اقتصاد۲۴- اخیرا سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صمت اعلام کرده که قرار است خطوط تولیدی خودروری ایرانی در سنگال، جمهوری آذربایجان، سوریه و عراق فعال شوند.
این در حالی است که قبلا در دهه ۸۰ خط تولید خودرو در این کشور‌ها راه افتاد و بعد از مدتی هر کدام از آن‌ها به دلیلی متوقف شد.
هزینه ۵۰۰ میلیارد دلاری
فرید زاوه، کارشناس صنعت خودرو در همین باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: احتمالا در این مدت، بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار هزینه بی‌ثمر در برای کشور تراشیده است.
تجربه ناموفق تولید خودروی فرامرزی در زمان دولت دهم، حالا در حال تکرار است.
با این تفاوت که در دهه ۸۰ درآمد نفتی ایران بسیار بالا بود و مجموع درآمد نفتی دولت محمود احمدی‌نژاد ۱۲۰ میلیارد دلار بوده.
پس در آن شرایط پرداخت نیم میلیارد دلار از این منابع، شاید فشار زیادی به اقتصاد ایران وارد نمی‌کرد و می‌شد از آن محل در این راه سرمایه‌گذاری کرد.
اما دولت سیدابراهیم رئیسی در حالی خواستار آغاز فعالیت خطوط تولیدی در این کشورهاست که در بهترین حالت درآمد نفتی سال گذشته ۱٫۲ میلیارد دلار بوده و درامد ۶ ماهه امسال هم ۱٫۴ میلیارد دلار برآورد شده است.
بیشتر بخوانید: علت اصلی زیان انباشته خودروسازان چیست؟
کاهش استقبال از خودرو‌های ایرانی
در دهه ۸۰ بسیاری از خودرو‌های تولید ایران در کشور‌ها مثل آذربایجان و سوریه و عراق بسیار جدید و پرتقاضا بود.
این در حالی است که کشور‌های مشخص شده، در این سال‌ها یا خودرو‌های دیگر را جایگزین خودرو‌های تولید ایران کرده‌اند یا خودرو‌های ایرانی را به دلیل به‌صرفه نبودن، پس زده‌اند.
به گفته محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام قیمت پراید در عراق ۵ هزار دلار است. به همین دلیل هم خرید پراید در عراق برای مردم آن کشور صرفه اقتصادی ندارد.
باهنر در گفتگو با جماران توضیح داده بود: «در کشور ما در حال حاضر قیمت پراید که نمی‌خواهم روی کیفیت آن قیمتی بگذارم با دلار ۳۰ هزار تومانی، ۵ هزار دلار است؛ با ۵ هزار دلار در کشور‌های همسایه بهترین ماشین را به ما می‌دهند، ما می‌خواهیم پراید را صادر کنیم، اما چه کسی این خودرو را می‌خرد؟».
همچنین به گفته حسن ذاکری، نماینده خودروسازان ایرانی در آفریقا، «قیمت رانا پلاس در آفریقا حدود ۱۲ هزار دلار معادل ۳۳۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، دنا پلاس حدود ۱۶ هزار دلار معادل ۴۴۳ میلیون تومان و هایما با قیمت ۲۲ هزار دلار معادل ۶۱۰ میلیون تومان فروخته می‌شود.»
از دست رفتن بازار‌های صادراتی ایران
فرید زاوه، کارشناس صنعت خودرو در گفتگو با تجارت‌نیوز در این مورد می‌گوید: بازار‌های صادراتی دیگر بازار ایران نیست که مشتریان مجبور به خرید جنس ایرانی باشند. محصولات خودروسازان ایرانی در بازا‌های داخلی نیز ارجی و قربی ندارند.
او بیان می‌کند: کمتر کشوری حاضر است ماشینی را با تکنولوژی ۴۰ سال پیش و با مصرف بالای سوخت بخرد.
باهنر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هم با تاکید بر همین موضوع گفته بود: باید بدانیم رقابت در دنیا سه پارامتر دارد؛ هرکس در دنیا بهتر، ارزان‌تر و سریع‌تر تولید کند، او برنده است.
به گفته او، رئیس‌جمهور به منطقه‌ای می‌رود که کارخانه‌ای تعطیل شده و کارگرانش بیکار شده‌اند، می‌گوید این کارخانه باید راه بیفتد، اما بحث این است که کارخانه‌ای می‌تواند راه بیفتد که محصولش بهتر، ارزان‌تر و سریع‌تر دربیاید.
باهنر تاکید کرده بود: ما می‌خواهیم پراید را صادر کنیم، اما چه کسی می‌خرد؟
تولید خودرو در خارج چقدر هزینه دارد؟
زاوه در مورد هزینه تولید خودرو در خارج از کشور می‌گوید: خط سنگال ۱۶۰ میلیون دلار هزینه‌بر بود. ساخت کارخان در بقیه کشور‌ها هم کم و بیش ۲۰ میلیون دلار و ۱۰ میلیون دلار هزینه داشت. در مجموع، احتمالا بیش از ۵۰۰ میلیون دلار هزینه بی‌ثمر در این زمینه برای کشور تراشیده شده است.
پیش از این ایران توانسته بود با استفاده از ارز‌های نفتی، خط تولید خودرو در این کشور‌ها احداث کند.
اما حالا ایران تحریم است. تحریم‌های نفتی کمر ایران را شکسته و دلار‌های نفتی، تنها خرج اقتصاد کشور می‌شود و به سرمایه‌گذاری‌های این چنینی نمی‌رسد.
چرا این کشور‌ها تمایلی به خرید خودروی ایرانی ندارند؟
زاوه خاطرنشان می‌کند: خودروی ایرانی برند، نوآوری، تکنولوژی ندارد و از طرفی دیگر شبکه بانکی ایران وصل نیست و نمی‌توان پولی در قبال کالا دریافت کنیم. هنوز هم پول کالا‌هایی که به ونزوئلا داده بودیم بازنگشته است.
این کارشناس این نوع صادرات را موفق نمی‌داند و می‌افزاید: تولید فرا مرزی، مرحله آخر صادرات است و نمی‌توان بدون پیشینه بازدهی به صادرات فرامرزی روی آورد. این کشور‌ها هم به خاطر بهره‌بردن و انتفاع از درآمد‌های نفتی ما، این تجارت را قبول و پس از آن هم به راحتی بازار خود را از ایران دریغ کردند.
به جز این در برخی کشور‌های مقصد امکانات زیرساختی هم نبوده است.
زاوه یادآوری می‌کند: در سنگال برق نبود، به جز این بنزین در این کشور ۱٫۵ یورو است. اگر بخواهیم مثالی ملموس بزنیم مثل استفاده سمند ایرانی از بنزین ۵۰ هزار تومانی است که اصلا صرفه ندارد.
او اظهار تاسف می‌کند: عراق هم تا زمانی که به حضور سیاسی ما نیاز داشت از بازار ما استفاده کرد و الان دیگر به ما نیازی ندارد. سوریه هم در حال پس زدن کالا‌های ماست.