اقتصاد ۲۴- طی هفته‌های اخیر قیمت برنج برای دومین بار از ابتدای سال دستخوش تغییر و تحولاتی قرار گرفت که هر یک از مسئولان دلایل خاص خود را برای این گرانی‌ها مطرح کردند، اما نکته مهم این است که در این شرایط بسیاری از اقشار پایین جامعه توان خرید برنج با نرخ هر کیلو ۵۰ هزار تومان و بعضا بالاتر را ندارند.
بررسی‌ها از سطح بازار نشان می‌دهد که قیمت هر کیلو برنج ایرانی با ۴۲ هزار تا ۵۰ هزار تومان و برنج خارجی ۲۳ هزار تا ۲۸ هزار تومان است که نسبت به ابتدای سال تغییر محسوسی داشته است. بسیاری از مغازه داران عواملی همچون خشکسالی، کاهش واردات و هزینه‌های بالای تولید را علت این گرانی می‌دانند که با توجه به آغاز فصل برداشت و عرضه برنج سال گذشته مانده در انبارها، مسائلی همچون خشکسالی و گرانی هزینه‌های تولید بهانه‌ای بیش نیست و دستگاه‌های مسئول با اعمال نظارت دقیق بر سطح بازار باید از گران فروشی جلوگیری کنند.
آمار‌ها نشان می‌دهد که سالیانه ۳ میلیون تن برنج در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که سال گذشته ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار تن از این میزان در داخل تولید شد. امسال به سبب شرایط خشکسالی و کم بارشی پیش بینی می‌شود که تولید به ۲ میلیون تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برسد که بنابر واردات در ماه‌های اخیر، کسری چندانی در تامین نیاز کشور وجود ندارد که بخواهد بر التهاب بازار اثر بگذارد، اما متاسفانه موضوع گرانی برنج از هفته‌های گذشته آغاز شده است، هر چند مسئولان انتقاداتی نسبت به اختلاف قیمت کنونی برنج در استان‌های شمالی با بازار تهران دارند و قیمت‌های فعلی در بازار را کاذب می‌دانند.
بنابر اذعان دبیر انجمن واردکنندگان برنج، واردات برنج نسبت به سال‌های قبل ۶۰ تا ۸۰ درصد کاهش یافته است که این موضوع خود می‌تواند یکی از علل گرانی در بازار باشد، هر چند برخی فعالان و دست اندرکاران بازار اذعان می‌کنند که برنج خارجی به حدی در انبارها موجود است که در ماه‌های گذشته همراه با روغن عرضه می‌شده است.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین علل گرانی برنج در بازار، میزان واردات و تاثیر خشکسالی بر تولید و قیمت با خبر شویم:
حباب کاذب قیمت برنج در بازار
علی اکبریان عضو هیئت مدیره انجمن برنج کشور در واکنش به قیمت بالای برنج در تهران اظهار کرد: با توجه به حباب قیمت برنج در بازار، سازمان تعزیرات با اعمال نظارت باید جلوی افزایش قیمت را بگیرد چرا که قیمت برنج در مازندران تفاوت محسوسی با تهران دارد.
وی قیمت کنونی هر کیلو برنج ندا در استان‌های شمالی را ۲۶ هزار تا ۲۷ هزار تومان، شیرودی را ۲۸ هزار تومان، فجر را ۲۹ تا ۳۰ هزار تومان و طارم را ۳۵ هزار تومان اعلام کرد و افزود: حباب کاذب قیمت برنج در بازار تهران تاثیر پذیر از دیگر مولفه‌های اقتصادی است که این موضوع هیچ ارتباطی به تولیدکننده ندارد.
اکبریان ادامه داد: با حذف یارانه سم و کود، هزینه برداشت برنج به ۴۰ هزار تومان رسیده است، اما با همه این تفاسیر اختلاف قیمت بسیار چشمگیر است که دستگاه‌های نظارتی باید موضوع را بررسی کنند.
این مقام مسئول جو روانی بازار را یکی از عوامل گرانی برنج در بازار برشمرد و گفت: با افزایش قیمت برنج، مصرف غلات در سفره خانوار کاهش می‌یابد، درحالیکه با وجود وضعیت مناسب واردات و تولید، گرانی‌های اخیر توجیهی ندارد.
وی در واکنش به کمبود واردات برنج بیان کرد: آمار‌ها نشان می‌دهد که روزانه ۲ هزار و ۵۰۰ تن برنج از بنادر ترخیص می‌شود که این امر نشان می‌دهد که برنج خارجی در بازار وجود دارد.
عضو هئیت مدیره انجمن برنج درباره آخرین وضعیت تولید برنج گفت: امسال کشت برنج در مازندران به موقع انجام شد و تنها بواسطه خشکسالی، کشت در استان گلستان ۱۵ تا ۲۰ درصد کمتر بود که این موضوع در ابتدای فصل برداشت نمی‌تواند تاثیر بگذارد و به عبارت دیگر اثر خود را در ۴ سال آینده نشان می‌دهد.
وی هزینه برداشت هر کیلو برنج را ۴۰ تا ۴۲ هزار تومان اعلام کرد و افزود: با آزادسازی قیمت سموم، کود، نشا و کمباین، هزینه تولید افزایش یافته است که این امر می‌تواند یکی دیگر از دلایل گرانی برنج در بازار باشد.
اکبریان با اشاره به اینکه کمبودی در عرضه برنج نداریم، بیان کرد: امسال تولید برنج کمتر از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن نخواهد بود، ضمن آنکه در شرایط کنونی، برنج در کارخانجات مازندران دپو شده و خریداری وجود ندارد.
این مقام مسئول ادامه داد: با توجه به نرخ بالای برنج در بازار تهران، انجمن هم معترض است، اما این گرانی ارتباطی به کشاورز ندارد و حمایت دولتمردان را رفع این بحران می‌طلبد.
ممنوعیت ۵ ماهه واردات یکی از علل گرانی برنج
قاسمعلی حسنی دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی از افزایش قیمت برنج در بازار خبر داد و گفت: از ابتدای سال تاکنون قیمت هر کیلو برنج ایرانی با رشد ۳۸ درصدی از ۳۱ هزار به ۴۳ هزار تومان رسیده است.
وی افزود: با توجه به پایان فصل سال گذشته و آغاز برداشت برنج در فصل جدید باید منتظر ماند و دید که تولید در چه وضعیتی قرار می‌گیرد.
حسنی افزایش هزینه‌های کارگری و نهاده‌های تولید همچون سم و کود را از علل گرانی برنج برشمرد و گفت: هم اکنون کمبودی در عرضه برنج ایرانی و خارجی وجود ندارد، به هر میزانی که مغازه داران برنج بخواهند، در اختیارشان قرار دهیم.
بیشتربخوانید:گرانی افسارگسیخته برنج در وضعیت رها شده بازار
دبیر کل اتحادیه بنکداران مواد غذایی قیمت هر کیلو برنج خارجی را ۱۹ هزار و ۵۰۰ تا ۲۳ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد.
وی درباره آینده بازار برنج بیان کرد: بنابر به بخشنامه سال‌های اخیر مبنی بر ممنوعیت واردات از ۵/۱ تا ۱۰/۱ به دلیل حمایت تولید داخل، واردات این محصول ممنوع است که در این مدت امکان سوء استفاده وجود دارد، اما تا ۲ ماه پیش به دلیل نبود تقاضا، برنج خارجی با روغن عرضه می‌شد.
حسنی نرخ هر کیلو برنج خارجی تحویل بندرعباس را ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: خیلی از واردکنندگان با ضرر کالای خود را فروختند به طوریکه سودی عایدشان نشد و در شرایط فعلی هم به دلیل آنکه کالا چند ماه ناشی از نبود تقاضا در انبارها بود، سودش کم شده است.
دبیر کل اتحادیه بنکداران مواد غذایی ادامه داد: برنج به عنوان یکی از محصولات استراتژیک و نیاز روزانه مردم است که دولت نمی‌گذارد کمبودی در این بخش ایجاد شود و انتظار می‌رود بحث انتقال ارز برداشته شود تا نیازمند دستورالعمل‌های بانک‌مرکزی نباشیم.
کاهش تولید برنج تاثیر چندانی بر خشکسالی ندارد
محمد جواد خاکزاد مشاور نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه افت تولید برنج محسوس نیست، اظهار کرد: با توجه به بارش‌های مناسب در سال گذشته، انبار‌های کارخانه شالیکوبی و کشاورزان خالی نیست که با این وجود نگرانی از حیث تامین نیاز کشور نداریم.
به گفته وی، علی رغم شرایط خشکسالی افت تولید برنج در حدی نیست که بتواند بر بازار و قیمت اثر بگذارد.
خاکزاد مشکلات سیستم توزیع را علت اصلی افزایش قیمت برنج در بازار برشمرد و گفت: برآورد‌ها حاکی از آن است که امسال ۲ میلیون و ۲۰۰ تا ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج در کشور تولید می‌شود که با احتساب مصرف سالیانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن کسری نیاز داخل باید از طریق واردات تامین شود.
این مقام مسئول ادامه داد: در یک ماهه نخست برداشت، دلال و واسطه پس از خرید محصول اقدام به ذخیره سازی، احتکار در انبارها و سپس عرضه با قیمت‌های بالا در بازار می‌کنند که این چالش در دیگر بخش‌های کشاورزی هم وجود دارد.
خاکزاد در پایان با اشاره به اینکه ۱۲۰۰ واحد شالیکوبی در مازندران تعیین کننده قیمت برنج در استان‌های شمالی هستند، تصریح کرد: در حال حاضر قیمت هر کیلو برنج در استان‌های شمالی ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان است که با احتساب هزینه حمل و سود خرده فروش حداکثر ۳۲ هزار تومان باید عرضه شود.
بر این اساس برنج یکی از اصلی‌ترین اقلام سبد خانوار محسوب می‌شود که افزایش قیمت آن فشار مالی زیادی بر اقشار کم درآمد جامعه وارد می‌سازد. در خصوص گرانی این محصول دلایلی همچون ممنوعیت واردات ۵ ماهه، دپوی کالا در گمرکات و کاهش تولید ناشی از خشکسالی عنوان می‌شود. در شرایط فعلی اولویت مسئولان جدید حوزه کشاورزی و تنظیم بازار باید تامین کالا‌های اساسی و رفع موانع موجود باشد تا مردم حداقل در تامین اقلام اصلی مورد نیاز خود مشکلی نداشته باشند.