اقتصاد۲۴- پس از سفر ولادیمیر پوتین به تهران یکی از موضوعاتی که در حاشیه این سفر مطرح شد جایگزین کردن «دلار» با «روبل» بود، هر چند درگذشته نیز چنین بحث‌هایی درباره جایگزینی «دلار» با «یوان چین» و «روپیه هند» نیز مطرح بود اماپس از مدتی این تغییرات به فراموشی سپرده شد که به نظر می‌رسد این‌بار به دلایل سیاسی این قضیه جدی‌تر پیگیری شود.
حجم معاملات روبل زیاد خواهد شد
در همین راستا روز گذشته علی صالح‌آبادی، رییس کل بانک مرکزی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران اعلام کرد؛ معامله روبل در برابر ریال شروع شده است که اتفاق بزرگی است و صادرکنندگان مختلفی که به روسیه صادرات دارند و عمدتا شرکت‌های خشکبار هستند از این پس می‌توانند ارز خود را در بازار توافقی به نرخ عرضه و تقاضا، ارایه کرده و روبل خود را بفروشند. صالح‌آبادی تاکید کرد: این کار از روز سه‌شنبه ۲۸ تیر‌ماه شروع شده است که البته با دو میلیون روبل آغاز شد و تداوم خواهد داشت. با توجه به هماهنگی‌ها با طرف روس و اتخاذ تدابیر لازم، حجم این معاملات به مرور افزایش می‌یابد و بازار پرعمقی خواهد شد و فقط ارزی به نام «دلار» و «یورو» تعیین‌کننده نرخ ارز کشور نیست. «روبل» هم کنار سایر ارزها موجودیت می‌یابد. رییس کل بانک مرکزی یادآور شد: حجم معاملات «روبل» زیاد خواهد شد و طبیعتاً تقاضا برای سایر ارزها مثل «دلار»، کاهش می‌یابد و البته محدود به «روبل» هم نخواهد بود و سایر ارزها هم در آینده ارایه خواهیم کرد تا سبد متنوعی از ارز‌های مختلف داشته باشیم و اثرگذاری ارز‌هایی مثل دلار را کاهش دهیم.
با این روش دیگر نیازی به سوییفت نخواهد بود
آلبرت بغوزیان، کارشناس ارشد اقتصادی در واکنش به جایگزینی «دلار» با «روبل» به «اعتماد» گفت: طی سال‌های گذشته و با گسترش تحریم‌ها، انتقال پول نفت و فروش ودارایی‌های ایران با مشکل مواجه شد و نقل و انتقالات در این مدت هزینه‌زا شدند، این در حالی است که سوییفت بین‌المللی با دلار صورت می‌گیرداما با این تصمیم دولت پرداخت‌های دوجانبه بین دو کشور هر کدام با پول ملی کشور مقابل نیز قابل تایید است و با همان ارز توافق شده می‌توانند صادرات و واردات خود را انجام دهند که با این روش دیگر نیازی به سوییفت نخواهد بود. این کارشناس ارشد اقتصادی در خصوص سبد ارزی متنوعی که اعلام شده در راه است ادامه داد: این اقدام دارای دو جنبه است یکی اینکه آیا این ارز تنها میان دو کشور مورد نظر مورد قبول است و دوم اینکه کشور‌های دیگر نیز این ارزها را در تجارت‌شان خواهند پذیرفت یا خیر، به عنوان مثال روبل را ترکیه از ایران می‌پذیرد یا لیر را روسیه از ایران خواهد پذیرفت یا خیر. بغوزیان تصریح کرد: کشوری که در این شرایط تحریمی بتواند نیاز‌های کشور مقابل را تامین کند حائز اهمیت است، اما اینکه تا چه حجم تجاری قادر به این کار است و چه میزان از نیاز‌های تکنولوژیکی و مصرفی را می‌تواند تامین کند هم مهم است.
آیا با روبل می‌توان با چین و ترکیه هم معاملات تجاری داشت؟
این اقتصاددان در ادامه خاطرنشان کرد: البته این نکته را هم باید در نظر داشت که با ارز‌هایی که تایید می‌شوند بتوان تجارت را با کشور‌هایی نظیر ترکیه، چین و روسیه هم انجام داد. البته این ارزها، ارز‌های قوی در دنیا نیستند و در مقابل دلار ارزش‌شان کاهنده بوده است پس نمی‌توانند به عنوان ذخیره پولی برای کشور محسوب شوند و در این تصمیم بیشتر جنبه سیاسی موضوع قوی است و دستاورد‌های آن هم سیاسی است تا اقتصادی. این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که با توجه به حجم پایین تجارت ایران با روسیه جایگزینی «دلار» با «روبل» در اقتصاد کشورچقدر اثرگذار است، افزود: مسلما این تصمیم (جایگزینی دلار با روبل) بهتر از دست روی دست گذاشتن است، اما اینکه روسیه چه میزان می‌تواند نیاز‌های ایران را برطرف کند و چقدر ایران قادر خواهد بود کالا به روسیه صادر کند و ارز ایران یا ارز روسیه چه میزان در تجارت با سایر کشور‌ها قابل معامله است نیز مهم است که باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: پیام رکوردزنی نرخ سود بین بانکی به بازار‌ها چیست؟
او ادامه داد: به نظر می‌رسد باید یکسری از ابهاماتی که در این خصوص وجود دارد برطرف شود به عنوان مثال آیا این امکان وجود دارد که با «روبل» روسیه معاملاتی با چین یا ترکیه داشت یا یوان چین را روسیه از ایران می‌پذیرد یا خیر؟ مسائل تعیین‌کننده‌ای هستند. ضمن آنکه کشور‌های اروپایی ارز قوی‌تری دارند و در دنیا هم از مقبولیت بیشتری برخوردارند، اما سایر کشور‌ها در این شرایط با ایران وارد چنین مبادله دو‌جانبه‌ای نمی‌شوند.
این اقدام شروعی برای کم کردن فشار تحریم‌هاست
بغوزیان خاطرنشان کرد: مسوولان اقتصادی باید میزان تجارت با روسیه را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند هر چند روسیه مانند کشور‌های اروپایی قادر به برطرف کردن نیاز‌های ایران نیست، اما به هر حال این اقدام یک شروعی است که می‌تواند فشار تحریم‌ها را کم کند. این کارشناس ارشد اقتصادی در ادامه تصریح کرد: کشور ترکیه دارای یکسری از قوانین تجاری است که حتی زمانی هم که ایران در تحریم نبود مانع از آن می‌شد که ایران کالا‌های ساخته شده‌اش را به ترکیه صادرکند و بیشتر به دنبال مواد اولیه از ایران بود تا ارزش افزوده بیشتری را جذب کند، اما در مقابل کالای ساخته شده مانند پوشاک به ایران صادر می‌کرد نه پارچه و نخ.
باید قوانین تجاری دو کشور به نفع یکدیگر باشد
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه ضرورت دارد تا قوانین تجاری دو کشور به نفع یکدیگر باشند، تصریح کرد: اینکه روسیه چه کالا‌هایی را می‌خواهد تامین کند باید شفاف‌سازی شود ضمن آنکه باید توجه شود کالا‌هایی به ایران وارد شود که در کشور ما قابلیت تولید آن نباشد و مواد اولیه آن را نداشته باشیم. بغوزیان گفت: ضمن آنکه باید به موضوعات مربوط به تعرفه‌ها هم توجه شود چرا که ممکن است این کشور‌ها در مقابل کالا‌های ایرانی تعرفه‌های بالاتری را در نظر گرفته باشند این در حالی است که برای صادرات به ایران از تعرفه‌های پایین‌تری برخوردارند و با این روش جهت تجارت را به نفع خودشان برمی‌گردانند و تراز تجاری‌شان هم مثبت می‌شود.