اقتصاد۲۴- تامین سوخت بخش حمل و نقل کشور همواره یکی از دغدغه‌های اصلی دولت‌ها در جهان بوده و هست؛ در ایران نیز همواره این دغدغه‌ها در دولت‌های مختلف وجود داشته و راهکار‌هایی نیز از واردات بنزین، تولید بنزین در واحد‌های پتروشیمی، افزایش ظرفیت پالایشگاهی و حتی رشد قیمتی برای مدیریت مصرف، برای آن اندیشیده‌اند. در سال جاری با وجود ادامه همه‌گیری کرونا شاهد افزایش قابل توجه مصرف بنزین در کشور هستیم. طبق اعلام افشین مهدوی، مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، «از یکم فروردین ماه سال ۱۴۰۱ تا پایان تیر ماه امسال به طور میانگین روزانه ۱۰۰ میلیون و ۹۰۰ هزار لیتر بنزین در کشور توزیع شده است.» وزارت نفت این رقم را موید افزایش ۱۴ درصدی مصرف بنزین در مقایسه با سال گذشته می‌داند.
آمار تولید زیر علامت بزرگ سوال
پیگیری‌ها از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای دستیابی به آمار تولید بنزین در ۴ ماهه نخست امسال به نتیجه‌ای نرسیده؛ اما سخنان رسمی مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد متوسط تولید بنزین در خرداد ماه سال جاری حدود ۹۵ میلیون لیتر در روز بوده است. آمار غیررسمی نیز از افت بیش از پیش تولید در تیر ماه سال جاری حکایت دارد، در حالی که ظرفیت تولید بنزین کشور حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز است که اغلب، در تابستان با به پایان رسیدن تعمیرات دوره‌ای پالایشگاه‌ها، باید شاهد تولید بنزین نزدیک به ظرفیت اسمی باشیم، اما در تابستان سال جاری به نظر می‌رسد اوضاع متفاوت از سال‌های پیش بوده و برخی پالایشگاه‌ها در دریافت خوراک ورودی و تحویل فرآورده نهایی با کاهش مواجه شده‌اند.
بیشتر بخوانید: آیا خارجی ها بنزین ایرانیان را ارزان تر می خرند؟!
تنها آماری که در زمینه تولید بنزین در تیر ماه سال جاری وجود دارد، آماری است که روزنامه اطلاعات در یکی از شماره‌های اخیر خود ارایه کرده است. طبق اعلام این روزنامه سراسری، تولید بنزین کشور در روز ۱۲ تیر ماه امسال به ۷۶ میلیون لیتر در روز رسیده، درحالی که مصرف بنزین در این روز حدود ۱۰۰ میلیون لیتر بوده است. طبق این گزارش، متوسط تولید بنزین کشور از ابتدای سال تا ۱۲ تیر ماه، ۹۰ میلیون لیتر در روز بوده که با توجه به ظرفیت ۱۱۰ میلیون لیتری بنزین، شرکت ملی پالایش و پخش باید در زمینه افت ظرفیت تولید پاسخگو باشد.
زمزمه آغاز واردات بنزین از یک کشور همسایه
درحالی که براساس جمع‌بندی آمار غیررسمی و رسمی، افزایش فاصله بین تولید و مصرف بنزین را شاهد هستیم، زمزمه آغاز واردات بنزین در ماه جاری از یکی از کشور‌های همسایه به گوش می‌رسد. بحث تهاتر بنزین مطرح است، حال آنکه این تهاتر با چه کالایی صورت گیرد، مشخص نیست. با توجه به افزایش قیمت سوخت به ویژه بنزین در بازار‌های منطقه و جهانی، واردات بنزین یا تهاتر آن با کالایی دیگر، در هر لیتر برای کشور هزینه‌ای بیش از یک دلار به دنبال خواهد داشت و این سوال مطرح می‌شود که اگر فاصله بین مصرف و تولید، در حال تبدیل ایران از یک کشور صادرکننده بنزین به یک کشور واردکننده بنزین است، چرا در سه ماهه بهار، در شیوه‌ای خارج از بورس انرژی، بنزین با قیمتی زیر قیمت منطقه و جهان، به کشور‌های دیگر صادر شده و سوال مهم‌تر اینجاست که چرا در چنین شرایطی، طرح‌های مدیریت مصرف آن‌طور که وزیر اقتصاد تاکید کرده، در دستور کار وزارت نفت قرار نمی‌گیرد؟ سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در نشست خبری اخیر خود در این زمینه گفت: «سیاست دولت با توجه به دستور رییس‌جمهوری مبنی بر عدم افزایش قیمت، تلاش بر این است تا از راه‌های دیگر مانند گازسوز کردن خودرو‌ها شرایط طوری باشد که مصرف بنزین افزایش نیابد و نیاز به واردات بنزین نداشته باشیم.»
مصرف روزانه بنزین به ۱۳۰ میلیون لیتر هم رسید
این در حالی است که همایون صالحی، رییس کانون انجمن‌های صنفی جایگاه‌داران درباره کمبود عرضه بنزین در برخی جایگاه‌ها در گفتگو با ایلنا اعلام کرده است: تاکنون هیچ‌گونه گزارشی مبنی بر کمبود یا خودداری توزیع بنزین از سوی جایگاه‌های عرضه در کشور ارایه نشده مگر اینکه حادثه‌ای در پمپ بنزین خاصی پیش آمده و از چرخه فعالیت خارج شده باشد.
واقعیت این است که مصرف و عرضه بنزین بالا و خارج از پیش‌بینی‌ها بوده است، سال گذشته میانگین فروش؛ البته با در نظر گرفتن کرونا حدود ۷۶ تا ۷۷ میلیون لیتر در روز بوده است در حالی که این رقم در سال جاری بسیار بالاتر و حتی در یک روز به حدود ۱۳۰ میلیون لیتر هم رسید. رییس کانون انجمن‌های صنفی جایگاه‌داران متوسط مصرف بنزین در چهار ماهه سال جاری را حدود ۱۰۱ میلیون لیتر در روز اعلام کرد و گفت: میزان تولید بنزین در کشور در بهترین حالت ۱۰۴ میلیون لیتر در روز است و زمانی که تعمیرات اساسی باشد به کف ۹۴ میلیون لیتر می‌رسد. در حال حاضر تناسبی بین تولید و مصرف وجود ندارد، در این شرایط باید برای تامین بنزین تمهیداتی اندیشیده شود مگر اینکه عرضه به شکلی طراحی شود که مصرف کاهش یابد.
صالحی تاکید کرد: مشکل مصرف بنزین در کشور ما این است که هنوز حمل و نقل عمومی اصلاح نشده و خودرو‌هایی حتی در حد استاندارد‌های بسیار قدیمی دنیا هم نداریم. در حال حاضر مصرف بنزین در خودرو‌های دنیا ۴.۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است در حالی که این رقم در کشور ما بیش از ۱۲ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است. وی یادآور شد: عوامل بسیار زیادی روی قضیه مصرف سوخت دخیل است و اگر این رویه ادامه پیدا کند به مشکل تامین می‌خوریم. رییس کانون انجمن‌های صنفی جایگاه‌داران درباره کمبود عرضه در برخی پمپ‌بنزین‌های تهران بیان داشت: در برخی مناطق تریلی‌ها امکان تردد ندارند و باتوجه به اینکه تعداد کامیون‌های ده‌چرخ هم به دلیل مشکلات کرایه کم شده یا از چرخه حمل و نقل خارج شده‌اند، ممکن است سوخت به‌موقع به جایگاه نرسد، اما مشکل تامین بنزین نداریم و سوخت به میزان کافی در جایگاه‌ها موجود است.
منبع: اعتماد