اقتصاد۲۴- میناسادات حسینی: دولت سیزدهم در آستانه یکساله شدن است و دیگر از خوش‌بینی و شعار‌های ایجاد شغل یک میلیون تومانی یک سال پیش خبری نیست. وزیر جوان کار استعفا داده و محمدهادی زاهدی‌وفا، سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در‌های وزارتخانه را به روی نمایندگان بسته است. در وانفسای اعتراض بازنشستگان به حقوق، یکی از وعده‌های مهم سید محرومان معلق مانده است؛ «اشتغالزایی». در این روز‌ها کابینه‌ای که با حمایت کامل نمایندگان همسو روی کار آمد، حالا با گذشت نزدیک به یک سال از عمر خود مورد انتقاد آن‌ها قرار گرفته است.
وعده اشتغالزایی با فعال کردن بخش تولید
محمود جامساز، اقتصاددان می‌گوید: رویه ناپسندی در کارزار انتخابات ریاست جمهوری طی چند دوره اخیر ایجاد شده که کسانی که کاندیدا می‌شوند ناکارآمدی و عدم کارایی و صلاحیت دولت‌های قبل را دستاویزی برای محبوبیت خود قرار می‌دهند. به طور مثال سید ابراهیم رئیسی، عملکرد دولت روحانی را به باد انتقاد گرفت و نابسامانی اقتصاد و حجم نقدینگی و تورم و گسترش فقر و فاقه را محصول عملکرد وی در امتداد اقدامات ناکارآمد دولت‌های پیشین دانست و به منظور بسامان کردن اقتصاد از واژه «جراحی اقتصادی» نام برد.
جامساز ادامه داد: سید ابراهیم رئیسی اظهار کرد که تصمیمات بسیار سختی خواهد گرفت. به اعتقاد وی، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و جایگزین کردن ارز نیمایی برای کالا‌های اساسی و پرداخت یارانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومانی در راستای جبران قدرت خرید مردم ناشی از تورم حاصله به مدت دو ماه و سپس طرح پرداخت یارانه‌های هوشمند و کالابرگ به اقشار هدف از جمله این تصمیمات سخت یا جراحی اقتصادی است.
وی با بیان اینکه ایجاد یک میلیون شغل در سال نیز جزو وعده‌هایی بود که به دست فراموشی سپرده شد، گفت: آقای رئیسی اذعان کرده که ۴۰ درصد از ظرفیت‌های تولیدی کشور غیرفعال است و با فعال کردن آن‌ها تعداد فراوانی شغل ایجاد می‌شود، اما انجام اقداماتی در راستای تقویت ظرفیت‌های خالی تولیدی مشهود نیست.
نابودی ۹۸ هزار شغل
به گفته این اقتصاددان، رئیس دولت سیزدهم وعده ایجاد یک میلیون شغل در سال را داد، اما متاسفانه از بهار ۱۴۰۰ تا بهار امسال، ۹۸ هزار شغل از دست رفت؛ یعنی در این یک سال نه تنها شغلی ایجاد نشد، که نزدیک به ۱۰۰ هزار شغل نیز نابود شد.
جامساز ادامه داد: آقای رئیسی وعده ایجاد یک میلیون شغل، یک میلیون مسکن و. را داد. «یک میلیون» عدد قابل تأملی است که رئیس کابینه سیزدهم به آن متوسل شده، اما تحقق آن با توجه به عملکرد یکساله دولت وی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
برخی وزرا در بی اطلاعی مطلق به سر می‌برند
این اقتصاددان می‌گوید: وزیر مستعفی کار مدعی شده بود که با یک میلیون تومان هم می‌تواند شغل ایجاد کند. چنین سخنی نشان می‌دهد برخی از وزرای دولت از فهم صحیح اقتصادی بی بهره اند و قادر نیستند تا یک نظام اقتصاد سالم آزاد رقابت محور بر پایه و مبنای اصول علمی و مسلمات علم اقتصاد بنا کنند؛ یک مجموعه اقتصادی که بتواند رقابت پذیر و با اقتصاد جهان در تعامل باشد.
جامساز ادامه داد: قیمت گذاری دستوری که به عنوان تنظیم بازار مطرح می‌شود با هیچ یک از اصول علم اقتصاد قابل تطبیق نیست. در اقتصاد دولتی اقتصاد کاملا در اختیار دولت است و بازار‌ها به نابازار تبدیل شده است.
تمام فساد‌ها ریشه در بوروکراسی دولتی دارد
به عقیده این اقتصاددان، یکی از وعده‌های ابراهیم رئیسی، ایجاد شفافیت در تصمیمات و اجرای آنهاست؛ به طوری که مردم با اطمینان احساس آرامش کنند. رئیس کابینه سیزدهم در ادامه اظهار داشته: کافی نیست که تنها رئیس دولت ضد فساد باشد، بلکه همه کابینه باید ضد فساد باشند و حتی دستگاه دیوانسالاری نیز باید ضد فساد باشد. این در حالی است که تمام فسادی که در کشور رخ می‌دهد، یک سرش به بعضی از مهره‌های بوروکراسی دولتی وصل است؛ یعنی اگر رانت خواران و مافیا به سرعت و به راحتی به کارشان ادامه می‌دهند و به ثروت اندوزی مشغول اند ریشه در ارتباط با برخی از عوامل درون دیوان سالاری دارد.
جامساز ادامه می‌دهد: هیچ یک از وعده‌های ابراهیم رئیسی در این یک سال محقق نشده اند. به طور مثال ایشان گفته که بخش عمده‌ای از ارز ترجیحی به سفره مردم نرفته و رانت آن به جیب دلالان روانه شده و دولت نباید در بازار دخالت کند، بلکه دولت جایگاه هدایتی و حمایت و نظارت را خواهد داشت، ولی آیا واقعا این گونه است؟
بیشتر بخوانید: حالا که عبدالملکی رفت، مشکلات حل می‌شود؟
به گفته آقای رئیسی، در چهار ماه گذشته درآمد نفتی ایران به ۱۷ میلیارد دلار رسیده که البته معلوم نیست که اطلاعات واقعی به ایشان گزارش شده باشد، زیرا اگر با تخفیفات نفت را بشکه‌ای ۸۰ دلار از طریق دور زدن تحریم‌ها به فروش رسانده باشند، معدل روزانه صادرات نفت به ۱/۷ میلیون بشکه در روز می‌رسد که با امکانات فعلی تولید نفت با توجه به ۲ میلیون بشکه مصرف داخلی قابل تردید است؛ به هر حال مفروض آنکه این مقدار صادرات تحقق یافته باشد، چه تأثیری بر سفره معیشتی مردم داشته است؟
اشتغالزایی معکوس در کابینه سیزدهم
این اقتصاددان می‌گوید: اشتغالزایی نیازمند سرمایه گذاری داخلی و خارجی است. تأسیس کارخانه ها، موسسات و نهاد‌های مولد در زمینه‌های صنعت، کشاورزی و تجارت و خدمات مستلزم انجام سرمایه گذاری، مدیریت دانش محور و تکنولوژی روزآمد است؛ ولی روند سرمایه گذاری به شدت تحت تأثیر قوانین و مقررات پیچیده و فضای تیره کسب و کار و ریسک‌های اقتصادی در بخش واقعی اقتصاد بسیار محدود است مگر آنکه به رانت‌های قدرت‌های اقتصادی، سیاسی، اطلاعاتی متصل باشد که اغلب با هدف استفاده از تسهیلات بانکی بدون توثیق وثیقه‌های معتبر صورت می‌گیرد و در نهایت نیمه تمام می‌ماند، از طرفی آیا سیاست خارجی ما به گونه‌ای بوده که بتوانیم سرمایه خارجی جذب کنیم؟ حتی ایرانیان مقیم خارج از کشور هم از ورود سرمایه‌های خود به کشور امتناع می‌کنند و شوربختانه گریز سرمایه از کشور نیز روند افزایشی یافته است.
جامساز ادامه داد: دولت آقای رئیسی استقراض از بانک مرکزی را خط قرمز دولت خود قرار داده، اما از بانک‌های دولتی برای تنخواه گردان وام می‌گیرد که آن‌ها نیز با بانک مرکزی بدهی دولت را تسویه می‌کنند که به مفهوم دور زدن خط قرمز دولت است. در سال ۱۴۰۰ طبق آمار‌های رسمی بر پایه پولی به میزان ۱۳۹ هزار میلیارد تومان افزوده شده و آن را به رقم ۵۹۴ هزار میلیارد تومان رسانده، به مفهومی دیگر روزانه به طور میانگین ۳۸۰ میلیارد تومان اسکناس منتشر شده که به منزله ورود پول پرقدرت به چرخه پولی کشور ناشی از تأمین بخشی از کسر بودجه دولت بوده است. رئیس کابینه سیزدهم در حالی از جراحی اقتصادی سخن می‌گوید که فی الواقع اقتصاد دولتی سیاسی رانتی، عینیت مشکل است و تا این مشکل توسط اقتصاددانان مجرب حل نشود و تغییر و تحول کلی در مجموعه بی نظم اقتصاد دولت زده سیاسی به وجود نیاید جراحی اقتصادی اثربخش نخواهد بود.