اقتصاد۲۴-طی دو سال گذشته کارشناسان حوزه آب و دیپلماسی آب بار‌ها درباره رفتار‌ها و برنامه‌های آبی ترکیه و موثر نبودن دیپلماسی ایران در این زمینه هشدار دادند.
روز گذشته، اما وزیر امور خارجه کشورمان از توجه جدی ترکیه بر موضوع رودخانه ارس و پیگیری مذاکرات با این کشور در حوزه آب خبر داد. این خبر در شرایطی از سوی «حسین امیرعبداللهیان» اعلام شده است که سال گذشته کمیسیون توسعه‌پایدار اتاق بازرگانی ایران اعلام کرده بود در صورت تکمیل پروژه‌های آبی ترکیه در مجاورت ایران، ارس، رودخانه مرزی ایران که در نهایت به خزر می‌ریزد، با کاهش ۳۰ درصدی آورد مواجه می‌شود.
«حسین امیر عبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته از دستیابی به نتایج مثبت در گفتگو با ترکیه و در خصوص حوضه‌های آبریز شمال غرب کشور که از ترکیه سرچشمه می‌گیرد خبر داد.
به گفته امیرعبداللهیان، ایران و ترکیه از سال گذشته بر تشکیل کمیته فنی مشترک در حوزه آب توافق کردند: «سال گذشته هیئتی از ایران به ترکیه سفر و توافقات خوبی انجام شد و امروز در گفتگو با همتای ترکیه‌ای بر استمرار این گفتگو‌ها و توجه جدی ترکیه بر موضوع رودخانه ارس و در موضوع انتقال کامل، دقیق، عرفی و متعارفی که در طی سالیان متمادی به مناطقی در شمال غرب ایران در حوزه‌های آبی سرچشمه گرفته از ترکیه گفتگو کردیم.»
بیشتر بخوانید:چرا تورم بر میزان مشارکت در انتخابات ترکیه و آرای اردوغان اثرگذار نبود؟
به گفته او، وزیر خارجه ترکیه بیان کرد که هیچ برنامه‌ای در ترکیه برای محروم کردن و یا کاهش دسترسی استان‌های شمال غربی ایران به آب‌های مناطق بالادستی در ترکیه وجود نخواهد داشت: «در مذاکرات امروز بر مسئله آب و مشکلات کم‌آبی و حساسیت‌های ایجاد شده تأکید کردیم. اتفاق نظر داریم کمیته فنی مشترک تشکیل شده از سال گذشته در آینده نزدیک به تهران سفر و دور جدید گفتگو‌ها بین کمیته‌های فنی مورد توجه جدی ما قرار دارد. استفاده منصفانه از آب رودخانه ارس با درنظر گرفتن حق‌آبه تاریخی، عرفی و زیست محیطی به منابع پایین دست ارس باید به صورت کامل صورت بگیرد. آقای فیدان در مسیر گفتگو‌ها و مذاکرات و رفع نگرانی هموطنان ایرانی دستورات لازم را صادر خواهد کرد.»
وزیر امور خارجه اعلام کرده است هیچ برنامه‌ای در ترکیه برای محروم کردن و یا کاهش دسترسی استان‌های شمال غربی ایران به آب‌های مناطق بالادستی در ترکیه وجود نخواهد داشت
گفته وزیر امور خارجه در حالی است که حجت میان‌آبادی پژوهشگر دیپلماسی آب (هیدروپلیتیک) در خصوص واکنش به انجام این پروژه‌های «داپ» و «گاپ» به «پیام ما» گفته بود: «طرح‌های آبی ترکیه در منطقه، فقط سدسازی‌ها در دو ابرپروژه داپ و گاپ نیست. ترکیه برنامه‌های بسیاری دارد تا از فروش و انتقال آب به کشور‌های همسایه درآمد داشته باشد. نمونه آن فروش هفتاد و پنج میلیون مترمکعب آب به قبرس است. فقط ساخت سد هدف این کشور نیست.»
این کارشناس هشدار داده بود که ایران هنوز اقدامات هیدروپولیتیکی ترکیه را نشناخته است: «فکر می‌کنیم فقط یک سد ایلیسو است که ساخته شده و مشکل ایجاد می‌کند. کسی نگران سد‌هایی که روی ارس ساخته می‌شود نیست. کسی نگران سد‌سازی‌های ترکیه در افغانستان علیه ایران نیست»
او با اشاره به واکنش‌هایی که اجرای طرح‌های آبی ترکیه در پی داشته، به اعتراضات فعالان محیط زیست در اروپا اشاره کرده و می‌گوید: «زمانی که ترکیه تصمیم به اجرای پروژه گاپ گرفت، سه کشور آلمان، اتریش و سوییس تصمیم گرفتند در این ابرپروژه سرمایه‌گذاری کنند، اما این تصمیم آن‌ها با اعتراضات گسترده مردم این کشور‌ها روبه‌رو شد تا جایی که این سه کشور اعلام کردند از مشارکت در این پروژه منصرف شده‌اند و سرمایه خود را از پروژه بیرون کشیدند.
مردم این کشور‌ها از تبعات انسانی و محیط زیستی اجرای این پروژه‌ها در کشور‌های پایین دست آگاه شده بودند و در زمان مناسب به آن اعتراض کردند، اما در کشور ما که این پروژه تاثیر مستقیم بر حیات بخش عمده‌ای از کشور دارد، نه کسی خبردار شد و نه واکنشی نسبت به آن نشان داده شد. نه مسئولان اقدام جدی در این زمینه داشتند و نه تشکل‌های محیط زیستی در مقطع مناسب واکنش درست نشان دادند. ترکیه در حال ساختن سدی بر روی رود ارس است که می‌تواند کاملا این رود را تحت کنترل خویش درآورد و میان ما و ارمنستان مشکل جدی ایجاد کند. به طور کلی این طرح‌های آبی از سوی ترکیه به منظور اهداف سیاسی در منطقه ایجاد شده و باید هر چه سریع‌تر اقداماتی انجام شود» سامانی معتقد است: «با اجرای کامل پروژه گاپ ترکیه عملا کنترل آب‌های بالادست منطقه‌ای را در اختیار می‌گیرد و می‌تواند با توجه به شرایط خشکسالی یا ترسالی از این اهرم به منظور اهداف سیاسی خود استفاده کند.»
همچنین اتاق بازرگانی ایران نیز سال گذشته درباره پیامد‌های «پروژه سدسازی آناتولی شرقی» ترکیه هشدار داده بود. بررسی‌های کمیسیون توسعه‌پایدار اتاق ایران درباره آثار پروژه آناتولی شرقی (داپ) بر منابع آبی شمال غرب ایران، از کاهش ۳۰ درصدی سهم ایران از منابع آبی رودخانه ارس خبر می‌داد. «داپ» که نام آن پیش از این با شدت گرفتن گردوغبار مطرح شد، یکی دیگر از پروژه‌های سدسازی ترکیه است که اردیبهشت سال گذشته یکی از نمایندگان مجلس درباره پیشروی «چراغ خاموش و محرمانه» آن هشدار داده بود. پروژه آناتولی شرقی که بر رودخانه ارس تاثیر می‌گذارد از یک دهه پیش آغاز شده و حالا بررسی کمیسیون توسعه پایدار اتاق ایران نشان می‌دهد که در آینده نزدیک ممکن است سهم ایران از منابع آبی در حوضه آبریز ارس را بین ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش دهد.