اقتصاد۲۴- ایران با تولید بیش از ۹۴ درصد زعفران دنیا از شهرت جهانی در بازار‌های هدف برخوردار است. قدمت تولید این محصول زراعی در کشور به بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ سال پیش باز می‌گردد، اما متاسفانه موانع و مشکلات متعدد سد راه صادرکنندگان، از سرخی روز افزون این‌محصول گرانبها کاسته است.
با توجه به آنکه این روز‌ها ارزش زعفران بر کسی پوشیده نیست، اما موانع متعددی همچون بازگشت ارز به سامانه نیما، اخذ تعرفه بالای صادراتی در هنگام ورود کالا به چین و هند و نبود استراتژی مناسب نگرانی‌هایی مبنی بر از دست دادن جایگاه کنونی تولید به همراه داشته است چرا که این موانع زمینه را برای خروج غیرقانونی زعفران از مرز‌های کشور فراهم کرده که تاکنون پیگیری‌های متعدد برای رفع این موانع بی نتیجه مانده است.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که دشواری‌های صادرات رسمی زعفران زمینه را برای قاچاق این محصول به آن سوی مرز‌ها فراهم کرده است که با استمرار این روند و توسعه سطح زیر کشت در کشور‌های همسایه دیگر حرفی در بازار‌های هدف برای گفتن نداریم که انتظار می‌رود با اعمال نظارت دستگاه‌های مسئول از خروج چمدانی زعفران و قاچاق پیاز از مرز‌های کشور جلوگیری شود تا با توسعه سطح زیرکشت این محصول استراتژیک در کشور‌های همسایه، جایگاه خود را از دست ندهیم.
این پایان ماجرا نیست چرا که سالیانه مقداری زعفران از طریق مراجع رسمی به افغانستان صادر می‌شود، این درحالی است که این کشور به رغم‌تولید محصول، مصرفی ندارد و تنها زعفران ایران را با بسته بندی جدید به اسم‌خود به دیگر کشورها صادر می‌کند که استمرار این روند تولید را در ورطه نابودی قرار می‌دهد.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین موانع سد راه صادرات طلای سرخ و دلایل توسعه قاچاق به بازار‌های هدف با خبر شویم:
تعرفه بالای صادرات از موانع پیش روی صادرکنندگان زعفران
محسن احتشام رئیس شورای ملی زعفران با بیان اینکه اسپانیا جایگاه خود را در بازار‌های دنیا از دست نداده است، اظهار کرد: همه ساله تجار اسپانیا با خرید ۶۰ تا ۷۰ تن زعفران و صادرات مجدد آن به اسم خود، سود خوبی می‌برند، درحالیکه کشور ما استراتژی مناسبی در کشت و بازار ندارد به طوریکه بدون توسعه بازار، اقدام به افزایش سطح زیر کشت می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کشت زعفران در ۲۳ استان کشور انجام می‌شود، افزود: علی رغم افزایش سطح زیرکشت جای این سوال است که آیا متناسب با این امر، توسعه بازار صورت گرفته است؟
احتشام ادامه داد: گرچه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می‌شود، اما تعرفه صادرات زعفران به چین و هند برای ما بسیار بالاست، درحالیکه تعرفه ورود محصول از افغانستان به این کشورها صفر است.
رئیس شورای ملی زعفران نسبت به قاچاق زعفران هشدار داد و گفت: زعفران ایران با هزینه بسیار نازلی به دیگر کشورها قاچاق می‌شود به طوریکه از هزینه تولید محصول در آن کشورها پایین‌تر است.
وی با بیان اینکه بر مزیت نسبی تولید ۹۴ درصد از زعفران دنیا نباید تکیه کرد، گفت: بعد از اسپانیا، افغانستان رقیب جدی ما محسوب می‌شود که با استمرار روند فعلی در چند سال آینده جایگاه خود را در بازار‌های هدف از دست می‌دهیم.
این‌مقام مسئول ادامه داد: گرچه برخی مسئولان نسبت به قاچاق پیاز زعفران اظهار نظر می‌کنند، اما هم اکنون خود محصول قاچاق می‌شود که استمرار این روند به زیان بزرگترین تولیدکننده تمام می‌شود.
بیشتربخوانید:صادرات زعفران ۳ برابر شد
احتشام در واکنش به عدم اجرای طرح جامع زعفران از سوی وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: همه ساله سازمان تعاون روستایی تحت عنوان حمایت از کشاورز به بازار ورود می‌کند که این موضوع منجر به بر هم زدن نظم بازار می‌شود.
نگران از دست دادن جایگاه صادرات زعفران در بازار‌های دنیا هستیم
علی حسینی عضو شورای ملی زعفران با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد از زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود، اظهار کرد: با توجه به نبود استراتژی مناسب، نگران از دست دادن جایگاه صادرات زعفران در بازار‌های هدف هستیم.
وی افزود: علی رغم آنکه توجهی به توسعه بازار‌های صادراتی نداریم، کشاورزان را به کشت زعفران تشویق می‌کنیم که برخی از تولیدکنندگان با اجاره زمین، اقدام به کشت محصول می‌کنند، درحالیکه عایدی نصیبشان نمی‌شود.
حسینی با بیان اینکه سال گذشته ۳۰ تن زعفران به افغانستان صادر شد، گفت: کشوری که خود تولیدکننده زعفران است، اما مصرفی ندارد، جزو کشور‌های مقصد صادراتی ما بوده است، ضمن آنکه چند برابر این میزان زعفران به افغانستان قاچاق شده که این موضوع به زیان بزرگترین تولیدکننده است.
عضو شورای ملی زعفران ادامه داد: کشور‌های همسایه با حمایت کشور‌های غربی و اروپایی به سمت و سوی توسعه کشت زعفران رفتند که نبود سیاست مناسب در زعفران منجر به تکرار داستان اسپانیا برای ما خواهد شد.
این مقام مسئول در واکنش به رواج قاچاق پیاز زعفران بیان کرد: سال‌هاست قاچاق پیاز زعفران از مرز‌های کشور رواج پیدا کرده که وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید وظیفه کنترل را بر عهده دارد؛ چرا که با قاچاق پیاز زعفران و توسعه آن در کشور‌های همسایه، تولید این محصول استراتژیک دچار چالش می‌شود.
وی ادامه داد: گرچه وزارت جهاد، تشکل‌ها را متهم می‌کند که اقدامی در این باره نکردند، اما کنترل مبادی خارجی بر عهده نهاد‌های دولتی است که باید بر این موضوع نظارت جدی داشته باشند.
حسینی با اشاره به اینکه ماجرای قاچاق پیاز زعفران از مرز‌های کشور باید ریشه‌ای حل شود، بیان کرد: برای جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران از مرز‌های کشور، به طور ریشه‌ای موضوع پیاز مازاد کشاورزان باید رفع شود چرا که مقطعی نمی‌توان مشکل را حل کرد.
عضو شورای ملی زعفران با تاکید بر مهار قاچاق پیاز زعفران بیان کرد: با توسعه قاچاق پیاز زعفران و افزایش سطح زیرکشت در کشور‌های همجوار، تولید این محصول استراتژیک در کشور دچار چالش می‌شود، از این رو مسئولان در خط مقدم باید راهکار مهار قاچاق زعفران را ارائه دهند و با سرمایه گذاری مناسب بحران را مرتفع کنند.
جایگاه تولید زعفران ایران در معرض خطر است
غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران در واکنش به قاچاق پیاز زعفران و توسعه سطح زیرکشت در کشور‌های همجوار اظهار کرد: گرچه بخشی از مشکلات به خشکسالی و طبیعت باز می‌گردد، اما بخش دیگر آن به نبود حمایت‌های لازم از بخش تولید مربوط مربوط می‌شود.
وی افزود: سال گذشته کشاورزان برای هر یک ساعت آب ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان هزینه کردند که امسال به ۷۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان رسیده است که این امر در کنار سایر هزینه‌های تولید، نرخ تمام شده را افزایش داده است.
میری ادامه داد: با استمرار عدم حمایت‌ها و توسعه قاچاق به کشور‌های همجوار، وضعیت اسپانیا در آینده‌ای نه چندان دور برای کشور ما اتفاق می‌افتد.
نایب رئیس شورای ملی زعفران از تکرار قاچاق زعفران به کشور‌های همجوار بیان کرد: حفظ جایگاه زعفران در بازار‌های جهانی حمایت همه جانبه از کشاورزان است چرا که با توسعه قاچاق زعفران و کشت در دیگر کشورها، تولید در ورطه نابودی قرار می‌گیرد.
به گفته وی، علی رغم آنکه کشور ما بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می‌شود، اما استراتژی مناسبی برای صادرات و حمایت از تولیدکننده و صادرکننده نداریم. صادرکنندگان در فروش هر کیلو زعفران حدود ۳ میلیون تومان زیان می‌کنند، درحالیکه قاچاقچیان این هزینه‌ها را پرداخت نمی‌کنند.
میری در پایان درباره آخرین وضعیت صادرات زعفران تصریح کرد: از ابتدای سال ۱۱۷ تن زعفران به بازار‌های هدف صادر شد که رقمی حدود ۶۰۰ میلیارد تومان متضرر شده اند که با این وجود انگیزه‌ای برای ادامه صادرات نیست و در نهایت راه برای ورود قاچاقچیان هموار می‌شود.
علی رغم آنکه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می‌شود، اما طی سال‌های اخیر برخی موانع پیش روی صادرکنندگان زمینه را برای خروج چمدانی زعفران به دیگر کشورها فراهم کرده است تا تجار بازار‌های هدف با بسته بندی و صادرات مجدد محصول به اسم‌خود، اسم زعفران ایران در بازار‌های جهانی را حذف کنند که با استمرار این روند در آینده‌ای نه چندان دور، وضعیت کشور اسپانیا برای ما تکرار خواهد شد، از این رو انتظار می‌رود وزارت خانه‌های مربوط کمی بیشتر به این مسائل توجه کنند تا قدمت دیرینه این محصول در کشور ما از بین نرود.