اقتصاد۲۴ - همزمان با شنیده شدن اخبار مثبت از مذاکرات احیای برجام، بازار نفت نسبت به نتیجه آن حساسیت بیشتری پیدا می‌کند؛ چراکه توافق می‌تواند به عاملی مهم برای فشار بر قیمت نفت، به ویژه در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ یعنی زمان افزایش صادرات ایران تبدیل شود. از سوی دیگر، شکست یا به درازا کشیده شدن مذاکرات از رشد قیمت‌های جهانی حمایت خواهد کرد.
عامل مبهم ایران برای بازار نفت
دور هشتم مذاکرات وین بین ایران و ۱+۴ و همین‌طور مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در جریان است و در چند هفته اخیر اخبار عمدتا مثبتی از دو طرف مذاکرات به گوش رسیده است. این موضوع به عامل بسیار مهمی برای بازار نفت تبدیل شده است. نفت‌خام آمریکا از ابتدای سال حدود ۱۰درصد رشد داشت و هفته گذشته به همراه برنت توانست به اوج هفت‌ساله از ۲۰۱۴ برسد. در همین حال، بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که سه‌رقمی شدن قیمت نفت حتمی است؛ فقط باید منتظر ماند تا این اتفاق پس از هشت‌سال رخ دهد.
اگر بین طرفین توافقی حاصل شود، ممکن است نتیجه آن یعنی افزایش صادرات نفت ایران برای پایین آوردن قیمت‌ها کافی باشد. در این باره، استراتژیست‌های بانک آمریکا (Bank of America) از جمله فرانسیسکو بلانش می‌گویند تا جایی که به تولید نفت مربوط است، ایران همان عامل مبهم و تاثیرگذار بازار در سال‌جاری است. به گفته این بانک، این امر بزرگ‌ترین ریسکی است که در بازار نفت وجود دارد.
ایران پیش از اعمال مجدد تحریم‌ها از سوی دولت دونالد ترامپ، بیشتر نفتش را به چین، هند و اتحادیه اروپا می‌فروخت که مجموع آن‌ها در مه سال ۲۰۱۸ به یک‌میلیون و ۸۴۰هزار بشکه در روز رسید. ایران همچنین به کشور‌هایی مانند ترکیه، ژاپن، کره‌جنوبی، تایوان و سوریه صادرات نفت داشت. بلومبرگ چهار سناریوی محتمل را برای نتیجه مذاکرات و اثر آن بر بازار نفت بررسی کرده که به آن پرداخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: افشاگری چینی؛ چین بالاخره آمار واردات نفت از ایران را افشا کرد
اثر توافق بر طلای سیاه
نسخه جدید توافق برجام، نزولی‌ترین نتیجه مذاکرات برای معامله گران نفت خواهد بود. تهران در این سناریو می‌تواند ۸۰ تا ۹۰میلیون بشکه نفت ذخیره‌شده خود را در بازار‌های اصلی خود یعنی شرق آسیا به فروش برساند و همزمان تولید خود را در میادین نفتی افزایش خواهد داد. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، تولید ایران می‌تواند تحت این سناریو از ۵/ ۲میلیون بشکه در روز فعلی که بیشتر آن به مصرف داخلی می‌رسد، به ۸/ ۳میلیون بشکه طی ۶ماه برسد.
پالایشگران چین، کشوری که هفته قبل به طور رسمی واردات از ایران را پس از یک‌سال اعلام کرد، احتمالا جزو اولین مشتریان عرضه اضافی ایران باشند. پیش از این هم آن‌ها مهم‌ترین خریدار نفت تحریمی ایران بودند. شرکت ردیابی نفتکش کپلر تخمین می‌زند که فروش خارجی نفت و میعانات گازی ایران سال گذشته میلادی به طور متوسط ۶۴۱هزار بشکه در روز بوده است.
علاوه بر این، بانک آمریکا می‌گوید مجموع صادرات نفت ایران طی یک‌سال پس از توافق جامع می‌تواند به ۴۰۰میلیون بشکه برسد که برای ایجاد مازاد عرضه در بازار نفت کافی است. این بانک پیش‌بینی کرده است که بهای نفت در میانه سال ۲۰۲۲ به ۱۲۰دلار در هر بشکه برسد و در فصل چهارم به‌طور میانگین برابر ۷۱دلار در هر بشکه خواهد بود که بخشی از کاهش آن به دلیل عرضه اضافی نفت ایران رخ خواهد داد.
در سنایوی دوم، دو طرف به توافق موقت خواهند رسید؛ با این حال، ایران گفته که فقط توافق کامل می‌خواهد. موسسه مشاوره FGE جزو گروهی است که معتقدند ایران با توافق موقت امتیازات قابل ملاحظه‌ای به دست خواهد آورد. به گفته این موسسه، در این صورت ایران می‌تواند در فصل دوم سال به توافق موقت برسد و تا پایان سال فروش نفت خود را به حدود ۳/ ۱میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
سناریو‌های افزایشی برای بازار
اختلافات عمیق میان دو طرف همچنان مذاکرات را که از آوریل ۲۰۲۱ آغاز شده است، تضعیف می‌کند. این موضوع باعث شده است تا دیپلمات‌ها به احتمال برزخی شدن مذاکرات طی چند ماه آینده فکر کنند.
گلدمن‌ساکس که در بازار نفت به خوش‌بینی معروف است، گفته محتمل‌ترین سناریو این است که تا پایان سال میلادی توافقی رخ نمی‌دهد و ایران در سال ۲۰۲۳ تولید خود را افزایش می‌دهد. این بانک افزوده است، حتی در آن زمان هم بازگشت سریع ایران بعید است؛ چراکه میادین، خطوط لوله و دیگر تاسیسات احتمالا از سال ۲۰۱۸ به خوبی تعمیر نشده‌اند.
این بانک معتقد است بهای برنت در فصل سوم به ۱۰۰دلار در هر بشکه خواهد رسید و در کل سال به طور میانگین ۹۶دلار در هر بشکه خواهد بود.
طبق سناریوی آخر، شکست مذاکرات وین، صعودی‌ترین سیگنال را به بازار نفت می‌دهد. در آخرین خبر وزیر امور خارجه بریتانیا، لیز تراس به رویترز گفت که مذاکرات هسته‌ای در حال نزدیک شدن به بن بست خطرناکی است. به گفته بلومبرگ، تحت این شرایط تنش‌های منطقه‌ای افزایش خواهد یافت. اوراسیا گروپ در این باره پیش‌بینی کرده که حمله اسرائیل یا آمریکا برای از بین بردن تاسیسات هسته‌ای ایران موجب پرش ۱۵درصدی قیمت نفت خواهد شد که با قیمت‌های فعلی، نرخ نفت به حدود ۱۰۰دلار خواهد رسید.
در این شرایط، با نگرانی فزاینده بازار از کاهش ظرفیت مازد تولید برای پوشش اختلال در عرضه، هرگونه تنش نظامی می‌تواند به راحتی باعث جهش قیمت‌ها شود. بهای نفت که دوشنبه کاهش یافته بود، در معاملات سه شنبه ابتدا به دلیل ریسک‌های ژئوپلیتیک شامل حمله ناکام حوثی‌های یمنی به امارات و همین‌طور تشدید احتمال حمله روسیه به اوکراین به‌شدت بالا رفت؛ اما ساعت ۱۶ به وقت تهران، شاخص‌ها فقط چند سنت رشد کردند.
وست تگزاس اینترمدییت با یک‌سنت افزایش، ۳۲/ ۸۳دلار در هر بشکه معامله شد و برنت هم ۲۴سنت رشد داشت که قیمت آن را به ۵۱/ ۸۶دلار در هر بشکه رساند.