اقتصاد24- صنعت خودروی کشور در سال‌های فعالیت خود با مشکلات بسیاری مواجه شده است. برخی از این مشکلات در گذر زمان و با تلاش‌هایی که صورت پذیرفته مرتفع شده و برخی از مشکلات همچنان پا برجا مانده و گویی تمام‌شدنی نیستند.
نبود نقدینگی و سرمایه مورد نیاز، ضعف خودروسازان در تحقیق و توسعه، حضور دولت در صنعت و بازار خودروی ایران، نبود استراتژی مشخص تحت عنوان راهبرد یک‌خطی، نداشتن چشم‌انداز واقع‌گرایانه متناسب با توانمندی‌ها، نامساعد بودن فضای کسب و کار در اقتصاد و ضعف در طراحی ساخت اجزای پلتفرم از دلایل عقب‌ماندگی این صنعت است.
این در حالی است که تجربه کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد راهکارهای درون‌زا و برون‌زای دیگری نیز برای این مهم وجود دارد. در خصوص زیان انباشته در صنعت خودرو تخمین‌های مختلفی بین ۲۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان بیان می‌شود که نشان می‌دهد این صنعت کیلومترها تا سودآوری فاصله دارد و در فضایی قرار دارد که امکانی برای تقویت توان رقابتی در ساختار آن‌ها تعریف نشده است.
در همین خصوص به سراغ مهدی دادفر، کارشناس خودرو رفتیم تا نظرات او را در رابطه با مسائل خودرو جویا شویم.
* سال ۹۷ برای صنعت خودرو چگونه سالی بود؟
- سال ۹۷ بدترین سال هم برای صنعت خودرو و هم تجارت خودرو بود. از سال ۹۶ واردات خودرو ممنوع شد و در حال حاضر چیزی به اسم تجارت خارجی نداریم و فعالان این حوزه یا در زندان هستند و یا با قرار وثیقه آزاد شدند و اموال و دارایی‌شان توقیف است و سال آینده هم فعال اقتصادی در حوزه خودرو وارداتی نخواهیم داشت.
در بخش تولید نیز چون ظرفیت‌های تولیدی بالغ بر ۶۰ درصد کاهش داشته که این نیز به دلیل بی‌تدبیری و عدم پیش بینی صحیح شرایط و به دلیل تحریم‌های یکجانبه بود، باعث افزایش قیمت ها شد. مردم در بازار انحصاری و غیررقابتی حضور دارند و هرگونه فعل و انفعال در این بازار مستقیماً از جیب مردم هزینه می‌شود.
ما مثل کشورهای اروپایی و آمریکایی نیستیم که حتی اگر هزینه‌های تولیدی افزایش پیدا کند و اتفاقات غیرمترقبه در حوزه سیاست و اقتصاد رخ دهد تاثیری در قیمت خودرو نگذارد؛ در این بین تنها کسانی که همیشه ضرر کرده‌اند، مردم هستند.
* سال ۹۸ را چگونه می‌بینید؟
- شرکت‌های خودروساز داخلی بالغ بر ۸۲ درصد تولیدات بازار را در اختیار دارند. سال ۹۷ با شرایط بدی مواجه بودند و همین که در سال ۹۸ بتوانند تعهدات قبلی‌شان در سال‌های ۹۵ تا ۹۷ را ایفا کنند کار بزرگی انجام داده‌اند. اگر قیمت ارز تغییر کند، محصولات مجدداً گران می‌شوند.
شرکت‌های خودروساز داخلی بالغ بر ۸۲ درصد تولیدات بازار را در اختیار دارند. سال ۹۷ با شرایط بدی مواجه بودند و همین که در سال ۹۸ بتوانند تعهدات قبلی‌شان در سال‌های ۹۵ تا ۹۷ را ایفا کنند کار بزرگی انجام داده‌اند
* جابجایی مدیرعامل سایپا هیچ تغییری در روند نزولی قیمت‌ها نداشت و بالعکس روند رو به رشدی را شاهد بودیم، به نظر شما این انتصابات چه مشکلی از مردم را حل می‌کند؟
- درد صنعت خودروسازی و بار مسئولیتی که بر دوش مردم است همین است که صنعت خودروسازی‌مان در دست دولت است و مدیران خودروسازی ما مستقیماً بر اساس سیاست تغییر می‌کنند نه بر اساس عملکرد و بازدهی یا کاهش هزینه‌ها. مدیری که تابع مافیای پنهان باشد، طول عمر بیشتری خواهد داشت، مدیری که مطیع نباشد یقیناً دوام نمی‌آورد.
آقای شریعتمداری وزیر اسبق وزارت صنعت دو روز مانده که استعفا دهد فقط با هدف حذف جهرودی، سروش را منصوب کرد و سوال اینجاست که جهرودی چه ایرادی داشت که دو روز مانده به استعفا، او را عزل کرد و سروش دارای چه مزایایی بود که در این ۴۸ ساعت کشف شد؟ وزیری که می داند تا دو روز دیگر در آن وزارتخانه نیست به چه حقی مدیر یک صنعت خودروسازی را عوض می‌کند؟
صنعت خودروسازی ما آلوده به سیاست است. دست‌های پنهان و مافیایی که از این نابسامانی‌ها و بی‌نظمی و بی‌تدبیری سود می‌برند مطمئناً این صنعت را رها نخواهند کرد و با آمدن یکی و رفتن یکی، دستخوش تغییرات می‌شوند که مسبب اصلی آن، حضور دولت در این صنعت است.
مرکز پژوهش‌های مجلس، کارشناسان، پایان نامه‌های دانشجویی، پژوهش‌های نهادهای امنیتی، صاحب نظران و اساتید فن ثابت کرده‌اند که حضور دولت در این صنعت منجر به ایجاد فساد و انحراف و عدم شکل‌گیری کالایی با شاخصه‌های ایرانی و بهینه برای مردم شده است.
وقتی اخباری علیه این دو خودروساز منتشر یا فشارها زیاد می‌شود، نیروی انسانی شاغل در این صنعت را سپر دفاعی خود کرده و سریعاً از تعدیل نیرو صحبت می‌کنند.
نکته اساسی این است که چرا در صورت بروز مشکل هیچ وقت مدیران از تعدیل مدیران صنعت خودرو صحبت نمی‌کنند؟ چرا هیچ وقت نمی‌گویند که اگر چنین اتفاقی بیفتد به طور مثال ۱۰۰ نفر از مدیرانمان را اخراج خواهیم کرد؟ چرا همیشه از نیروی انسانی مایه می‌گذارند؟ چرا وقتی مشکلی پیش می‌آید سریعاً سراغ حقوق کارگران مستضعف ستم‌کشیده که حداکثر حقوقشان دو تا سه میلیون تومان است می‌روند که بار مسئولیت گرداندن این دو کارخانه را برعهده دارند؟ چرا همیشه کارگران این صنعت شهید کار می‌شوند؟ این یک اهرم و یک دستاویز برای دفاع از عملکرد غلط مدیرانِ ۱۰۰درصد دولتی یقه سفید است.
چرا وقتی مشکلی پیش می‌آید سریعاً سراغ حقوق کارگران مستضعف ستم‌کشیده که حداکثر حقوقشان دو تا سه میلیون تومان است می‌روند که بار مسئولیت گرداندن این دو کارخانه را برعهده دارند؟ چرا همیشه کارگران این صنعت شهید کار می‌شوند؟ این یک اهرم و یک دستاویز برای دفاع از عملکرد غلط مدیرانِ ۱۰۰درصد دولتی یقه سفید است.
شرکت‌های واردکننده خودرو به تعهدشان عمل نکرده‌اند و خودروهایشان توسط مرجع قضایی در گمرک انبار شده و مدیران عامل در زندان هستند و دقیقاً همین کار را یک شرکت خودروساز داخلی انجام داده ولی تا به الان هیچ اقدامی علیه مدیرعامل این شرکت انجام نشده است.
* اگر بحث عدم ایفای تعهد بود که هر دو به تعهداتشان عمل نکردند، البته در مقیاس عدد و رقم خودروساز داخلی رقم بالایی را دارد، پس چرا با واردکننده برخورد شد ولی با مدیر دولتی نه؟
- دوگانگی در تصمیم‌گیری و اجحاف و بی‌عدالتی در این موضوع بیداد می‌کند. در مجموع ۶۰۰ نفر واردکننده داریم که در مجموع ۱۵ هزار تعهد به مردم دارند. از این ۱۵ هزار خودرو همین تعداد در گمرک است و دولت اجازه ورود نمی‌دهد و مدیرانشان در زندان هستند. از طرفی خودروسازان داخلی حدوداً ۴۰۰ هزار خودرو تعهد دارند که هیچ برخوردی با مدیرانشان نمی‌شود. با این روند برخورد به مقصد نمی‌رسیم و نمی‌توانیم رضایت مردم را جلب کنیم.
* تغییر وزیر صنعت چه نقشی در بهبود وضعیت داشت؟ آیا استیضاح وزیر مشکل‌گشای صنعت خودروسازی است؟
- مسئول یعنی نوکر مردم. در موضوع واردات خودرو اقدام و عملی از آقای رحمانی ندیدیم. از مصوبه هیات دولت مبنی بر ترخیص خودروهای انباشته شده در گمرک حدودا 2.5 ماه می‌گذرد ولی آقای رحمانی به عنوان وزیر به قول خود عمل نمی‌کند. وزیر صنعت کاربلد نیست زیرا نمی‌تواند مصوبه هیات دولت را اجرا کند. بنده به عنوان کارشناس خودرویی صراحتاً اعلام می‌کنم که کاری نکنیم که مردم دلسرد شوند. مردم آهسته آهسته دلسرد و ناامید می‌شوند. باید قبول کنیم که راه را اشتباه می‌رویم. یا مسئولیت نپذیریم یا اگر می‌پذیریم پای آن بایستیم. وزیر بی‌کفایت است. استیضاح وزیر صنعت می‌تواند خیلی کارساز باشد. وزیری که بداند زیر پایش محکم است عملکرد خوبی نخواهد داشت. وزیر باید چهار پایه صندلی‌اش سست باشد و این احساس را داشته باشد که اگر عملکرد خوبی نداشته باشد احتمال اینکه فردا وزیر نباشد وجود دارد.
وزیر بی‌کفایت است. استیضاح وزیر صنعت می‌تواند خیلی کارساز باشد. وزیری که بداند زیر پایش محکم است عملکرد خوبی نخواهد داشت. وزیر باید چهار پایه صندلی‌اش سست باشد و این احساس را داشته باشد که اگر عملکرد خوبی نداشته باشد احتمال اینکه فردا وزیر نباشد وجود دارد.
لیاقت مردم از جان گذشته صبور که با همه این کاستی‌ها پای نظام ایستاده‌اند این نیست که بعد از ۴۰ سال در صف گوشت بایستد و بر سر پراید دعوا کنند. اگر قیمت کل قطعات خودرو را کنار هم بگذاریم این قیمتی که الان به فروش می‌رسد، نمی‌شود. مردم تحمل دارند و تحمل می‌کنند و حرمت نگه می‌دارند. آن‌ها هنوز به نظام و انقلاب و رهبری امید دارند، زیرا به راحتی این‌ها را به دست نیاورده‌اند.
* سخن آخر...
- در پایان باید عرض کنم که صنعت خودروسازی ما باید رقابتی باشد و ممنوعیت واردات خودرو نیز برداشته شود.