کل خانوار‌هایی که تمدید قرارداد داشته اند، در فصل زمستان ١٣٩٩ برابر با ٣٨.٦ درصد است.
مهاجرت انبوه از سایر شهر‌ها و استان‌های همجوار به همدان
آب و هوای مناسب، بالا بودن کیفیت زندگی و همچنین پایین بودن نرخ بیکاری در همدان (براساس اعلام مرکز آمار ایران)، باعث شده تا مردم همواره از استان‌های همجوار به این استان مهاجرت کنند.
آب و هوای مناسب، آرامش و دور بودن از شلوغی و ترافیک در این شهر، جمعیت زیادی از پایتخت‌نشینان را به سمت خود کشانده و امروز تاثیر آن را در حوزه مسکن و حتی باغات همدان شاهد هستیم.
افزایش جمعیت و مهاجرت انبوه از سایر شهر‌ها و استان‌های همجوار سبب شده تا همدان در ۱۰ سال اخیر با افزایش چشمگیر اجاره بها و قیمت خرید و فروش مسکن مواجه شود.
کمبود مسکن حتی برای اجاره، این روز‌ها دردسر بزرگی برای مستاجران در همدان شده و در تنگنای معیشت و اقتصاد، گلوی مردم را سخت می‌فشارد.
از سوی دیگر کارشناسان در کنار این موضوع، «نگاه سرمایه‌ای به مسکن در همدان»، «کمبود زمین در همدان» و «توسعه نامتوازن» را از دیگر دلایل افزایش قیمت مسکن در همدان عنوان می‌کنند.
درست است که نقاط خوش آب و هوای همدان به کوه‌های سر به فلک کشیده الوند منتهی می‌شود، اما در شرق، شمال و جنوب جغرافیایی این شهر تا چشم کار می‌کند، زمین است. زمین‌هایی که اگر تبدیل به شهرک و ساختمان شوند، می‌تواند مشکل مسکن بسیاری از اقشار جامعه را حل کرده و آرزوی خانه دار شدن زوج‌های جوان را برآورده کند.
توسعه نامتوازن شهر همدان
به گفته کارشناسان یکی دیگر از عوامل افزایش قیمت مسکن در همدان توسعه نا متوازن شهر است.
یکی از اصول شهرسازی این است که شهر به طور متوازن توسعه یابد و عدالت اجتماعی در تمام نقاط شهر وجود داشته باشد، اما رعایت نکردن این اصل باعث شده رغبت مردم برای خرید زمین و ملک در کمربند سبز همدان بیشتر شود و در نهایت قیمت زمین و ملک سر به فلک بکشد.
هم اکنون بین ۱۵ تا ۲۵ درصد از سکونت‌گاه‌های غیر مجاز نقاط حاشیه با تراکم یک سوم از جمعیت شهر همدان زندگی می‌کنند که لازمه افزایش حریم شهری را بیش از گذشته مورد توجه قرار داده است.
طرح تبدیل همدان به کلان شهر کشور فضا برای برنامه ریزی بهتر را مهیا می‌سازد و می‌توان در راستای استانداردسازی مدیریت شهری و نیز فرهنگ شهرنشینی هدف‌گذاری بهتری داشت.
هم اکنون پنج روستای شورین، حسن آباد، علی آباد پشت شهر، حیدره و قاسم آباد به عنوان سکونت‌گاه‌های پرجمعیت و پرتراکم تبدیل شده اند و اگر از حالا مدیریت و برنامه ریزی لازم در این مناطق انجام نگیرد چه بسا در آینده‌ای نزدیک به لحاظ شهرسازی و فرهنگی دچار آسیب‌های جدی شویم.
در حال حاضر باید با برنامه ریزی اصولی می‌توان این تهدید را به فرصت تبدیل کرد و شهرک‌ها و روستا‌های انتهای شهر همدان را در قالب طرح کلان شهر مورد مطالعه و استانداردسازی به شهر اضافه کرد.
برای استانداردسازی این مناطق می‌توان امتیاز‌های تشویقی را در نظر گرفت تا به لحاظ شهرسازی بتوان با ساخت و ساز اصولی و منطقی، معماری شهری را در این منطقه‌ها به شکلی زیبا و مدنظر ایجاد کرد.
۶۸۰ هکتار به وسعت شهر همدان اضافه می‌شود
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان همدان می‌گوید: بر اساس برنامه ریزی انجام شده به منظور توسعه شهری و رفع مشکل کمبود زمین ۶۸۰ هکتار، در محدوده جنوب و شرق، به وسعت شهر همدان افزوده می‌شود.
«مجید صالحی امیر» با اشاره به اینکه در همدان کمبود شدید زمین وجود دارد، اظهار داشت: اضافه شدن این مقدار زمین به محدوده شهر همدان در کمیسیون ماده پنج در دست پیگیری است و مجوز آن به زودی صادر می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر از این مقدار، مجوز ۶۰ هکتار برای اجرای طرح اقدام ملی و تولید مسکن صادر شده است.
صالحی امیر عنوان کرد: در حال حاضر شهر همدان به طور رسمی هفت هزار و ۴۰۰ هکتار وسعت دارد که با اضافه شدن زمین‌های جدید، محدوده شهری آن ۹ درصد گسترش می‌یابد.
وی با اشاره به اینکه اگر این میزان زمین به محدوده شهر همدان اضافه شود کاهش قیمت را در این شهر شاهد خواهیم بود، تصریح کرد: بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی باید سالانه یک میلیون واحد مسکونی در کشور ساخته شود که سهم شهر همدان از این مصوبه، ۱۵ هزار واحد است.
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان همدان با اشاره به اینکه افزایش قیمت واحد مسکونی اجاره بها را نیز افزایش می‌دهد، تاکید کرد: با توجه به شرایط کرونایی، مالکان موظف به تمدید قرارداد مستاجران با نرخ افزایش حداکثر ۲۵ درصد هستند.
۲۳ هزار واحد مسکن ملی در همدان ساخته می‌شود
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان همدان ادامه داد: در طرح سراسری اقدام ملی و تولید مسکن، نزدیک به ۲۳ هزار واحد مسکونی برای خانواده‌های دارای شرایط ساخته می‌شود.
وی افزود: متاهل بودن (به استثناء دختران مجرد بالای ۳۵ سال)، نداشتن خانه توسط خود و همسر، خانه اولی بودن، پنج سال سکونت در شهر مورد نظر و سبز بودن فرم «ج» آن‌ها (استفاده نکردن از تسهیلات و یارانه‌های ارگان‌های دولتی) از شرط‌های لازم برای استفاده از سهمیه مسکن ملی است.
صالحی امیر بیان کرد: متقاضیان باید نزدیک به ۱۰۰ میلیون تومان آورده داشته باشند و هر یک از واحد‌های مسکونی این طرح بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات ۱۲ ساله با سود ۱۸ درصد واگذار می‌شود.
وی اضافه کرد: زمین این واحد‌ها نیز امسال قیمت گذاری می‌شود و پس از گذشت ۲ سال، در اقساط ۳۶ ماهه از متقاضیان دریافت می‌شود.
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان همدان گفت: در طرح اقدام ملی و تولید مسکن شهر همدان، خانه‌های مسکونی در کوی شهید مدنی، کوی شهید بهشتی و کوی فرهنگیان ساخته می‌شود.
نگاه سرمایه‌ای به مسکن در همدان
صنعتی نبودن همدان، باعث شده تا برخی، سرمایه گذاری خرید واحد مسکونی را، به عنوان راهی برای کسب درآمد انتخاب کنند.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک همدان با اشاره به اینکه قیمت واحد‌های مسکونی را مالکان مشخص می‌کنند می‌گوید: باید نظارت بر قیمت مسکن افزایش یابد و با تشکیل کمیته‌ای، کارشناسان قیمت املاک را مشخص کنند.
«ابراهیم جمالی» با تاکید بر اینکه مالکان و فروشندگان نباید بر روی واحد‌های مسکونی نرخ گذاری کنند، اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به شرایط کرونایی و همچنین قیمت بالا، خرید و فروش ملک در همدان راکد شده است
وی با اشاره به اینکه در همدان یک هزار و ۴۰۰ مشاور املاک فعال است، افزود: نرخ دستمزد و حق مشاوره، از ۰.۲۸ درصد به ۰.۰۸ درصد کاهش یافته است و همین موضوع موجب ایجاد التهاب و هرج و مرج در بازار مسکن شده است.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک همدان با اشاره به اینکه مسکن یک کالای پر سود به شمار می‌آید، تصریح کرد: این صنعت پولساز توانسته افراد زیادی را به خود جذب کند و گاهی سودجویانی را هم می‌بینیم که توانسته اند از این قضیه سوء استفاده کنند.
وی با بیان اینکه باید مسکن از کالای سرمایه‌ای خارج شود، تصریح کرد: با توسعه و گسترش شهر همدان و ساخت انبوهی مسکن، باید بازار مسکن را اشباع کرد تا با کاهش قیمت‌ها شرایط برای خانه دار شده همه اقشار جامعه فراهم شود.
ثبت مسکن در سامانه املاک و اسکان قیمت‌ها را کاهش می‌دهد
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان همدان معتقد است اجرای طرح ثبت مسکن در سامانه املاک و اسکان قیمت‌ها را در همدان کاهش می‌دهد.
«مجید صالحی امیر» به خبرنگار ایرنا گفت که همه صاحبان املاک در همدان باید از روز پنجشنبه (۱۹ فروردین‌ماه) نسبت به ثبت املاک تحت تملک خود در سامانه املاک و اسکان اقدام کنند.
وی درباره جزئیات مالیات بر خانه‌های خالی و الزام ثبت مالکان و سرپرستان خانوار نسبت به ثبت واحد‌های مسکونی تحت تملک خود در سامانه املاک و اسکان به نشانی www.amlak.mrud.ir، افزود: بر اساس قانون ۵۴ مکرر که بخشی از قانون مالیات‌های مستقیم است و در سال گذشته در مجلس شورای اسلامی تصویب و ابلاغ شده است، همه خانوار‌ها اعم از شهری، روستایی، مالک و مستاجر، مکلف هستند اطلاعات سکونتی خود را در سامانه املاک و اسکان ظرف ۲ ماه که زمان تعیین شده است، ثبت کنند.
صالحی امیر عنوان کرد: سامانه بر اساس قانون دو هدف مشخص را پیگیری می‌کند؛ نخست، مالیات بر خانه‌های خالی که موضوع شناسایی یکی از وظایفی است که قانون‌گذار برعهده این سامانه گذاشته است و وزارت راه و شهرسازی به عنوان مجری این قانون باید این کار را انجام دهد و مورد بعدی شناسایی محل اسکان خانوارهاست.
وی تصریح کرد: در مدت زمان اجرای این طرح به صورت نامحسوس شاهد توقف و حتی کاهش قیمت مسکن در همدان بوده ایم.
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان همدان افزود: اجرای این طرح کمک بسیار زیادی در جلوگیری از نگاه سرمایه‌ای به مسکن، کاهش خانه‌های خالی و در نهایت کاهش قیمت مسکن دارد.
هدف از اجرای این طرح، شناسایی واحد‌های خالی از سکنه از طریق سامانه املاک و اسکان در مرحله اول در جهت اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی و هدف دوم هم شناسایی محل سکونت خانوار‌های شهری و روستایی و به نوعی اتصال کد ملی سرپرست خانوار و اعضای خانواده به کد پستی محل سکونت است.
بر اساس اصلاحیه ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم (قانون مالیات بر خانه‌های خالی) در سال گذشته در مجلس یازدهم، هر خانوار یک محل به عنوان محل اصلی سکونت و یک واحد مسکونی دیگر هم در شهر دیگری به عنوان اقامتگاه فرعی می‌تواند داشته باشد.
همچنین اگر افراد و یا خانوار‌ها بیش از واحد‌های مذکور داشته باشند که بیش از ۱۲۰ روز خالی از سکنه باشد، مشمول قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی می‌شود.