اقتصاد ۲۴- از جبر روزگار صنعت بیمه ایران هرقدر هم که بابت توسعه و نوآوری صنعتی عقب نگهداشته شده باشد، اما بری تخلف و تقلب نیست؛ مناسبات این بازار مانند هر فعالیت انتفاعی دیگر مستعد سوء استفاده‌هایی است که در دیگر بده بستان‌های مالی متداول است.
همین مسئله بهانه‌ای شد برای گفتگوی اقتصاد ۲۴ با حمیدرضا حاجی اشرفی کارشناس ریسک صنعت بیمه، در این گفتگو حاجی اشرفی با یادآوری اینکه صنعت بیمه ایران در شرایط ناگوار اقتصادی سال گذشته بالغ بر ۶۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی داشته است می‌گوید نمی‌توان منکر وقوع تخلف و تقلب در بازار بیمه ایران شد؛ هم به دلیل استمرار شرایط وخیم اقتصادی و هم به دلیل گستردگی خدمات در حال عرضه بیمه‌ای در جامعه پرریسک و پهناوری به وسعت ایران احتمال بروز تخلف و تقلب در صنعت بیمه ایران وجود دارد.
این کارشناس ریسک صنعت بیمه بایادآوری اینکه تقلب‌های بیمه‌ای در نتیجه تحولاتی که از ۱۵ سال پیش با ایجاد شبکه سراسری اطلاعات بیمه‌ای رخ داد به سمت کوچک و محدودتر شدن حرکت کرده است؛ ادامه می‌دهد: با ران اندازی بانک‌های اطلاعاتی مشترک میان شرکت‌های بیمه و بیمه مرکزی دیگر امکان سوء استفاده به صورت چشم گیری کاهش یافته است؛ به صورت مشخص دیگر خیلی بعید است که بعد از وقوع یک حادثه بخواهند با تشکیل پرونده‌های صوری برای دریافت غرامت از بیمه اقدام کنند؛ کارشناسان ارزیاب بیمه حالا به تمامی اطلاعات لازم دسترسی دارند و حتی برای اشخاصی هم که ممکن است مستعد مشارکت در چنین تخلف‌هایی باشند در بانک اطلاعاتی شرکت‌های بیمه فهرست سیاهی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: رازطولانی شدن رسیدگی به پرونده‌های مشکوک به تقلب در بیمه چیست؟
حاجی اشرفی ادامه می‌دهد: با این حال تالی فاسد در صنعت بیمه مانند هر بازار مالی دیگری وجود دارد؛ در اصل تخلف و فساد مدام از شکلی به شکل دیگر تغییر می‌کنند و این اتفاقی است که در صنعت بیمه ایران هم وجود دارد؛ به صورت مشخص اگر از قدمت صنعت بیمه ایران چشم بپوشیم و وضعیت کنونی با اغماض آنرا در گروه کشور‌های درحال توسعه طبقه بندی کنیم با ارتکاب نوعی از تخلف و تقلب مواجهیم که مختص جوامع در حال توسعه است و با آنچه که در کشور‌های پیشرفته صنعتی روی می‌دهد تفاوت دارد.
وی می‌افزاید: در میان اهل فن بیمه ایران نقل قول تقریبا واحدی راجع به تقلب و تخلف وجود دارد؛ براساس این صحبت برآورد می‌شود که حدود ۳۸ درصد از کل گردشی که رابطه با وصول حق بیمه و پرداخت خسارت صورت می‌گیرد ممکن است آلوده به تخلف باشد؛ به صورت مشخص از اظهار غیر واقعی ارزش مالی بیمه شده توسط بیمه گر گرفته تا تبانی احتمالی بخشی از بدنه انسانی بیمه گزار برای ثبت ارزش یک خسارت به بار آمده به مبلغی بالاتر و غیر واقعی اتفاق شایعی است که هنوز در بازار بیمه ایران وجود دارد؛ خوشبختانه این وضعیت به موازات عجین شدن بیشتر زندگی روزمره با مناسبات فناوری روز به روز محدودتر می‌شود و با همکاری عوامل انتظامی-قضایی و شرکت‌های بیمه جلوی این اتفاق هرروز بیشتر گرفته می‌شود، اما در مقابل با تغییر فناوری سوء استفاده‌های احتمالی نیز مدام در حال تغییر شکل هستند.
وی در پاسخ به اینکه در حال حاضر کدام قسمت از بازار بیمه ایران بیش از همه مستعد تخلف و تقلب است می‌گوید: از نظر اقتصادی بیمه یک کالای کم کشش است و در جامعه‌ای مثل ایران که اقتصادش آغشته به نوسان است خریدار مشتاق و ثابتی ندارد؛ عمده بیمه نامه‌هایی که در بازار ایران برای مشتریان حقیقی و حقوقی صادر می‌شوند از روی اجبار و الزام است و به دلایل متعدد از جمله فقدان نوآوری کمتر مشتری تمایل به خرید بیمه نامه دارد؛ برهمین اساس باید نگاه کنیم که در کدام زمینه‌ها تقاضای صدور بیمه نامه و دریافت خسارت بیشتر است و با این کار مشخص می‌شود که در کدام حوزه‌ها امکان بروز احتمالی سوء استفاده و تقلب بیشتر است.
بیشتر بخوانید: بیلان مالی صنعت بیمه منتشر شد
حاجی اشرفی در ادامه می‌گوید: اگر بخواهیم ریسک احتمال سوء استفاده در بازار بیمه ایران را ارزیابی کنیم، در رابطه با بیمه‌های جانی بیمه‌های پزشکی بیشتر مستعد تخلف هستند، ولی در مورد بیمه‌های اموال این احتمال بیشتر در رابطه با بیمه‌های مسئولیت شخص ثالث و بدنه و مسئولیت وجود دارد.
وی در خاتمه می‌گوید: در دنیا امروز بالغ بر ۲۱۰ خدمات بیمه‌ای در زمینه ریسک‌های مشهود و نامشهود عرضه می‌شود و با توجه به سهم بالایی که شرکت‌های معتبر بیمه در تولید ارزش افزوده دارند بدیهی است که از میان دو طیف بیمه گران و بیمه گزاران کسانی پیدا شوند و بخواهند با زیرپا گذاشتن اصل حسن نیت منافع غیر قانونی و نامشروعی را تصاحب کنند؛ اتفاقی که از تقلب عامدانه بیمه گر تا تبانی احتمالی بخشی از بدنه بیمه گزاری را شامل می‌شود؛ واضح است که نتیجه این اتفاق به سختگیری بیشتر در قبال مشتریان عادی منجر خواهد و چه بسی موجب دلسردی آن‌ها شود؛ این اتفاق به خصوص در جامعه ایران که سبد سرانه خرید بیمه نامه‌ها بسیار کوچک‌تر از استاندارد جهانی می‌تواند به دلسردی بیشتر مردم و رویگردانی آن‌ها از شرکت‌های بیمه منجر شود، اما آنچه ریسک تخلفات بیمه‌ای را افزایش می‌دهد در اصل شرایط نامطلوب اقتصادی و تدام آن است که حتی برای سالم‌ترین انسان‌ها هم وسوسه انگیز است؛ برای همین مادامی که وضعیت از همین قرار است نباید از شنیدن تقلب و تخلف در صنعت بیمه تعجب کرد.