اقتصاد۲۴- شاخص بهای تولیدکننده یکی از معیار‌هایی است که به منظور سنجش عملکرد اقتصادی، از سطح عمومی قیمت‌ها محاسبه و منتشر می‌شود. از این‌رو، تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایه‌گذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازه‌گیری تغییرات قیمت‌هایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالا‌ها و خدمات خود دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر می‌توان عنوان کرد که این شاخص، قیمت کالا‌ها در کارخانه و مبدا تولید را در نظر می‌گیرد. این شاخص به صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمده‌فروشی کالا‌ها یا قیمت‌های تولیدکننده محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی می‌دانند که روند‌های قیمتی در بازار‌های عمده‌فروشی، صنایع تولیدی و بازار کالا‌ها را منعکس می‌کند. به عبارت دیگر این شاخص به عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) عمل می‌کند؛ به این معنی که با بررسی این شاخص می‌توان از سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم اطلاع کسب کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز مشاهده می‌شود. از این رو از تغییرات شاخص بهای تولیدکننده به عنوان پیشگویی برای تورم عنوان می‌کنند. با کنار هم قرار دادن ارقام ارایه شده توسط مرکز آمار می‌توان گفت که بالاتر بودن این شاخص در بخش صنعت نشان می‌دهد هزینه تولید محصولات صنعتی در بالاترین افزایش قیمت سالانه در ۱۴۰۰ قرار گرفته که به نوعی شاید بتوان تورم کنونی در ماه‌های آغازین سال ۱۴۰۱ را نیز به آن مرتبط دانست. حتی اگر کاهش قیمت تحت عوامل بیرونی ایجاد شود، اما باز هم هزینه تولید بالا اجازه ادامه روند کاهشی در محصولات صنعتی را نخواهد داد.
بیستر بخوانید:شوک قیمتی؛ چه در انتظارمان است؟
با نگاهی به جزییات گزارش مرکز آمار می‌توان به موارد مهمی برخورد که در نهایت به چنین رکوردزنی در تورم تولیدکننده انجامیده است. به‌طور مثال، تورم سه ماهه آخر سال ۱۴۰۰ در بخش تولیدکننده، ۷.۸ درصد بوده است. گرچه این عدد در مقیاس سالانه نزدیک به ۴۱ درصد رشد کرده، اما نسبت به فصول گذشته در سال ۱۴۰۰ روند کاهشی در پیش گرفته است. بخش «ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» در کشور تورم فصلی معادل با ۱۸ درصد داشته که بیشترین تورم در زمستان سال ۱۴۰۰ در این بخش بوده است. کمترین تورم فصلی هم در این مقطع به «ساخت چوب و فرآورده‌های چوب» مرتبط بوده که برابر با ۱.۵ درصد ثبت شده است.
بیشترین و کمترین تورم سالانه
تفکیک بخش‌های مختلف نشان‌دهنده آن است که در سال گذشته بخش ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی بیشترین تورم را در سال ۱۴۰۰ ثبت کرده است. این تورم برابر با ۷۳.۹ درصد به ثبت رسیده است. ساخت چوب و فرآورده‌های چوبی نیز تورم ۷۰ درصدی را در این ماه ثبت کرده که دومین رکورد را داشته است.
رشد دسته‌جمعی شاخص تورم بخش خدمات
مرکز آمار ایران در گزارشی جداگانه نیز به شرایط شاخص بهای بخش خدمات در سال ۱۴۰۰ پرداخته و عنوان کرده که این شاخص نسبت به سال ۱۳۹۹ نزدیک به ۴۷ درصد رشد کرده است. شاخص قیمت تولیدکننده بخش‌های خدمات مشتمل بر سیزده بخش است که عبارتند از: «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه»، «تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت»، «حمل و نقل و انبارداری»، «فعالیت‌های خدماتی مربوط به تامین جا و غذا»، «اطلاعات و ارتباطات»، «فعالیت‌های بیمه»، «فعالیت‌های املاک و مستغلات» و «فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و فنی»، «فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی»، «آموزش»، «فعالیت‌های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی»، «هنر، سرگرمی و تفریح» و «سایر فعالیت‌های خدماتی». تقریبا در تمام این گروه‌ها، شاخص بهای خدمات رشد شدیدی را تجربه کرده است. به‌طور مثال شاخص گروه «تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت» در سال گذشته نسبت به سال ماقبل بالغ بر ۶۰ درصد رشد کرده است. همین‌طور شاخص گروه «حمل و نقل و انبارداری» که ۵۲ درصد افزایش پیدا کرده است. گروه «فعالیت‌های خدماتی مربوط به تامین جا و غذا» نسبت به سال ماقبل بیش از ۸۴ درصد افزایش داشته است. شاخص گروه «فعالیت‌های املاک و مستغلات» در سال ١٤٠٠ نسبت به سال قبل ٢٤.٩ درصد افزایش یافته است. شاخص گروه «آموزش» در سال ١٤٠٠ نیز نسبت به سال قبل ٣٢.٧ درصد افزایش یافته است. شاخص گروه «هنر، سرگرمی و تفریح» نیز نسبت به سال قبل ٤٧.١ درصد افزایش یافته است.
منبع: روزنامه اعتماد