اقتصاد ۲۴- میرا قربانی فر-افسانه‌های یونان باستان، جعبه پاندورا را بخشی از افسانه رنج و درد محتوم بشر می‌داند.
پاندورا که او را نخستین زن در افسانه‌های یونان می‌دانند، آن گاه که به دلیل دزدیده شدن آتش به‌دست پرومته(به اجبار با پاندورا نامزد کرده بود) و اهدای آن به انسان و به عنوان بخشی از جریمه، به زمین تبعید شد، جعبه‌ای از زئوس دریافت کرد تا به انسان‌ها هدیه دهد.
به پاندورا سفارش شد که هرگز انسان‌ها و پاندورا آن جعبه را نگشایند؛ ولی پاندورا پس از ازدواج با برادر پرومته، یعنی ایمپتئوس، خود جعبه را گشود و بلا‌ها و شوربختی‌ها از داخل آن بر روی زمین پراکنده شدند. زمینی که تا آن زمان هیچ‌گونه مشکل و بدبختی نمی‌شناخت غرق در فساد و بحران و مصیبت شد و تنها امید در جعبه باقی ماند تا آخرین تسلای بشر باشد.
حالا اما «پروژه پاندورا» که به آن بزرگ‌ترین پروژه جمع بزرگی از روزنامه نگاران موسوم به «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی» گفته می‌شود جعبه‌ای را گشوده که نیم نگاهی کوتاه به درون آن، حجم فریب، دغلکاری و غارت ثروت مردمانی با ملیت‌های مختلف را توسط سیاستمداران و رهبران این کشور‌ها به تصویر می‌کشد.
«اسناد پاندورا» توسط «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی» (آی‌سی‌آی‌جی) منتشر شده و حاصل کار بیش از ۶۰۰ روزنامه‌نگار در ۱۱۷ کشوراست که در مدت دو سال بین ۱۲ میلیون سند محرمانه جستجو و تحقیق کردند و در نهایت اسناد گوشه‌هایی از فعالیت‌های ۲٩هزار شرکت به اصطلاح «فراسرزمینی» یا «آف‌شور» (Offshore) را درمعرض نمایش می‌گذارد. این اسناد شامل تحقیقات جدید درباره گریزگاه‌های مالیاتی (بهشت‌های مالیاتی) است.
افشای اسناد پاندورا، بزرگ‌ترین افشاگری‌های مالی و اسرار مالی ۳۵ رهبر فعلی و سابق جهان، بیش از ۳۳۰ سیاستمدار و مقام دولتی در ۹۱ کشور را تحت عنوان است.
آف‌شور چیست؟
منظور از آف‌شور، شرکت‌هایی هستند که بیشتر مواقع در بهشت‌های مالیاتی مستقر هستند و معمولا هیچ فعالیت واقعی ندارند، مگر نقل و انتقال مالی. «اسناد پاندورا» ادامه افشاگری دیگری به نام «اسناد پاناما» در سال ۲۰۱۶ است. اساس اوراق پاناما تحقیقات داده‌های درز کرده از یکی شرکت حقوقی بود که اکنون نیز منحل شده است.
طبق «اسناد پاندورا» ۳۳۶ سیاستمدار بر سر کار یا سابق حساب‌های آف‌شور داشتند و بیشترین آن‌ها مربوط به اوکراین و روسیه بودند. این اسناد در پی لو رفتن اسناد ۱۴ شرکت مالی و حقوقی در پناهگاه‌های مالیاتی از جمله جزایر ویرجین بریتانیا، پاناما، بلیز، قبرس، امارات متحده عربی، سنگاپور و سوئیس بوده است. از مهم‌ترین یافته‌ها در بررسی اسناد پاندورا این است که چقدر برای ثروتمندان و افراد بانفوذ آسان است که کاملا قانونی شرکتی تاسیس کنند و پنهانی در بریتانیا ملک بخرند.
بیشتر بخوانید: اسناد پاندورا، سونامی افشای ثروت پنهان سران جهان
حالا حدود یک هفته است که «اسناد پاندورا» منتشر شده است و در این میان نکته‌ای که نباید به راحتی از آن عبور کرد، وجود اسامی یکسان درهر دو سری اسناد پاناما و پاندورا است.
در حالی که در اوراق پاناما، نام حزب جبهه ملی فرانسه و لوپن بار‌ها تکرار شده بود، در اسناد پاندورا نیز نام ماری لوپن و اعضای این حزب وجود دارد. همچنین اشاره‌های بسیار و بار‌ها به پوتین و روسیه که در هر دو سری از سند‌ها وجود دارد و نام کشورهایی، چون روسیه، اکراین، آذربایجان، روسیه، انگلستان، عربستان، ترکیه و ... نشان از به هم پیوستگی این سری اسناد دارد. در این میان فارغ از چندین نام هم، چون خانواده سلطنتی انگلستان، نخست وزیر سابق انگلستان و اعضای خانواده سلطنتی عربستان سعودی که بار‌ها تکرار شده است، اما یک نام در هر دو سری از اسناد چه پاناما و چه پاندورا، بار‌ها تکرار شده و مجموعه‌ای از تخلفات مالی و شرکت‌های جعلی را به نام خود ثبت کرده است «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان و خانواده او است.
الهام علی اف بازیگری مهم در اوراق پاندورا
الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان و همسرش مهربان و دخترانش از جمله افرادی هستند که نامشان بار‌ها در اسناد رسوایی مالی تاریخی موسوم به «اوراق پاناما» ذکر شده است.
آذر قاسمف، سخنگوی رئیس جمهوری دولت باکو در آن زمان و در واکنش به انتشار این اوراق در همان زمان گفته بود که: «فرزندان الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان، از شهروندان بالغ این کشور هستند و می‌توانند کار و کاسبی خود را داشته باشند و در هیچ جای قانون این موضوع ممنوع نیست.»
«الهام علی اف» از سال ۲۰۰۳ میلادی و پس از مرگ پدرش در آذربایجان به قدرت رسید. بر اساس «اوراق پاناما» اعضای خانواده علی اف از سهامداران اصلی در شرکت‌های برون مرزی بوده اند.
«اوراق پاناما» نشان می‌داد که چگونه «فاضل ممدوف»، وزیر دارایی وقت دولت باکو در سال ۲۰۰۳ و در زمان به قدرت رسیدن «الهام علی اف» شرکت «آتا هلدینگ» را تاسیس و خانواده علی اف را نیز در آن سهیم می‌کند.
«آتا هلدینگ» منافعی در بخش‌های مختلف از جمله ساختمان سازی، بانک آذربایجان، معادن، صنایع نفت و گاز و شرکت ارتباطات این کشور دارد.
فاضل ممدوف با کمک «موساک فونسکا» (شرکتی که افشای ۱۲ میلیون سند آن منجر به افشاگری بزرگ پاناما شد) دو نهاد را در پاناما تاسیس می‌کند.
یکی از این نهاد‌ها با نام «بنیاد یو اف یونیورس» متعلق به همسر علی اف است و شرکت دیگر «اف ام منجمینت هلدینگ» نیز با شرکتی دیگر در جزایر ویرجین بریتانیا واقع در دریای کارائیب ارتباط دارد که خواهر رئیس جمهوری باکو نیز سهامدار اصلی آن است. ۵۱ درصد از سهام این شرکت به «آتا هلدینگ» تعلق دارد. ارزش این سهام در سال ۲۰۱۴ میلادی معادل ۴۹۰ میلیون دلار برآورده شده است.
بیشتر بخوانید: بزرگ‌ترین افشاگری قرن از صندوقچه پاندورا
«اوراق پاناما» همچنین نشان می‌داد که در سال ۲۰۰۷ «الهام علی اف»، رئیس جمهوری باکو، کنسرسیومی شامل ۶ معدن طلا با میلیارد‌ها دلار ارزش را به شرکتی در بریتانیا و سه شرکت برون مرزی اهدا کرد. سهامدار اصلی همه این شرکت ها، دختران آقای علی اف هستند.
لیلا و آرزو علی اف، ۴۵ درصد از سهام شرکت «لاندکس ریسورس اس ای» و ۱۱ درصد از سهام «گلوبکس اینترنشنال» را در اختیار دارند که در مجموع رقمی معادل ۵۶ درصد می‌شود. دارایی خانواده علی اف حتی بیش از آنچه در این اوراق آمده پیش بینی می‌شود، اما این خانواده تاکنون و ۵ سال پس از افشای «اسناد پاناما» به هیچیک از سوال‌ها درباره مسائل مطرح شده از آن‌ها در اوراق پاناما پاسخ نداده اند.
خاندان علی اف‌ها این بار در دام پاندورا
حالا و پس از ۵ سال نام «الهام علی اف» و خانواده و نزدیکان وی به صورت گسترده در اسناد پاندورا آمده است. تحقیقات نشان می‌دهد که علی‌اف و همکاران نزدیکش مخفیانه در معاملات املاک در انگلیس به ارزش بیش از ۴۰۰ میلیون پوند دست داشته‌اند و حتی پسر ۱۱ ساله اواملاک ده‌ها میلیون یورویی در لندن دارد.
سال ۲۰۱۸ نیز گاردین خبر داده بود که دختر علی اف قصد داشته از طریق پولشویی یک ساختمان ۶۰ میلیون پوندی در لندن بخرد. ریشه ماجرا را، اما هم چنان باید در اسناد پاناما جست و جو کرد.
بخش زیادی از این شرکت‌های پولشویی تحت هدایت «مهربان علی اف»، همسر علی اف هستند که در «اوراق پاناما» به آن اشاره شده است. ۳ فرزند و دو نفر از نزدیکان «الهام علی اف» از شرکت‌های مخفی دریایی برای خرید پنت هاوس مجلل، فضای اداری تجاری وحتی یک میخانه قدیمی در قلب لندن استفاده کردند. اسناد فاش شده پاندورا نشان می‌دهد که چگونه این املاک توسط یک شبکه متصل به ۸۴ شرکت دریایی نگهداری می‌شده است.
دختران و پسر علی اف و بازی با املاک تجاری در لندن
دو دختر علی اف، پسرش، همسرش و دو همکار تجاری نزدیک خانواده، ۴۲۹ میلیون پوند (۶۹۴ میلیون دلار) در املاک لندن-از جمله برای بنا‌های تاریخی برجسته، توسعه تجاری و آپارتمان‌های لوکس در محله‌های معتبر پول خرج کرده‌اند. مالکیت آن‌ها بر این امپراتوری املاک به طور سیستماتیک سال‌ها پشت شرکت‌های دریایی با نام‌های عمومی مانند Sheldrake Six و Fliptag Investments پنهان شده است.
شرکت‌های زنجیره‌ای علی اف‌ها
اسناد پاندورا، مشخص می‌کند در مجموع ۸۴ شرکت دریایی ناشناخته که قبلاً در جزایر ویرجین بریتانیا ثبت شده بودند به عنوان یک سیستم متصل به هم اداره می‌شوند و آن‌ها متعلق به علی اف و همکارانش از سال ۲۰۰۶ هستند. تعدادی از شرکت‌ها در اولین دوره ریاست جمهوری الهام علی اف، که در سال ۲۰۰۳ آغاز شد، تأسیس شدند
پسرش، حیدر، اولین شرکت دریایی خود را در حالی که هنوز در مدرسه ابتدایی تحصیل می‌کرد به دست آورد. دخترش آرزو هم که در لندن روانشناسی خوانده در ۱۹ سالگی به این مسیر وارد شد. اگرچه شرکت‌ها در رابطه با آنچه را که انجام می‌دهند بیشتر از اظهاراتی مبهم مانند «افتتاح حساب» یا «معامله در باکو و اروپا» اعلام نکرده‌اند، اما یک هدف روشن است: بسیاری از آن‌ها دارایی‌های وسیعی از اموال در سراسر پایتخت انگلیس و فراتر از آن دارند.
پای پدر هسر علی اف در جعبه پاندورا
گزارشگران دریافتند که حداقل هشت شرکت چندین میلیون دلار پول نقد از پولشویی وسیع و سیستم‌های انتقال که قبلاً توسط OCCRP کشف شده بود دریافت کردند منشأ نهایی این پول‌ها نیز ناشناخته است.
تا سال ۲۰۱۷ علی اف ها، ۱۲۵ میلیون پوند (۱۹۱ میلیون دلار) املاک و مستغلات را با ایجاد قالبی کنترل شده، امن و محرمانه به واسطه پدر همسر الهام عل‌اف منتقل کرده بودند.
یکی از این املاک در سال ۲۰۱۸ فروخته شد، اما اسناد پاندورا در مورد این مجموعه شرکت‌ها در آن سال به پایان می‌رسد و اطلاعات بیشتری در دسترس نیست.
دولت علی اف به درخواست‌ها برای اظهارنظر درباره این اسناد پاسخ نداد.
حیدر پسر الهام و ملک ۳۳ میلیون پوندی
در اسناد پاندورا به یک ملک ۳۳ میلیون پوندی در مرکز لندن که برای پسر ۱۱ ساله رئیس جمهور خریداری شده است نیز اشاره شده است.
همچنین بعد از روی کار آمدن الهام در سال ۲۰۰۳، در عرض چند سال دختر کوچکش آرزو فقط با ۱۹ سال سن سهامدار Strahan Holding and Finance یک شرکت دریایی سوئیسی بود؛ وحساب بانکی که به واسطه آن سه آپارتمان به ارزش ۵.۱ میلیون پوند (۹.۷ میلیون دلار) در منطقه لندن در نایتسبریج خریداری کرد.
«تریدنت تراست» به عنوان ارائه دهنده خدمات دریایی ده‌ها شرکت را برای خانواده علی اف و همکاران آن‌ها اداره می‌کند و ارائه دهنده خدمات شرکتی در بین ۱۴ شرکت بوده است.
دختر علی اف و پول های مشکوک منتقل شده
دخترالهام علی اف به دنبال این بود که توجه بیشتری را در Trident Trust که شرکت را برای اوایجاد کرده بود، جلب کند. در سال ۲۰۰۹ Trident Trust یک شرکت در لندن را مامور می‌کند تا سابقه او را بررسی کند. در اطلاعات فاش شده آمده است که مامور تحقیق گفته است باید با پول زن جوان (دختر علی اف)، مشکوک برخورد شود، زیرا هرگونه وجوهی که توسط علی‌اف و خانواده اش نگهداری می‌شود نتیجه مستقیم موقعیتش به عنوان رئیس جمهور است و اتهامات گسترده و پایدار فساد، علیه پدرش الهام علیف وجود دارد.
درخشش «الهام علی اف» از افشاگری واشنگتن پست تا اوراق پاناما و اسناد پاندورا
در سال ۲۰۱۰ واشنگتن پست گزارش داد که آذربایجانی‌هایی با نام سه فرزند علی اف دارای ۷۵ میلیون دلاراملاک در امارات متحده عربی هستند. گزارش‌های بعدی از اسناد پاناما و تحقیقات دیگر نشان داد که آرزو و لیلا بیش از ۱۲ شرکت درحوزه‌های مختلف دارند. املاک لوکس در پایتخت‌های اروپایی، سه اپراتور مخابراتی (که به دولت اجازه جاسوسی از شهروندان را می‌داد)، یک شرکت ساختمانی و بانکی به نام AtaHolding و حتی یک معدن طلا نیز در این اسناد به نام علی اف‌ها وجود دارد.
اگر ثروت عظیم فرزندان علی اف متعلق به پدر آن‌ها باشد، همچنان توضیح آن از نظر درآمد مشروع دشوار است. الهام قبل از ریاست جمهوری نایب رئیس SOCAR شرکت دولتی نفت آذربایجان بود. درآمد فعلی وی به عنوان رئیس جمهور مشخص نیست، اما آخرین حقوق رسمی منتشر شده وی، در سال ۲۰۱۵، حدود ۲۳۰، ۰۰۰ دلار است.
فرزندان الهام علی اف دقیقا چه می‌کنند؟
آرزو درلندن روانشناسی خوانده و چندین فیلم مستند تهیه کرده است. او اکنون رئیس یک شرکت تولید رسانه‌ای در باکو است.
خواهر بزرگ ترش لیلا با یک خواننده پاپ روسی ازدواج کرد و چندین سال را در مسکو زندگی کرد. گفته می‌شود که او همچنین تهیه کننده سینما بود و درهنر مشغول است.
کم‌ترین اطلاعات در مورد حیدر، جانشین احتمالی پدرش، وجود دارد. او در سال ۲۰۱۸ از آکادمی دیپلماتیک باکو، که عموی مادرش ریاست آن را بر عهده دارد فارغ التحصیل شده است.
ارتباط بین خانواده علی‌اف و الیگارشی قدرت
روزنامه نگاران در جستجوی توضیحاتی در مورد این ثروت، سال‌ها به بررسی ارتباطات بین خانواده علی‌اف و الیگارشی که در دوران حکومت الهام در باکو ثروتمند شده اند پرداختند که به دو شخصیت کلیدی از مقامات سابق رسیدند؛ ممدوف و اشرف کامیلوف.در حالی که منابع دقیق ثروت خانواده علی اف ناشناخته است، روشن است که موفقیت مالی آن‌ها با «آتاهولدینگ» و سازندگان آن آمیخته است.
بیشتر بخوانید: آغاز واکنش‌ها به اسناد پاندورا
اسناد پاندورا نشان می‌دهد که کامیلوف بیش از هر کس دیگری باامپراتوری دریایی خانواده علی اف در ارتباط بوده است.
از دیگر چهره‌های مهم دیگر در این ساختار «جعفر قربانوف» است که رئیس آتا هولدینگ بود. او به عنوان مدیر در اکثر ۸۴ شرکت دریایی درهم تنیده فعالیت می‌کرد. بسیاری از فعالیت‌های شرکت‌ها ناشناخته است امااسناد Trident Trust نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها حساب‌هایی بانکی در سوئیس و چک ایجاد کرده اند. سوابق نشان می‌دهد تقریباً به طور کامل در لندن، ده‌ها ملک را به ارزش ۴۲۹ میلیون پوند (۶۹۴ میلیون دلار) به صورت نقدی خریداری شده اند.
موارد عجیب خاندان علی اف‌ها
در یکی ازعجیب‌ترین موارد حیدر در ۱۱ سالگی صاحب چهار ساختمان در خیابان مدوکس در منطقه تونی مایفر بود. گران‌ترین دارایی متعلق به یکی از اعضای خانواده علیف، یک پروژه تجاری در خیابان کانادیت بود که به مبلغ ۳۵.۵ میلیون پوند (۵۸.۸ میلیون دلار) توسط کامیلوف خریداری شد و چند هفته بعد به آرزو دخترش که آن زمان ۲۲ ساله بود منتقل شد.
بیشتر بخوانید: افشاگری‌های زنجیره‌ای «کنسرسیوم روزنامه نگاران تحقیقی» در ۵ سال اخیر/ از اوراق پاناما تا اسناد پاندورا، سرگیجه جهان از افشای فساد سران
آن چه که مشخص است رئیس جمهوری باکو، به طور واضح چه از طریق منابع دولتی و چه به صورت سازماندهی شده و سیستماتیک در حال انتقال پول و سرمایه از داخل کشور به، سرزمین‌های دیگر بوده است. فرار‌های مالیاتی هدفمند، ایجاد شرکت‌های جعلی، انتقال پول از اذربایجان به کشور‌های دیگر جهان با خرید ده‌ها ملک تنها بخشی از تخلفات گسترده این رئیس دولت است. فسادی که از سال ۲۰۰۳ آغاز شده است و اکنون و در چهارمین دوره ریاست جمهوری علی اف در باکو نیز احتمالا ادامه دارد. فسادی که بخشی از بهای آن تبعید و زندانی شدن روزنامه نگاران، وکلا و فعالان سیاسی در این کشور نیز بوده است.