اقتصاد ۲۴ - سازمان امورمالیاتی آیین‌نامه دریافت مالیات از خانه‌ها و باغ‌ویلا‌های لوکس را، ۴۰ روز پس از تصویب در هیأت وزیران، برای اجرا ابلاغ کرد. با اجرای این آیین‌نامه، خانه‌ها و باغ‌ویلا‌هایی که ارزش روز آن‌ها بالاتر از ۱۰ میلیارد تومان باشد، به‌صورت پلکانی مشمول پرداخت مالیات بر دارایی سالانه هستند.
در سال‌های اخیر، در جریان گسترش چتر مالیاتی، به‌منظور تغییر ریل بودجه‌ای دولت از درآمد‌های نفتی به درآمد‌های مالیاتی، دریافت مالیات از دارایی‌ها که بیشتر طبقه ثروتمند جامعه را در‌بر‌می‌گیرد، در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته است. در بند‌هایی از قوانین بودجه سالانه، درآمد‌هایی از این محل‌ها، نظیر مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر خانه‌ها و خودرو‌های لوکس و گران‌قیمت شناسایی شد؛ اما آهنگ پیشبرد این سیاست‌ها به‌قدری کند بوده که حتی دولت‌ها نیز هیچ‌گاه به این درآمد‌ها اتکا نکرده‌اند؛ حالا اما، در شرایطی که ۴۰ روز از تصویب آیین‌نامه اجرایی نحوه اخذ مالیات از واحد‌های مسکونی و ویلا‌های گران‌قیمت، ذیل بند خ تبصره۶ قانون بودجه سال۱۴۰۰، مشهور به «قانون مالیات بر خانه‌های لوکس»، در هیأت وزیران و ابلاغ آن از معاون اول رئیس‌جمهوری به وزارتخانه‌های اقتصاد، راه و شهرسازی، کشور، دادگستری و صنعت، معدن و تجارت می‌گذرد، سازمان امور مالیاتی نیز آیین‌نامه اجرایی در مورد نحوه محاسبه و دریافت مالیات از این خانه‌ها را به ادارات مالیاتی ابلاغ کرده تا این خانه‌ها فقط یک‌قدم با صدور قبض‌های مالیاتی و پرداخت حقوق دولت فاصله داشته باشند؛ قدمی که انتظار می‌رود به سرعت و با تدبیر سازمان امور مالیاتی برداشته شود.
خانه‌های لوکس چقدر مالیات می‌دهند؟
براساس آیین‌نامه اجرایی بند خ تبصره۶ قانون بودجه۱۴۰۰، واحد‌های مسکونی و باغ‌ویلا‌ها تا ارزش روز ۱۰ میلیارد تومان از پرداخت مالیات معاف هستند و خانه‌ها و باغ‌ویلا‌های گران‌تر باید به نسبت مازاد بر ۱۰ میلیارد تومان به‌صورت پلکانی، مبالغی را سالانه به‌عنوان حقوق دولت به سازمان امور مالیاتی بپردازند. براساس آیین‌نامه بند خ ماده۶ قانون بودجه امسال، نرخ‌های مالیاتی خانه‌ها و باغ‌ویلا‌های لوکس به اینگونه است که این املاک باید به ازای مازاد ارزش روز از ۱۰ میلیارد تومان تا ۱۵میلیارد تومان ۰.۱ (یک‌دهم) درصد کل ارزش را به‌عنوان مالیات سالانه بپردازند.
بیشتر بخوانید: مالیات بر عایدی سرمایه در راه است
همچنین به ازای ارزش ۱۵ تا ۲۵ میلیارد تومان، باید ۰.۲ (دودهم) درصد مالیات سالانه پرداخت شود. به ازای مازاد ۲۵ تا ۴۰میلیارد تومان نیز باید سالانه ۰.۳ (سه‌دهم) درصد مالیات پرداخت شود و خانه‌ها و باغ‌ویلا‌های با ارزش بیش از ۴۰ میلیارد تومان هم باید به ازای مازاد ۴۰ تا ۶۰ میلیارد تومان نسبت ۰.۴ (۴ دهم) درصد مالیات بپردازند. همچنین خانه‌های با ارزش بالای ۶۰ میلیارد تومان باید نسبت به مازاد این مبلغ سالانه ۰.۵ (نیم درصد) از ارزش روز را به‌عنوان مالیات به خزانه واریز کنند. البته رقم این مالیات در مقایسه با ارزش خانه‌ها و باغ‌های لوکس رقم دندان‌گیری نیست و به‌عنوان نمونه، یک خانه یا باغ‌ویلای ۱۵ میلیاردی در سال‌جاری درنهایت فقط باید ۵ میلیون تومان مالیات پرداخت کند و مالیات یک خانه ۷۰ میلیارد تومانی نیز از ۲۰۰ میلیون تومان در سال فراتر نمی‌رود.
بررسی نسبت مالیات به ارزش ملک در این حوزه حاکی از این است که مالیات سالانه یک خانه یا باغ‌ویلای ۱۵ میلیارد تومانی معادل ۰.۰۳ درصد ارزش روز آن خانه یا باغ‌ویلا است و این نسبت برای خانه ۷۰ میلیارد تومانی نیز به ۰.۲۹ درصد می‌رسد.
مالیات بر مولتی‌میلیاردر‌ها
دریافت مالیات از ثروتمندان و توسعه رفاه برای اقشار ضعیف یکی از رویکرد‌هایی است که در کشور‌های توسعه‌یافته به‌خصوص در منطقه اسکاندیناوی در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته و ضمن کمک به توزیع عادلانه ثروت، فرصت‌های به‌نسبت برابری برای دسترسی به حقوق شهروندی فراهم آورده است. این رویکرد، که مصداق بارز مثل «هرکه بامش بیش، برفش بیشتر» است، باعث می‌شود شهروندان به‌تناسب آنچه دارند، در تأمین بودجه دولت مسئول باشند و در مقابل دولت به‌واسطه دریافت مالیات‌های قابل‌توجه مکلف است به‌صورت شفاف و عادلانه نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشد.
فرآیند شناسایی خانه‌های لوکس
در آیین‌نامه اجرایی بند خ تبصره۶ قانون بودجه۱۴۰۰ اعلام شده وزارت راه و شهرسازی (به‌عنوان متولی سامانه املاک و اسکان کشور)، وزارت صنعت، معدن و تجارت (به‌عنوان متولی سامانه املاک و مستغلات)، وزارت کشور (متولی سازمان همیاری شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) و سازمان ثبت اسناد و املاک به ارائه اطلاعات املاک گران‌قیمت ظرف ۱۵روز از زمان درخواست، به سازمان امور مالیاتی مکلف هستند. همچنین در این آیین‌نامه، مدت‌زمان اتمام ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان کشور که در اختیار وزارت راه و شهرسازی است پایان آذر ۱۴۰۰ اعلام شده که البته بنا به اظهارات مسئولان این وزارتخانه احتمال دارد تا پایان سال نیز تمدید شود.
نکته دیگر اینکه براساس آیین‌نامه، ملاک قیمت املاک لوکس، ارزش روز آنهاست و در املاک مشاعی، ابتدا ارزش کل ملک تعیین و سپس براساس قدرالسهم هر مالک، مالیات ستانده می‌شود. از دیگر نکات قابل‌توجه آیین‌نامه این است که خانه‌های لوکس در حال ساخت مشمول مالیات نیستند و پیش از زمان صدور گواهی پایان کار، این خانه‌ها وارد چرخه مالیات‌ستانی نمی‌شوند.
طبق اعلام قانونگذار، سقف زمانی سازمان امور مالیاتی برای محاسبه ارزش واحد‌های مسکونی و ویلا‌های گران‌قیمت، پایان آذرماه امسال است؛ تا ۲ماه پس‌ازآن نیز باید مراتب احصا شده را به مالکان خانه‌های لوکس ابلاغ کند و اگر مالکان خانه‌های لوکس تا پایان بهمن امسال مالیات متعلقه را پرداخت نکنند، سازمان امور مالیاتی می‌تواند رأساً اقدام به وصول آن کند؛ ضمن اینکه سازمان ثبت اسناد از انتقال سند و جابه‌جایی واحد‌های لوکس مشمول مالیات درصورت پرداخت‌نشدن آن، ممانعت خواهد کرد.
با تمام امیدی که برای اجرای درست این قانون وجود دارد، از این مسئله نمی‌توان چشم‌پوشی کرد که بانک اطلاعاتی مورد استفاده این قانون یعنی سامانه ملی املاک و اسکان ناقص است و به‌خصوص بعد از هک در نیمه تیرماه، وضعیت پر‌ابهامی دارد. نکته دیگر اینکه شیوه و معیار تعیین قیمت روز املاک چندان شفاف نیست و احتمالا علی‌الرأس‌شدن مالیات بر خانه‌ها و باغ‌ویلا‌های لوکس و گران‌قیمت به‌خصوص با توجه به قدرت و نفوذ صاحبان آن‌ها دور از انتظار نیست.
خانه خبرساز
مالیات بر خانه‌ها و باغ‌های لوکس و گران‌قیمت، گامی در جهت گسترش چتر مالیاتی بر سر اغنیا محسوب می‌شود که درصورت اجرای درست و بدون استثنا و تبصره، می‌تواند ثمرات خوبی برای ملت و مملکت به همراه داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، اواخر سال قبل فروش یک خانه مولتی‌میلیاردی در تهران خبرساز شد که فقط یکی از خانه‌های اعیان‌نشین پایتخت بود و به قیمت حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان به فروش رفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد این خانه ۷۲۰۰ متری در محله فرشته تهران، با فرض اینکه ارزش روز آن، همان رقم ۱۴۰۰ میلیارد تومان باشد، در سال‌جاری باید ۶ میلیارد و ۸۵۰ میلیون تومان مالیات بپردازد و با توجه به اینکه تعداد این املاک در مناطق اعیان‌نشین کلانشهرها، به‌خصوص تهران کم نیست، رقم نهایی مالیات آن‌ها مبلغ بسیار بالایی خواهد بود.