اقتصاد۲۴- گروه خودرو و ساخت قطعات در حال حاضر با ارزش بازار ۳۳۲ هزار و ۶۶ میلیارد تومان، هشتمین صنعت بورس ایران محسوب می‌شود. از مهم‌ترین شرکت‌های این گروه می‌توان به خودرو، خساپا و خگستر اشاره کرد. اما نکته مهم درباره این صنعت وضعیت عملکرد سود و زیان آن است و باید بررسی شود چرا این صنعت در سال‌های گذشته همواره پای ثابت صنایع زیان‌ده بوده است؟
خودروسازی در دنیا، همواره جز صنایع سودساز بوده است، اما داستان تجارت خودرو در ایران کمی متفاوت است؛ به طوری که از سال ۱۳۹۲ بنا بر این شد که قیمت نهایی فروش خودرو‌های داخلی توسط شورای رقابت تعیین شود و همین امر سودسازی صنعت را به شدت تحت تاثیر قرار داد.
به نحوی که دو خودروساز بزرگ ایران از سال ۹۲ با کاهش سودسازی مواجه شدند و حتی سایپا در سال ۱۳۹۶ و ایران خودرو در سال ۹۷ زیان‌ده شدند. تاثیر قیمت‌گذاری دستوری تا حدی بود که تمام صنعت خودروسازی در ابتدا با کاهش سودسازی و در نهایت با زیاندهی روبه‌رو شدند.
نمودار زیر روند سودسازی صنعت خودروسازی را در سال‌های گذشته نشان می‌دهد. همان‌طور که در نمودار مشخص است، افزایش سود صنعت خودروسازی و ساخت قطعات از سال ۱۳۹۵ متوقف شده و این صنعت از سال ۱۳۹۶ به این سو به زیان نشسته است.
در سال گذشته نیز صنعت خودروسازی بدترین عملکرد را میان صنایع بورسی به ثبت رساند. بررسی صورت‌های مالی شرکت‌های گروه خودرو و ساخت قطعات نشان می‌دهد، صنعت خودروسازی مجموعا ۳۶ هزار و ۶۵۸ میلیارد تومان زیان داده است. مقایسه این عدد با زیان ۱۵ هزار و ۴۷۳ میلیارد تومانی سال ۱۴۰۰ حاکی از آن است که زیان خالص سال ۱۴۰۱ این صنعت حدود ۱۳۷ درصد بیشتر شده است.
بیشتر بخوانید:خودروسازان حق دپو کردن خودرو استاندارد را ندارند
این موضوع نشان‌دهنده آن است که در حال حاضر با توجه به سیاست‌های کنونی فروش خودرو نه تنها سودی نصیب شرکت‌های این صنعت نمی‌شود، بلکه روزبه‌رو به زیان انباشته خودروسازان اضافه خواهد شد. در نهایت نیز در صورت ادامه یافتن وضعیت کنونی، راهی جز ورشکستگی پیش روی خودروسازان نخواهد بود. برای مثال ایران خودرو و سایپا که دو خودروساز بزرگ ایرانی هستند، هر دو در سال ۱۴۰۱ زیان‌ده بودند و به این زیان خود نیز افزودند.
مقایسه سود و زیان صنعت خودرو در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱
اما وضعیت صنعت در سال ۱۴۰۱ چگونه بود؟ برای پاسخ به این سوال نباید راه دوری رفت و می‌توان تنها به اعداد ارقام اتکا کرد. اعداد و ارقامی که خبر خوبی برای سهامداران این صنعت ندارند و از این واقعیت خبر می‌دهند که صنعت خودروسازی در ایران با آخرین نفس‌های خود پابرجاست!
نگاهی به وضعیت صنعت خودروسازی نشان می‌دهد، با وجود رشد درآمد این صنعت در سال ۱۴۰۱ این صنعت نتوانسته است به سود ناخالص برسد و زیان ناخالصی معادل ۹ هزار و ۳۶۴ میلیارد تومان شناسایی کرده است.
زیاندهی صنعت در این سال به دلیل افزایش ۸۴ درصدی بهای تمام‌شده صنعت خودروسازی بود که البته دور از انتظار هم نبوده است. زیان خالص این صنعت نیز در سال ۱۴۰۱ جهش چشمگیری داشت؛ به طوری که زیان خالص صنعت خودروسازی با رشد ۱۳۷ درصدی از ۱۵ هزار و ۴۷۳ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به ۳۶ هزار و ۶۵۸ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ رسید.
تمامی این موارد تنها یک موضوع را نشان می‌دهد، آن هم آثار نامیمون دخالت دولت در بازار و رویکرد قیمت‌گذاری دستوریست. اگر قیمت خودرو در سال‌های پیشین با سیاست عرضه و تقاضا تعیین می‌شد، وضعیت صنعت خودروسازی در حال حاضر اینچنین نبود.