اقتصاد۲۴- به واقع این مثال مهم‌ترین پاسخ به کسانی است که مشتاقان طرح‌های فروش خودروسازان و سرمایه گذاران در بازار خودرو را سرزنش می‌کنند. چطور میتوان مردم از کسب سود در بازاری مشروع و پر متقاضی منع کرد، اما از بسیاری عناصر دیگر که بیشترشان سیاسی و کمترشان اقتصادی است چشم پوشی کرد. آیا میتوان به مشتری گفت فلان کالا را نخر چرا که یکسال دیگر جدا از استهلاک کالا و بهره مصرفی، سود صد درصدی هم نصیبت خواهد شد! در نتیجه هدایت رفتار اقتصادی مردم با شعار «تحریم خودروسازان» ونه به خودروی ملی و از این دست موارد ممکن نیست.
البته که شکی نیست در تجارت خودرو ارزش افزوده‌ای برای اقتصاد رخ نمی‌دهد و از این جهت نمیتوان آن را سرمایه گذاری مولد و بهینه‌ای دانست. اما در اقتصاد بیمار ایران با فضای بسته و قواعد دستوری نمیتوان از حجم بالای معامله گری در این بازار چشم پوشی کرد. با پذیرش این گزاره در نظر داریم نگاهی داشته باشیم به برخی از جذابترین گزینه‌های خودرویی بازار که بالاترین سوددهی را برای مشتریان به ارمغان می‌آورند. خودرو‌هایی که فارق از تولید داخل یا وارداتی بودن شان توانسته اند گوی سبقت در سودآوری را از سایر بازار‌ها بربایند و به شغل دوم خیلی‌ها تبدیل شوند.
دی ماه سال ۱۳۹۸ یکی از دراماتیک‌ترین خداحافظی‌های صنعت خودروی ایران رقم خورد. خداحافظی پراید با خطوط تولیدی سایپا) به جز مدل وانت (که از سال ۱۳۷۲ با خانواده‌های ایرانی عجین شده بود. محصولی که در زمان توقف تولید حدود ۸۰ میلیون تومان قیمت داشت، اما به دلیل عطش فراتر از تصور بازار سیر صعودی قیمتی را در پیش گرفت و اکنون تا حدود ۳۰۰ میلیون تومان در بالاترین مدل توسط فروشندگان قیمت گذاری شده است.
گذشته از اینکه پراید بعدتر در شکل و شمایل‌های مختلفی دوباره به بازار آمد و هم اکنون باچند تغییر جزئی در بدنه و چراغ‌ها توانسته برچسب قیمتی نیم میلیاردی را هم از آن خود کند. البته این فقط مختص پراید نبود و هرخودرویی که زمزمه خداحافظی آن با خطوط تولید به گوش میرسید به یکباره رشد قیمتی شدیدی را در بازار تجربه میکرد. برای مثالخودرو‌های پر مصرفی نظیر تیبا، سمند و پژو پارس که در سبد خرید خانوار با درآمد متوسط قرار داشتند، پس از توقف تولید همین رشدنجومی را تجربه کردند و صاحبان این خودرو‌ها حتی در مدل‌های بسیار پایین کارکرده نیز از فروش آن سود‌های قابل توجهی را به دستآوردند. این فرمول البته نه فقط برای خودرو‌های کنار گذاشته شده از خطوط تولید که برای خودرو‌های در شرف توقف تولید نیز صدق میکند. برای مثال خودرو‌های پژو ۲۰۶ و ساینا که موعد توقف تولیدشان یک سال آینده نیز اعلام شده هم از این قاعده مستثنی نبوده و هم اکنون در بازار پا به پای سایر خودرو‌ها رشد قیمت محسوسی داشته اند.
به گفته یکی از نمایشگاه داران خودرو در غرب تهران اکنون انتظار بازار برای لیست قیمت‌های خودرو‌های مونتاژی و چند عامل دیگر موجب رکود در بازار شده و تعداد فروشندگان بسیار بیشتر از خریداران است و به نوعی افت قیمت شدید در بسیاری از مدل‌های کارکرده تمامی خودرو‌ها به چش می‌خورد. به روایت این فعال بازار خودرو در شرایط عادی، اما خودروی ۲۰۷ را میتوان یکی از اصلی‌ترین خودرو‌ها برای کسب سود در بازار انتخاب کرد که مورد علاقه سرمایه گذاران و واسطه گران است.
تخته گاز وارداتی‌ها در جاده گرانی
در بخش خودرو‌های خارجی، اما معادله کمی پیچیده‌تر است. همین چند هفته گذشته خبر ممنوعیت ورود خودرو‌های کرهای که سه برند اصلی آن یعنی کیا، هیوندای و سانگ یانگ در میان خودرو‌های پرطرفدار ایرانی‌ها بود شوک قیمتی بالایی را به محصولات این گروه وارد کرد. این در حالی بود که خودرو‌های ژاپنی نیز دیگر راهی برای ورود به کشور نداشت و عملا عرصه تنها برای یکه تازی خودرو‌های چینی و شرکت‌های واردکننده آن باز ماند.
در این دسته که عمدتا خودرو‌های بالای یک میلیارد تومان را شامل میشود به دلیل نبود رقابت درمدل‌های داخلی هیچگونه سقفی را نمیتوان متصور بود. چرا که تولیدات داخلی در این بازه‌ی قیمتی، اکنون و پس از گرانی‌های فزاینده ماه‌های اخیر تنها پژو ۲۰۷، دنا پلاس توربو و تارا) همگی در نسخه اتوماتیک (را به عنوان نمایندگان تولید داخل برای رقابت باوارداتی‌ها در چنته دارد. سبدی که برای خریداران با بودجه بالای یک میلیارد انتخاب‌های جذابی به نظر نمیرسد. در نتیجه در صورت عدم تغییر محسوس بر عوامل متاثر این بازار نظیر قیمت ارز، آزادسازی واردات و تولید محصولات با کیفیت و قابل رقابت داخلی نمیتوان انتظار کاهش قیمت در مورد خودرو‌های خارجی و بالای یک میلیارد تومان داشت.
واردات خودرو‌های خارجی کارکرده گره گشای بازار خودرو است
در همین رابطه صحبت‌های عبدالله بابایی کارشناس صنعت خودرو که سابقه مدیریت در لایه‌های مختلف خودروسازی‌های داخلی وشرکت‌های واردکننده خودرو را در کارنامه دارد، بخوانید:
چالشی که امروز صنعت خودروی ایران با آن مواجه است صرفا نتیجه عملکرد خودروسازان نیست، زیرا در این بخش در دهه‌های گذشته اقدامات فراوان و پر زحمتی انجام شده، اما تاثیر مدیران دولتی و سیاست هایشان در این عرصه را نباید از یاد برد. در شرایطی که همیشه افراد تنها نقد خودروسازان را انجام می‌دهند و نقد سیاست‌ها را فراموش می‌کنند. من شخصا طرفدار تولید ملی و حمایت از آن هستم و نمیتوان با نقد صنعت خودرو و قیمت‌های کنونی عوامل دخیل در تولید و نیروی انسانی و اشتغال موجود در آن را نادیده گرفت. اما امری که اکنون شاهد آن هستیم صرفا یک لاتاری است و عمده دلیل رخ دادن این فضا به این خاطر است که سیستم به دنبال سوددهی یک بنگاه اقتصادی نیست و برای کسی اهمیتی ندارد خودروسازان با چه میزان زیانی مشغول کار هستند.
صنعت خودروسازی ایران نفس‌های آخرش را می‌کشد و اکنون با زیان‌های انباشته سنگینی دست و پنجه نرم میکند که آثار آتی آن وحشتناک خواهد بود. به همین خاطر از یک بنگاه زیان ده نمیتوان انتظار خلاقیت و نوآوری خاصی داشت؛ بنابراین اگر امروز شاهدیم که مشتریان به دنبال کسب سود از این بازار هستند نمی‌توانیم به آن برچسب دلالی و سودجویی بزنیم، زیرا هر آدم عاقلی که دستش برسد بر اساس توانایی مالی که دارد در طرح‌های فروش و سامانه یکپارچه شرکت میکند تا سود ببرد. حال یک نفر خودروی یک میلیاردی را انتخاب میکند و دیگری سراغ خودرو‌های ارزان‌تر بازار می‌رود.
به اعتقاد من، اما رمز بازگشایی این گره از بازار در آزادسازی واردات خودرو‌های خارجی به صورت صفر کیلومتر و کارکرده در یک مقطع زمانی مشخص است تا مدیریت بازار صورت گرفته و تعادل مورد نظر محقق شود. این امر هم آرامش را به بازار هدیه می‌دهد هم منافع مصرف کنندگان را تامین میکند. البته اگر عزیزانی که تعصبات خشک نسبت به تولید داخل دارند نسبت به این موضوع رضایت دهند. این موضوع می‌تواند به عنوان مکملی برای بازار خودرو در کنار تولیدات داخلی در بازه‌ی زمانی محدود انجام شود و میتوان متناسب با آن راهکار‌هایی برای بازار افتر مارکت و سایر خدمات نیز در نظر گرفت. در بازار خودرو‌های خارجی کار کرده خودرو‌های مختلفی از برند‌های کرهای و حتی آلمانی وجود دارد که می‌تواند این تعادل را در بازار ما ایجاد کند و راهگشا باشد.
در این بین البته خودرو‌های تاکسی و خودرو‌های امریکایی استثنا است. بدون شک ارزبری واردات خودرو در شرایط تحریم‌های فعلی برای کشور ایده‌ی مناسبی نیست، اما اگر تامین ارز برای واردات خودرو‌های کارکرده و صفر کیلومتر خارجی از محلی بیرون انجام شود و به منابع داخلی کاری نداشته باشد می‌تواند کمک بزرگی به بازار و مصرف کنندگان کند. اگر هم این سیستم باز نشود گرانی فزاینده قیمت‌ها حتما ادامه خواهد داشت و چالش‌ها یکی یکی در بازار خودرو نمایان می‌شوند.
بیشتر بخوانید: رونمایی از ضوابط جدید فروش خودرو‌های مونتاژی
«گفتنیست، با وجود اشاره و نظر مثبت کمیسیون تلفیق بر واردات خودرو‌های سواری خارجی با کمتر از ۵ ال کارکرد، این امر در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ حذف شده است.»
ادامه چالش خودروسازان خصوصی با شورای رقابت
خودروسازان خصوصی که در ماه‌های اخیر همچنان با شورای رقابت بر سر قیمت گذاری دستوری محصولات شان چالش داشتند در آخر طبق جلسه‌ای که یکشنبه شب با حضور مسئولان برگذار شد یکبار دیگر به این امر تن دادند و افزون بر این که تمامی تولیدات شان را از مجرای سامانه یکپارچه عرضه خواهند کرد، در قیمت گذاری محصول نیز سایه شورای رقابت را بالای سر خود می‌بینند. البته این تنها خروجی جلسه مهم خودرویی ابتدای خرداد نبود. طبق دستور سازمان حمایت در اطلاعیه جدید ضوابط قیمت گذاری و فروش خودرو‌های مونتاژی از این پس طرح‌های فروش فوری و اقساطی ممنوع و در حکم عرضه خارج از شبکه بوده و در قالب قوانین تعزیری با آن برخورد خواهد شد. در نتیجه شاهد ضوابط سختگیرانه تری در طرف عرضه کننده محصول به بازار خودرو خواهیم بود که همین امر عطش بیشتر تقاضا از سوی مشتریان را تحریک خواهد کرد.
سودآورترین خودرو‌ها در بازار
نگاهی به جدول قیمتی اعلامی از سوی خودروسازان خصوصی و عرضه کنندگان خودرو‌های مونتاژی و مقایسه آن با برخی آگهی‌ها در سایت‌های پر مخاطب فروش خودرو در می‌یابیم، خودرو‌های آریزو ۶ پرو، ام. وی. ام ایکس ۲۲ و ایکس ۵۵ پرو، جک جی ۳ و جی ۴ و همچنین تیگو پرومکس در کنار لاماری ایما (با حدود ۶۵۰ میلیون تومان اختلاف قیمت بازار و کارخانه) از جمله خودرو‌های پر سود کنونی بازار است. در کنار این لیست محصولات فیدلیتی و دیگنیتی گروه بهمن نیز به دلیل استقبال خوب خریداران و همچنین محدودیت در عرضه با اختلاف قیمتی بالایی در بازار مواجه شدند. در بازار خودرو‌های داخلی و عرضه شده در سامانه یکپارچه، ساینا اس، کوییک اتوماتیک و شاهین در میان سودآورترین خودرو‌ها شناخته می‌شوند.
ذکر این نکته نیز اساسی است که اختلاف قیمت فاحش بسیای از خودرو‌ها در مقطع کنونی موجب شده بازار خرید و فروش حواله خودرو نیز بسیار داغ شود و در برخی موارد حواله خودرو‌های پرطرفدار از ۲۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان خرید و فروش شده است. در این بین مواردی نظیر قیمت روز خودرو‌ها و زمان تحویل خودرو در نوسان نرخ خرید و فروش حواله نیز تاثیرگذار است.
در این میان فشار نهاد‌های نظارتی نظیر سازمان حمایت بر سایت‌های اینترنتی فروش خودرو مبنی بر ممنوعیت درج قیمت اعم از صفر و کارکرده به نوعی نشان می‌دهد بازار خودرو روز‌های پر تنشی را از سر می‌گذراند و متاسفانه بر طبق روال قبل دستگاه سیاستگذار صرفا در صدد است تا پاک کردن صورت مسئله به حل بحران صنعت خودرو در کشورمان بپردازد.
منبع: اقتصاد ۱۰۰