اقتصاد ۲۴، سعید شمس: اینکه ایران و عربستان بعد از هفت سال تخاصم جدی، ترجیح را بر تفاهم دانسته اند، می‌تواند یکی از اتفاقات مهم برای هر دو کشور و البته منطقه مهم خاورمیانه باشد و دستاورد‌های مهم امنیتی و اقتصادی را موجب شود.
ایران در شرایطی نسبت به پایان جدال با عربستان رضایت داد که در فضای اقتصادی، تنگنا‌های بسیاری را تجربه می‌کند. همچنین عربستان که «رشد و توسعه» را در این چند سال گذشته بسیار جدی گرفته است، نگاهی منفعت طلبانه به همکاری با ایران دارد.
خبرنگار اقتصاد ۲۴ در این رابطه با قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه گفتگویی انجام داده که در پی می‌آید:
*رابطه با عربستان تا چه حد برای اقتصاد ایران مهم است؟
- قول و قرار‌های گذاشته شده بین ایران و عربستان با هدف برقراری روابط دیپلماتیک است، با این توضیح که تلاش برای تعامل میان دو کشور بر اساس دو توافق‌نامه امنیتی که در دولت اصلاحات انجام شده بود، انجام شده است؛ لذا به نظر نمی‌رسد درباره موضوعات دیگری از جمله مراوده اقتصادی توافقی صورت گرفته باشد. باید صبر کرد و دید، این رابطه تا کجا پیش می‌رود.
بدون لغو تحریم‌ها و پیوستن به FATF همکاری های اقتصادی ایران و عربستان ممکن نیست
ضمن اینکه باید این را در نظر گرفت که اقتصادِ ایران و عربستان مکمل هم نیستند، یعنی هر دو صادرکننده‌ای جدی در بازار نفت هستند و در اوپک حضور دارند. البته عربستان قدرت سرمایه گذاری بسیار بالایی دارد و در صورتی که بخواهد در ایران یا هر کشور دیگری سرمایه گذاری کند، پتانسیل و توانایی لازم را دارد؛ اما در شرایط فعلی موضوعات دیپلماتیک مورد بحث هر دو کشور است. البته باید اذعان داشت، دو کشور اگر بخواهند وارد داد و ستد تجاری شوند، موانع جدی برای آنها وجود دارد، یعنی تا زمانی که تحریم‌ها برچیده نشوند و ایران پیوستن به FATF را قبول نکند، راهی برای همکاری اقتصادی_تجاری وجود نخواهد داشت.
*در رابطه دیپلماتیک می‌توان هدفی مهمتر از اقتصاد داشت؟
- بله. اینطور نیست که روابط دیپلماتیک فقط با هدف توسعه اقتصادی پیگیری شود. در شرایط فعلی همه کشور‌های جهان به این نوع رابطه احتیاج دارند. ایران با چندین کشور آفریقایی رابطه دیپلماتیک دارد که میزان تجارت با کل این کشور‌ها در سال به بیشتر از چند صد میلیون دلار نمی‌رسد؛ لذا رابطه نهادینه اقتصادی لزوماً دلیل رابطه دیپلماتیک نیست.
بیشتر بخوانید: حکومت بن سلمان در بحث تجارت «خیلی» قابل اعتماد است!/ روابط اقتصادی تهران - ریاض چقدر جدی است؟
*البته نسبت به پتانسیل تجاری عربستان هم تشکیک زیادی وجود دارد.
- دقیقاً! عربستان فقط نفت و پول دارد و از قدرت تکنولوژی و صنعتی بی بهره است و به همین دلیل رابطه با این کشور نمی‌تواند مثل رابطه با چین، آلمان، فرانسه، ژاپن یا کره جنوبی فرصتی گرانبها برای ما قلمداد شود. در واقع هم ایران و هم عربستان وارد کننده کالا و انرژی هستند و نمی‌توانند شریکی مکمل برای یکدیگر باشند.
توافق ایران و عربستان بیشتر امنیتی است تا اقتصادی
*پس این ذهنیت که «ایران به دلیل شدت گرفتن تحریم برای رابطه، چراغ سبز نشان داد» را قبول ندارید؟
- ایران چراغ سبز نشان داد، اما نه برای تحقق اهداف اقتصادی. این رابطه برای نیاز‌های امنیتی دو کشور صورت گرفته است. در واقع ایران به دلیل درگیر بودن با چالش‌های جدی در داخل، برای پایان دعوا با دولت سعودی پیش‌قدم شد تا شاید از این طریق از جایگاه منطقه‌ای بهتری برخوردار شود. البته عربستان هم انگیزه‌های خودش را داشت، چرا که آنها سرمایه گذاری‌هایی چشمگیر را برای اینکه به عنوان کشوری توسعه یافته شناخته شوند، انجام داده اند. به همین دلیل نیاز دارد، تهدید‌های پیرامونی خود را کمتر کند.
*رابطه با عربستانِ بن سلمان چه تفاوتی با عربستان دهه‌های قبل دارد؟
- محمد بن سلمان و حکومت وی یا پدرش، تغییرات جدی‌ای در نگاه عربستان نسبت به منطقه و نظام بین الملل و حتی نسبت به اداره مسائل داخلی کشور به وجود آورده است. از جمله اینکه عربستان برخلاف گذشته دنبال مسائل ایدئولوژیک، مذهبی و ژئوپولتیکی نمی‌رود و دنبال این است که به قدرت صنعتی و اقتصادی برتر خاورمیانه و حتی شاید هم دنیا تبدیل شوند؛ لذا توسعه اقتصادی اولویت اول آنهاست، با این توضیح که توسعه اقتصادی بدون امنیت و رابطه‌های گسترده با همه جهان شدنی نیست.