اقتصاد۲۴- وام بانکی با نرخ بهره هنگفت، پدیده آشنای این روز‌های کشور، حال حتی کفاف نیازهای روزانه مردم را نیز نمی‌دهد، چراکه نرخ تورم با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال بالا رفتن است؛ بنابر گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم در دی ماه ۱۴۰۱ با ۱.۳ واحد افزایش به ۴۶.۳ درصد رسید و نرخ تورم نقطه‌ای نیز به عدد ۵۱.۳ درصد رسید، یعنی خانوار‌های کشور به طور میانگین ۵۱.۳ درصد بیشتر از دی ۱۴۰۰ برای خرید یک «مجموعه کالا‌ها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.
با سرعت گرفتن روند رشد نرخ تورم، درآمد مردم و حداقل حقوق کاگران دیگر کفاف هزینه‌های معیشت آن‌ها را نمی‌دهد، اتفاق تلخی که منجر به آب کردن سرمایه‌ها از سوی مردم برای رفع نیازهای روزانه و یا حتی اخذ وام‌هایی با نرخ‌های بهره هنگفت شده‌است.
مرتضی افقه، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز و کارشناس اقتصاد توسعه در واکنش به اخذ وام برای رفع نیازهای روزانه و یا خرید کالا از سوی مردم؛ گفت: «این رفتار کاملا منطقی است و در اقتصاد از آن به عنوان رفتار عاقلانه یاد می‌کنند.»
او در ادامه گفت: «در اقتصادی که با تورم بالای ۴۵ درصد مواجه است، هم تولید‌کننده و هم مصرف‌کننده، می‌دانند که در شرایط فعلی فردی که سپرده‌ای در بانک می‌گذارد، متضرر می‌شود و قدرت خریدش را از دست می‌دهد و در عوض فردی که توانسته‌است وام بگیرد برده‌است.»
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به اینکه آینده‌خواری مردم پدیده‌ای است که اتفاق افتاده‌است؛ گفت: «افراد به این نتیجه رسیده‌اند، که هر چه در شرایط فعلی بتوانند کالا بخرند و پول نقد خود را تبدیل به کالا کنند و اگر پول نقدی ندارند با وام گرفتن آن را به کالا بدل کنند، آینده خود را تضمین می‌کنند.»
افقه در ادامه با اشاره به اینکه این رفتار، یک رفتار عاقلانه اقتصادی است که تاثیر منفی بر اقتصاد می‌گذارد گفت: «این رفتار تورم را تشدید می‌کند، با این وجود نباید مردم را سرزنش کرد، چراکه این رفتار نیز نتیجه بی‌تدبیری‌هایی است که منجر به تورم افسارگسیخته شده‌است و مردم نیز از آنجا که آینده خود را بی‌ثبات و مبهم و همسو با تورم بیشتر می‌بینند، طبیعی است که چنین رفتاری کنند.»
استاد دانشگاه چمران اهواز در ادامه با اشاره به اینکه این رفتار سطح تقاضا کاذب را افزایش می‌دهد؛ گفت: «از آنجایی که مردم به دنبال حفظ قدرت خرید خود هستند، ممکن است کالا‌هایی را خریداری کنند که هیچ احتیاجی به آن ندارند، به همین دلیل سطح تقاضا کاذب را افزایش می‌دهد.»
بیشتر بخوانید: حجم نقدینگی ۲۰درصد رشد کرد
اخذ وام برای خرید کالا و رفع نیازهای روزانه در حالی از سوی مردم در حال انجام است که بنابر نظرسنجی ایسپا که با جامعه آماری شهروندان بالای ۱۸ سال کل کشور و تعداد نمونه ۱۵۹۰ به شیوه مصاحبه تلفنی اجرا شد، ۳۹٫۱ درصد جامعه آماری پس‌اندازی ندارند. ۱۷ درصد در بازار زمین و مسکن و ۱۶٫۵ درصد در زمینه اشتغال‌زایی و کارآفرینی سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین در مراتب بعدی به ترتیب ۹٫۲ این جامعه آماری در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند و ۸٫۱ درصد پس‌انداز خود را در بانک پس‌انداز می‌کنند. ۵٫۸ درصد طلا و سکه و ۱٫۶ درصد نیز دلار و ارز خریداری می‌کنند.
با وجود رقم بالای ۳۹.۱ درصد از جامعه آماری که پس‌اندازی ندارند، اما به گفته کارشناسان این رقم قطعا از سال ۱۳۹۹ که نظرسنجی صورت گرفته‌است تا امروز بالاتر رفته‌است.
مرتضی افقه کارشناس اقتصاد توسعه در واکنش به آمار‌های ارائه شده از سوی ایسپا گفت: «این آمار ارائه شده، به این معنا است که چند دهه ناکارآمدی مردم را به سمت فقر برده و در مدت کوتاهی و به خصوص در ۵ تا ۶ سال گذشته و با تحریم‌های سختگیرانه مردم فقیرتر شده‌اند و به این امید که در آینده بتوانند به شرایط عادی بازگردند، پس‌انداز‌های خود را استفاده کرده‌اند. زمانی که مردم درآمد نداشته باشند، برای بقای خود پس‌انداز‌های خود را تبدیل و مصرف می‌کنند، اتفاقی که در حال حاضر در کشور شاهد آن هستیم.»