اقتصاد۲۴- در دهه گذشته تحت تاثیر تغییرات شرایط اقتصادی و سیاسی، ترکیب هزینه‌های خانوار نیز تغییر کرده است. عمدتا زمانی که درآمد یک خانوار دچار کاهش می‌شود، نسبت هزینه‌های اختصاص یافته به کالا‌های ضروری افزایش می‌یابد؛ به عبارت دیگر فرصت هزینه‌کرد خانوار در گروه‌های کالایی دیگر همچون تفریح و فرهنگ یا پوشاک محدودتر می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم هزینه‌های اختصاص‌یافته به خوراکی و مسکن در مناطق شهری در سال‌های گذشته افزایش یافته که احتمالا این قضیه ناشی از تورم شدید کالا‌های خوراکی و مسکن در دو سال اخیر بوده است.
محدودتر شدن انتخاب‌های هزینه‌ای
به طور کلی در دهه گذشته، حداقل یک سوم هزینه خانوار‌های شهری مربوط به تامین مسکن بوده است. از سال ۱۳۹۴ هزینه‌های مربوط به این گروه کالایی بیشتر شده و نهایتا سهم آن از ۳۴ درصد به بیش از ۳۸ درصد در سال گذشته رسیده است.
شرایط هزینه‌های مربوط به خوراکی کمی متفاوت است. ابتدای دهه ۹۰ تورم خوراکی‌ها بالا بود و حتی به ۴۵ درصد در سال نیز رسید. به این ترتیب سهم هزینه‌های خوراکی خانوار شهری در ابتدای این دهه حدودا ۲۷ درصد بود. با گذشت زمان و کاهش تورم خوراکی‌ها، سهم این بخش از سبد مصرفی کاهش یافت و در سال ۹۶ به ۲۳ درصد کاهش پیدا کرد.
بیشتر بخوانید:هزینه اجاره خانه در ورامین چقدر است؟ + جدول
سهم این بخش تا سال ۱۴۰۰ در حدود ۲۴ درصد باقی مانده بود، پس از آن با جهش بالغ بر ۵۰ درصد در سطح قیمت کالا‌های خوراکی سهم این گروه در سبد مصرفی دوباره افزایش یافت و نهایتا در سال گذشته به ۲۷.۵ درصد از کل هزینه‌های یک خانوار شهری رسید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دو سال گذشته سهم کالا‌های ضروری در سبد خانوار شهری بزرگتر شده که احتمالا حاکی از کاهش قدرت خرید خانوار باشد.
هزینه‌های مربوط به «حمل و نقل» و «بهداشت و درمان» نیز هرکدام حدودا ۱۰ درصد از سبد مصرفی خانوار شهری را تشکیل می‌دهند. بر اساس آمار‌های منتشر شده بالاترین سهم هزینه‌ای این دو گروه با نرخ ۱۱ تا ۱۲ درصد در سال‌های میانی دهه ۹۰ به ثبت رسیده است.
گزارش‌ها حاکی از کاهش سهم این دو گروه در سال ۱۴۰۱ است. در سال گذشته سهم حمل و نقل از کل هزینه‌های یک خانوار شهری به ۸.۴ درصد و گروه بهداشت و درمان به ۹.۱ درصد رسیده‌اند.
کاهش این دسته از هزینه‌ها احتمالا می‌تواند نشانه‌ای از کاهش رفاه در سطح زندگی خانوار شهری باشد.
همه‌چیز فدای حفظ مسکن می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته هر خانوار شهری مجبور بوده برای حفظ مطلوبیت حاصل از محل سکونت خود، مصرف خوراکی، بهداشت و درمان، حمل و نقل را کاهش دهد. به عبارت دیگر، مصرف‌کننده با افزایش سطح قیمت‌ها توانسته تا مصرف خود را در سایر گروه‌ها تعدیل کند، اما قابلیت کاهش مصرف در گروه مسکن بسیار کمتر است بنابراین با ثبات مصرف گروه مسکن و افزایش هزینه‌های این گروه، سهم آن هزینه‌ها افزایش چشمگیری در سال‌های گذشته پیدا کرده است.