اقتصاد۲۴ - مقایسه اعداد و ارقام در پایان سال ۹۸ و ۹۹ نشان می‌دهد که به اندازه یک میلیون و ۴۲۹ هزار نفر مشارکتی در اقتصاد کشور ندارند. هر چند که این می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد، اما آسیب‌پذیری شدید اقتصاد در سال گذشته از دو معضل تحریم و کرونا، مهم‌ترین دلایل آن بوده است. نکته دیگری که در گزارش مرکز آمار وجود دارد، بیکاری ۹۶۲ هزار و ۷۶۲ نفر از جمعیت فارغ‌التحصیلان است. به بیان دیگر از کل بیکاران کشور ۳۴ درصد را افراد دارای تحصیلات عالی تشکیل می‌دهند.
با وجود اینکه آمار‌ها بیانگر این است که نرخ بیکاری در تمام گروه‌ها شامل جوانان ۱۸ تا ۳۵ سال، افراد با تحصیلات عالی و.. کاهش یافته، اما این کاهش آن هم در سالی که شیوع کرونا گسترده‌تر شد و کسب وکار‌های بیشتری را به ورطه تعطیلی کشاند، نشان‌دهنده ناامیدی افراد در سن کار و خروج از جمعیت فعال اقتصادی است.
«توان اشتغالزایی کشور» نکته‌ای است که باید به آن اشاره کرد؛ متوسط اشتغالزایی ایران در سال‌های ۸۵ تا ۹۹ حدود ۲۵۰ هزار نفر در سال بود. این در حالی است که در این مدت متولدین دهه‌های ۶۰ و ۷۰ وارد بازار کار شدند و جمعیت کشور نیز بیش از ۱۳ میلیون نفر افزایش داشته است. بنابراین کاهش نرخ بیکاری آن هم در شرایطی که نرخ مشارکت اقتصادی نیز کاهش یافته، می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری نه تنها به بازار کار که به توالی سنی شاغلین نیز وارد کند. با جمع نرخ تورم و نرخ بیکاری، نرخ فلاکت سال ۹۹ نیز ۴۶ درصد می‌شود که نیم درصد نسبت به سال ۹۸ افزایش داشته است.
نرخ بیکاری در سال ۹۹ کمتر از سال ۹۸
براساس گزارش مرکز آمار، از کل جمعیت ۶۲ میلیون و ۳۷۵ هزار نفری ۱۵ ساله و بیشتر ۲۵ میلیون و ۷۳۷ هزار نفر از نظر اقتصادی فعال و مابقی نیز غیرفعال هستند. ۲۲ میلیون و ۲۶۳ هزار نفر از کل جمعیت فعال سر کار می‌روند و دو میلیون و ۴۷۴ هزار نفر بیکارند. تعداد شاغلین در حالی کاهش یک میلیون نفری داشته که تا پایان سال ۹۸ حدود ۲۴ میلیون و ۲۸۳ هزار نفر شاغل بودند. با استناد به این گزارش در تمام فصول سال ۹۹ نرخ بیکار از سال ۹۸ کمتر بوده؛ بازه نرخ بیکاری در سال ۹۸ از حداقل ۱۰.۵ تا حداکثر ۱۰.۹ درصد در نوسان بود در حالی که این بازه در سال ۹۹ به حداقل ۹.۴ تا ۹.۸ درصد رسید.
ناامیدی تحصیلکرده‌ها
براساس گزارش مرکز آمار بیش از ۹۶۲ هزار نفر از جمعیت فارغ‌التحصیل آموزش عالی کشور بیکارند. با مقایسه اعداد و ارقام مربوط به بیکاری افراد ۱۵ سال و بیشتر همچنین تحصیلکرده‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که حدود ۳۹ درصد از کل جمعیت بیکار را افراد با تحصیلات عالی تشکیل می‌دهند. هر چند از تعداد بیکاران فارغ‌التحصیل در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ کاسته شده، اما این امر لزوما به معنای بهبود شرایط برای این افراد نیست. به خصوص اینکه در این مدت نرخ مشارکت اقتصادی نیزکاهش یافته در نتیجه شاید کاهش ۲۴۲ هزار نفری از بیکاران با تحصیلات عالی به معنای خروج از جمعیت فعال اقتصادی باشد. از کل بیکاران فارغ‌التحصیلان دانشگاه ۴۸۵ هزار نفر را مردان و ۴۷۷ هزار نفر را زنان تشکیل می‌دهند. تغییرات نرخ بیکاری در زنان بیشتر از مردان است و حدود ۱۴۲ هزار نفر از زنان بیکار فارغ‌التحصیل کم شده‌اند. نکته دیگر اینکه از کل جمعیت شاغل کشور تنها ۲۵ درصد آن‌ها تحصیلات دانشگاهی عالی دارند که البته ۰.۳ درصد نسبت به سال ۹۸ افزایش داشته است.
بیشتر بخوانید: یک‌میلیون شاغل خانه‌نشین شدند
اشتغال در بخش‌های اقتصادی
بخش خدمات همچنان بیشترین سهم اشتغال را با ۴۹.۳ درصد در اختیار دارد. هر چند این رقم نسبت به سال ۹۸ یک درصد کاهش داشته و از تعداد شاغلین‌اش نیز ۷۴۳ هزار نفر کاسته شده، اما همچنان بیشترین تاثیر را در بازار کار دارد و پس از خدمات، صنعت با سهم ۳۳.۳ درصدی در رتبه دوم قرار دارد. با وجود اینکه ۱.۳ درصد افزایش در تعداد شاغلین این بخش گزارش شده، اما ۱۷ هزار نفر کاهش اشتغال داشته‌اند. رتبه سوم در بین سهم را بخش کشاورزی به خود اختصاص داده؛ ۱۷.۴ درصد. با وجود اینکه سهم این بخش حدود نصف بخش صنعت است، اما ۲۴۹ هزار نفر از سال ۹۸ تا ۹۹ از بازار کار این بخش خارج شدند.
نرخ مشارکت در روستاها بیشتر از شهرهاست
براساس جداول گزارش مرکز آمار، نرخ مشارکت اقتصادی در روستاها ۴۴.۲ و در شهر‌ها نیز ۴۰.۴ درصد بوده که در هر دو کاهش داشته است. همراستا با بالا بودن نرخ مشارکت اقتصادی در روستاها، نرخ اشتغال و نرخ بیکاری در این منطقه نیز به ترتیب بالاتر و پایین‌تر از نقاط شهری است. در بخش دیگری از آمار به سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران نیز پرداخته شده که بر اساس آن در شهر‌ها ۴۲.۱ درصد و در روستا نیز ۲۵.۳ درصد از تحصیلکرده‌ها در سال ۹۹ بیکار بودند.
با استناد به جداول آماری ۱۷ استان نرخ بیکاری بالاتری از میانگین کشور؛ ۹.۶ درصد داشتند. استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری با نرخ بیکاری ۱۵.۲ درصد وکرمانشاه با ۱۴.۹ درصد بالاترین نرخ بیکاری را داشتند. در استان چهارمحال‌وبختیاری بخش صنعت با ۴۵.۸ درصدی و در لرستان نیز بخش خدمات با ۴۴.۵ درصد بیشترین سهم اشتغالزایی را در اختیار دارند. کمترین بیکاری نیز در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی با ۶.۲ درصد گزارش شده است بنابراین بازه نرخ بیکاری کشور از ۶.۲ تا ۱۵.۲ درصد است.