اقتصاد ۲۴ - تاثیرپذیری بازار‌های اقتصادی در سطوح خرد و کلان از اتفاقات روز، چه تقویمی و چه حادثه‌ای، انکارناپذیر است. در تمامی کشور‌های جهان، مناسبت‌ها جایگاه ویژه‌ای در تعیین احوالات بازارها اعم از قیمت‌ها و نحوه عرضه و تقاضا دارند و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
یکی از این مناسبت‌های تقویمی که جدای از اثرگذاری آن در نرخ اقلام، همیشه همراه با حواشی و گاه نکات خنده‌دار است، روزیست که در تقویم میلادی آن را روز عشق یا به عبارتی عامیانه و آشناتر، «ولنتاین» نامیده‌اند. نخستین نکته قابل تامل و خنده‌دار، زنده نگه داشته شدن این مناسبت غربی، در جوامع شرقی به‌ویژه ایران است. دلیل این پایبندی را نمی‌توان نبود چنین مناسبتی در ایران دانست؛ سپندارمزگان پارسی که به طور تقریبی مقارن با پنجم اسفند ماه هر سال است، حکم و دلیلی مشابه با ولنتاین دارد، اما استقبال از این سنت قدیمی ایرانی، نه در میان مردم و نه در بازار رایج است.
شاید بتوان دلیل آشفته حالی ولنتاین را به جو و فضای حاکم بر تفکرات مردم مرتبط دانست؛ چرا که هر چه ذهن به آن قدرت بخشد، ناچار به پذیرش قدرت است. به هر حال علت هر چه که هست نمی‌توان از تب و تاب هر ساله مردم و بازار در روز‌های پایانی بهمن ماه به سادگی عبور کرد.
گرانی به خاطر ترافیک تقاضای ولنتاینی
قیمت اقلام کادویی، در روز‌های محدود به بازه روز ولنتاین، به طور معمول بیشترین تغییر نرخ را دارند؛ جعبه‌های کادویی، کاغذ رنگی، هر چیزی که برای دکوراسیون و شکل دادن به هدایا مرتبط است و دست بر قضا رنگ قرمز و صورتی دارند، بیش از هر زمان دیگری گران می‌شوند. می‌توان گفت این موارد، حتی در زمان عید هم به این میزان رشد قیمت ندارند و به عبارتی ولنتاین، جشن فروش این جعبه‌ها و تزئینات است.
بیشتر بخوانید: رکوردهای گرانی دی ماه
قیمت واحد و یا حتی بازه‌ای را نمی‌توان به صورت کلی به عنوان نرخ این اقلام عنوان کرد چرا که برحسب اندازه، جنس و حتی مغازه‌ای که از آن خرید می‌کنید، قیمت‌ها به طور کلی متفاوت است.
اما می‌توان گفت برای خرید کوچکترین جعبه کادویی که شاید مستطیلی ۵ در ۱۰ سانتی متر بوده و در حد جا دادن چند شکلات کوچک جا داشته باشد، زیر ۴۰ هزار تومان نمی‌توانید هزینه کنید. پک‌های بنددار به طور معمول از جعبه‌های کادویی ارزان‌ترند، اما به آن معنا نیست که تفاوت نرخی چندانی را شاهد باشید. کوچکترین پک بنددار که ابعادی حدودا ۱۰ در ۱۰ سانتی‌متر دارد، در روز‌های منتهی به ولنتاین، حدود ۳۰ هزار تومان قیمت دارند.
این رقم در حالیست که در روز‌های عادی، می‌توانستید این پک‌ها را با قیمتی بین ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان خریداری کنید. بررسی اقتصاد ۲۴ از بازار نشان می‌دهد جعبه‌ها به تناسب اندازه و جنس، قیمت‌های متفاوتی داشته و برای خرید بزرگترین جعبه که شاید ابعادی حدود ۱۰۰ در ۸۰ سانتی‌متر داشته باشد، حدود یک میلیون تومان باید بپردازید.
خرس‌های میلیونی ولنتاین
وقتی به بازار اقلام مناسبتی ولنتاین فکر می‌کنیم، بی‌تردید خرس و شکلات را نباید از قلم بیاندازیم. مبدع کادو دادن خرس در ابعاد مختلف و همچنین شکلات، هنوز مشخص نیست، اما این بزرگوار، تحولی عظیم در میزان فروش این کالا‌ها ایجاد کرده است. یکی از بخش‌های خنده‌دار رسم خرید عروسک خرسی در ولنتاین، آن بود که سال‌های پیش، سایت‌هایی مانند دیوار و شیپور پس از این روز، پر از آگهی فروش خرس می‌شدند.
هر چند که این عروسک نیز برحسب رنگ، اندازه و کیفیت، قیمت‌های متفاوتی دارد، اما اگر بخواهیم نرخ فعلی این عروسک در بازار را رصد کنیم، حداقل رقم برای عروسک خرسی در ابعاد کوچک، از ۵۰ هزار تومان آغاز می‌شود. اما خرید و فروش عروسک خرس در ابعاد بسیار بزرگ، در زمان ولنتاین شایع‌تر است؛ بررسی بازار نشان می‌دهد عروسک در ابعاد بزرگ از ۷۰۰ هزار تومان شروع شده و تا۲۰ میلیون تومان نیز می‌رسد.
خبرنگار اقتصاد ۲۴ از یکی از مغازه‌های عروسک‌فروشی، درباره میزان تقاضای این عروسک پرسید و در جواب، فروشنده گفت: «عروسک‌های بزرگ بیشتر در زمان ولنتاین فروش دارند و در طول سال کم تقاضای کمتری دارند. خرس هم فرقی نمی‌کند چه رنگی باشد، اما رنگ روشن طرفدار بیشتری دارد. همه رقم و مدل خرس در بازار هست و افراد براساس تقاضا و بودجه‌ای که دارند، انتخاب می‌کنند کدام را بخرند.»
این فروشنده ادامه داد: «امسال گرانی به همه بازارها رسیده و اقلام پُرتقاضای این روز را نیز تحت تاثیر قرارداده است به طوری که می توان مدعی شد نسبت به سال گذشته تورم ۶۰ درصدی به بازار ولنتاین رسیده است.»
تلخ برای مردم، شیرین برای فروشنده
کافیست نگاهی به قیمت شکلات به‌ویژه شکلات‌های باز و با طرح‌های متفاوت، پیش از روز ولنتاین و در محدوده زمانی آن بیاندازید؛ تغییرات قیمتی این کالا به شدت زیاد است و مهم‌ترین دلیل آن تقاضای زیاد بازار برای این هدیه به ظاهر ارزان قیمت است. خبرنگاراقتصاد ۲۴ با یکی از فروشندگان مغازه‌های شکلات فروشی که به نظر مراجعان زیادی هم داشت، درباره بازار شکلات به گفتگو پرداخت.
فروشنده گفت: «مهم‌ترین کادوی روز ولنتاین، شکلات است. حتی اگر کادوی اصلی هم نباشد، جزو تزئینات جعبه‌های کادو یا متفرقات محسوب می‌شود. افراد معمولا ترجیح می‌دهند که شکلات‌های دست‌ساز یا باز با بسته‌بندی‌های متفاوت را بخرند تا شکلات‌های معمولی. بسته‌های شکلات معمولی، در همه زمان سال خریداران خاص خود را دارد و برچسب قیمتی معینی هم دارند، اما شکلات‌های باز و یا دست‌ساز، چارچوب قیمتی مشخصی برایشان نیست و به نسبت میزان تقاضا و کیفیتی که دارند نرخ‌هایشان هم متفاوت است. در چند سال اخیر کوکی‌های دست‌ساز شکلاتی هم به تقاضا‌های ولنتاین اضافه شده، اما هنوز شکلات تلخ با روکش قرمز و طرح قلبی، بیشترین طرفدار را دارد.»
خبرنگار اقتصاد ۲۴ درباره بازه قیمتی شکلات‌های پرتقاضا پرسید و فروشنده پاسخ داد: «بعضی شکلات‌ها دانه‌ای و بعضی دیگر کیلویی قیمت گذاشته می‌شوند. شکلات خوب تلخ با روکش و طرح خاص و بدون مغز، برای هر ۱۰۰ گرم بین ۱۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد.»
آسیب‌شناسی نباید‌های ولنتاین
پر هزینه بودن برگزاری مراسم ولنتاین و غیرمعقول بودن تغییرات نرخ‌های برخی کالا‌ها در این روز از یک سو، اصرار بی‌مورد مردم بر پاسداری از این روز غیر ایرانی و غیر اصیل برای فرهنگ ما از سویی دیگر، باعث شده تا نتوان از تب‌وتاب غیرمنطقی حاکم در بازار دفاع کرد. وجود روزی که براساس آن نشان دادن میزان مهر و محبت به یکدیگر را به یاد داشته باشیم، اتفاق پسندیده و انسانیست، اما شکل‌گیری یک بازار کاذب برای اقلام غیرضروری و شاید بهتر بتوان گفت یکبار مصرف آن هم با نرخ‌های سنگین و تورم‌زده، می‌تواند ضمن آسیب اقتصادی، چالش‌های فردی و فرهنگی را نیز به دنبال داشته باشد.