اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: شمع‌های خودرو بخش مهمی از سیستم احتراق هستند و تعویض به موقع آن‌ها می‌تواند عملکرد موتور را بهبود ببخشد و مصرف سوخت را کاهش دهد. اگر شمع درست کار نکند، سایر اجزای خودرو را با مشکل مواجه خواهد کرد. شمع قطعه‌ای است که در سرسیلندر خودرو قرار دارد و دو الکترود جدا از هم روی آن است که شکافی کوچک بین آن‌ها موجود است. شمع خودرو جریان الکتریکی را از سیستم احتراق به محفظه احتراق موتور می‌رساند. این جرقه الکتریکی باعث انفجار مخلوط فشرده سوخت هوا می‌شود و موتور را روشن می‌کند. اگر هیچ مشکلی نباشد، با به حرکت‌درآمدن پیستون‌های موتور ماشین روشن می‌شود، قدرت خود را حفظ می‌کند و مخلوط فشرده سوخت هوا به‌نرمی می‌سوزد. پس همانطور که گفته شد، شمع‌ها گرما و فشار شدیدی را که در سیلندر‌ها جریان دارد تحمل می‌کنند و به‌جز تأمین جرقه لازم برای احتراق، وظیفه دیگری هم دارند و آن، ازبین‌بردن رسوبات حاصل از موادافزودنیِ سوخت یا سایر آلاینده‌ها است.
علت تعویض شمع خودرو
بدیهی است که بدون جرقه حاصل از شمع، ماشین روشن نمی‌شود. ازآنجا که سالم‌بودن شمع مستقیماً با عملکرد موتور در ارتباط است، شمع‌های ضعیف یا مشکل‌دار هم در هنگام استارت‌زدن و هم هنگام شتاب‌گرفتن، باعث احتراق ناقص می‌شود. در این حالت ماشین نمی‌تواند قدرت طبیعی خود را حفظ کند و سوخت زیادی را هدر می‌دهد. البته این‌گونه نیست که فقط هنگام خراب یا معیوب بودن شمع‌ها باید آن‌ها را تعویض کرد. شمع‌هایی که مدت طولانی از عمر آن‌ها گذشته است هم باید تعویض شوند. روی شمع‌های کهنه به‌دلیل تعامل مداوم با مخلوط سوخت هوا، رسوبات جمع می‌شود. این می‌تواند به احتراق زودهنگام یا پیش از موعد سوخت منجر شود. این کار باعث می‌شود انرژی ماشین با روندی نامنظم و نامطمئن تأمین شود. از طرف دیگر با بالارفتن سن شمع، شکاف آن منبسط می‌شود. وقتی شمع جرقه می‌زند، جریان الکتریکی باید از شکاف عبور کند تا سطح احتراق مناسب را درست به‌موقع فراهم کند. شکاف شمع به‌مرور زمان در نتیجه حرارت شدید، کثیفی، ساییدگی و فرسودگی، بزرگ‌تر می‌شود. هرچه این فاصله بیشتر شود، احتراق نامنظم‌تر و بی‌اثرتر می‌شود.
زمان تعویض شمع خودرو
خوشبختانه شمع جزو آن قطعاتی نیست که مجبور باشید تندتند تعویضش کنید. ممکن است سال‌ها طول بکشد تا نیاز ضروری به تعویض شمع باشد. در زیر نکاتی در مورد زمان تعویض شمع خودرو آورده شده است:
• بر اساس مسافت طی شده
اکثر سازندگان خودرو توصیه می‌کنند شمع‌ها را هر ۳۰،۰۰۰ تا ۱۰۰،۰۰۰ کیلومتر تعویض کنید. این فاصله بستگی به نوع شمع و مدل خودرو دارد. برای شمع‌های معمولی این مقدار کمتر و برای شمع‌های ایریدیوم یا پلاتینیوم این مقدار بیشتر و به شرح ذیل است:
شمع‌های معمولی: هر ۲۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ کیلومتر
شمع‌های پلاتین: هر ۴۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ کیلومتر
شمع‌های ایریدیوم: هر ۸۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰۰ کیلومتر
• بر اساس دفترچه راهنما
همیشه بهترین راهنمای شما، دفترچه راهنمای خودرو است که اطلاعات دقیق و توصیه‌های سازنده را در اختیار شما قرار می‌دهد.
علائم نیاز به تعویض شمع
• کاهش کارایی موتور
کاهش شتاب، لرزش در حالت بیکار و عملکرد ناهماهنگ موتور از نشانه‌های شمع‌های فرسوده است.
• مشکلات استارت زدن
سخت استارت خوردن خودرو در هنگام سرد بودن موتور می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در شمع‌ها باشد.
• افزایش مصرف سوخت
شمع‌های خراب می‌توانند باعث افزایش مصرف سوخت شوند، زیرا احتراق بهینه انجام نمی‌شود.
• چراغ چک موتور
اگر چراغ چک موتور روشن شده و یکی از کد‌های خطا مربوط به احتراق است، شمع‌ها یکی از مواردی هستند که باید بررسی شوند.
• رنگ و ظاهر شمع
شمع‌ها را باز کرده و بررسی کنید. شمع‌های فرسوده یا آسیب دیده معمولاً رنگ قهوه‌ای یا سیاه دارند و الکترود‌های آن‌ها ممکن است دچار خوردگی شده باشند.
نکات مهم در تعویض شمع
• استفاده از شمع‌های مناسب
همیشه از شمع‌های توصیه شده توسط سازنده خودرو استفاده کنید. این اطلاعات در دفترچه راهنمای خودرو موجود است.
• ابزار مناسب
برای تعویض شمع‌ها از ابزار‌های مناسب مانند آچار شمع و گشتاور سنج استفاده کنید تا از خرابی رزوه‌های سیلندر جلوگیری شود.
• تنظیم فاصله الکترود
فاصله الکترود‌های شمع را بررسی و تنظیم کنید. این فاصله باید مطابق با توصیه سازنده باشد تا احتراق بهینه صورت گیرد.
• نظافت محفظه شمع
قبل از نصب شمع‌های جدید، محفظه شمع‌ها را با هوای فشرده یا پارچه تمیز کنید تا هیچ گونه آلودگی وارد سیلندر نشود.
افزایش طول عمر مفید شمع خودرو
برای افزایش طول عمر مفید شمع‌های خودرو، می‌توانید نکات و توصیه‌های زیر را رعایت کنید:
۱. استفاده از شمع‌های با کیفیت
۲. تعمیر و نگهداری منظم خودرو
۳. رانندگی صحیح
۴. بررسی و نگهداری منظم شمع‌ها
۵. استفاده از سوخت با کیفیت
۶. توجه به سیستم خنک‌کننده
۷. جلوگیری از ورود گرد و غبار به موتور
۸. تعویض به موقع
نکات تکمیلی
• زمان بندی منظم
تعویض منظم شمع‌ها می‌تواند به جلوگیری از مشکلات بزرگ‌تر موتور کمک کند.
• بررسی دیگر اجزای سیستم احتراق
همراه با تعویض شمع‌ها، کوئل‌ها و وایر‌های شمع نیز بررسی شوند تا از سلامت کلی سیستم احتراق مطمئن شوید.
• توجه به شرایط رانندگی
اگر خودرو تحت شرایط سخت مانند رانندگی در ترافیک سنگین یا محیط‌های گرد و غباری استفاده می‌شود، ممکن است نیاز به تعویض زودتر شمع‌ها باشد.
رعایت این نکات به شما کمک می‌کند تا شمع‌های خودرویتان همیشه در بهترین حالت عملکردی خود باشند و موتور خودرو بهینه‌ترین کارایی را داشته باشد.