اقتصاد۲۴- وعده‌های رنگارنگ و نمایشی برخی نامزد‌های چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری حالا به سوژه تازه‌ای در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. نامزد‌هایی که به نظر می‌رسد پوششی نیز هستند بیش از دیگران وعده می‌دهند و گویا آمده اند تا فقط اوهام و خیال به برخی از شهروندان بفروشند و این در حالی است که در مقابل بسیاری از شهروندان کاملا به این اوهام فروشی آگاه شده اند.
کاندیدایی که هنوز نمی‌داند مردم اتفاقا آرزوی بازگشت به همان دهه ۹۰ را دارند که دستکم تورم برای دو سال در آن تک رقمی بود، وعده طلا و گوشت به شهروندان می‌دهد و کاندیدای دیگر که هنوز باور ندارد ده‌ها کارشناس خبره اقتصادی به برنامه دولت رئیسی نقد دارند، کلیدواژه اصلی خود را دولت رئیسی عنوان و به شهروندان وعده وام ازدواج یک میلیاردی و جت اسکی همگانی می‌دهد.
آیا این وعده‌ها واقعی است و این نامزد‌ها از اعداد و ارقام و وضعیت اقتصاد کشور بی خبر هستند؟
در این میان، اما «مرتضی افقه» استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «اتفاقا من فکر می‌کنم این نامزد‌های انتخاباتی کاملا هم توجه دارند، چرا که همه این افراد همان‌هایی هستند که سالهاست خودشان یا تصمیم گیر هستند و یا مسئول بوده اند و کاملا در جریان هستند که اوضاع مالی دولت و اوضاع مالی کشور چگونه است و صندوق ذخیره چقدر پول دارد، چقدر درآمد نفتی داریم و چقدر مالیات دریافت می‌شود و دولت چه توانی دارد و چقدر بدهی اکنون داریم و چقدر اکنون نیاز‌های شهروندان است، اما به نظر می‌رسد این آقایان اکنون برای رسیدن به قدرت، تمام این موارد را فراموش کرده اند و به قول خودشان اخلاق دینی را کنار گذاشته اند. وگرنه خودشان هم می‌دانند که این همه وعده‌های نشدنی صرفا به قصد کسب رای و قدرت است.»
۴ نفر با یک تفکر و وعده‌های رنگارنگ ناممکن
این کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به آرایش و باور‌های سیاسی نامزد‌های انتخاباتی نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «نیازی نبود که ۴ نفر از یک تفکر که همه آنان یک مدل عقیده دارند و حرف می‌زنند و عمدتا نیز عامل شرایط فعلی هستند و به لحاظ نگاهشان در سیاست خارجی و نگرش در سیاست خارجی به یک جبهه تعلق دارند، ناگهان در انتخابات حاضر شوند. این اشخاص به جای اینکه بگویند چقدر یارانه را اضافه می‌کنند، برنامه خود را توضیح بدهند چرا که منابع این وعده‌ها که بیان می‌کنند فعلا اصلا در دسترس نیست. وعده هایی چون افزایش حقوق‌ها و سیاست‌های حمایتی، اکنون منابعی برای آن وجود ندارد.»
بیشتر بخوانید: نامزد‌های انتخابات حتی از آمایش سرزمینی در حوزه بهداشت بی اطلاع بودند/ ارز ترجیحی دارو چه شد و کجا رفت؟
مرتضی افقه همچنین درباره وعده‌های عجیب و ناممکن این کاندیدا‌ها نیز می‌گوید: «مواردی همچون وعده بردن گوشت در خانه‌های مردم یا وعده دادن طلا به مردم نیز جز توهین به شعور مردم، چیز دیگری نمی‌توان از آن تلقی کرد. خودشان هم می‌دانند که این حرف‌ها بی ربط است. نامزد‌هایی هم که در این میان حرف از پرداخت‌های حمایتی و یارانه بیشتر می‌زنند نیز خودشان می‌دانند که در شرایط فعلی این وعده‌ها قابل انجام نیست، چه برسد که ما اکنون در منطقه ای از جهان هستیم که اوضاع اقتصادی‌مان به شدت تحت تحولات بیرونی است و اکنون نیز تنش در روابط اسرائیل و لبنان شدت یافته و با اولین جرقه جدید بر این آتش، بلافاصله بر شاخص‌های اقتصادی کشور مثل نرخ ارز و به تبع آن نرخ‌های دیگر افزوده خواهد شد. همین الان نیز دولت با کسری بودجه شدید مواجه است و هم اکنون نیز تعهدات خود را نمی‌تواند اجرایی کند، چه رسد به اینکه بخواهد بار مالی تعهدات تازه و این وعده‌های نجومی که آقایان مطرح می‌کنند را بتواند تحمل کند.»
بدون رفع تحریم هر وعده ای فقط ناممکن است
وی در ادامه نیز با اشاره به شرایط پیچیده ایران در مساله تحریم‌ها و دورنمای انتخابات آمریکا می‌گوید: «حقیقت این است که در ۶ ماه آینده اگر تحریم‌ها برداشته و حداقلی نشود، حتی پرداخت‌های فعلی و موجود را نخواهند توانست تامین کنند، به خصوص اینکه اگر شرایط به همین منوال پیش برود و نتواند مساله تحریم‌ها را حل کنند که متاسفانه افقی هم روشن نیست، و از سوی دیگر ترامپ به قدرت بازگردد، احتمالا همین مختصر درآمد‌هایی را که از فروش نفت تامین می‌کنند که آن هم به دلیل حضور بایدن است و این که بایدن چشم خود را بر روی این فروش نفت به دلیل انتخابات در آمریکا، مساله عدم افزایش قیمت نفت و عدم ایجاد مشکل برای کشور‌های حوزه نفتی خلیج فارس بسته است اما در صورت بازگشت ترامپ می‌تواند ناممکن شود. اینکه بایدن چشم خود را بر فروش نفت ایران بسته است و آقایان فکر می‌کنند واقعا در حال فروش نفت هستند و تحریم‌ها را توانسته اند دور بزنند، نادرست است. این در حالی است که طبق نظر کارشناسان، بخشی از این فروش نفت به خاطر عدم افزایش قیمت نفت بوده و بخشی نیز به این دلیل بوده که تنشی بین ایران و کشور‌های دیگر به وجود نیاید و برای بایدن دردسرساز نشود.»
گلوگاه فروش نفت در خطر است
این استاد دانشگاه در ادامه می‌افزاید: «بنابراین در شرایط فعلی شاید با این مختصر درآمد نفت توانسته اند بخشی از مشکلات را حل کنند، اما اگر شرایط به همین منوال ادامه پیدا کند، این مختصر درآمد نفتی نیز با بازگشت ترامپ مسدود خواهد شد و آنگاه نه تنها وعده‌های فضایی آقایان قابل انجام نیست، بلکه همین تعهدات فعلی دولت نیز قابل انجام نیست.»
مرتضی افقه در ادامه نیز با اشاره به بازی جناح‌های داخلی در سیاست خارجی کشور به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «در این دو جناح اصلی سیاسی کشور، جناح اصولگرا که خودش با نوع نگاهی که به روابط خارجی دارد، عامل و باعث و بانی وضع موجود است، با تنگ نظری و محدود نگری که در مدیریت داخلی دارد، مسبب شرایط فعلی هستند. در سوی دیگر نیز دو نامزد، یکی پزشکیان و دیگری پورمحمدی که تا حدودی به ریشه‌های مشکلات بیشتر تاکید می‌کنند مثل بهبود روابط خارجی و بهبود مدیریت‌ها، باز می‌توان گفت نگرششان واقع بینانه‌تر است و باید اذعان کنم که ندیدم وعده‌ای بدهند که انجام آن محال باشد و در مقابل بیشتر بر روی بهبود شرایط ساختاری تاکید می‌کنند که از نظر من نیز این باید مورد توجه باشد. در مجموع می‌توانم بگویم، این نامزد‌ها به نظر بیشتر برای جلب رای، یکسری وعده می‌دهند که توهین به شعور شهروندان است.»
کاندیدا‌ها نظرات واقعیشان درباره ارتباط با جهان را بیان کنند
او درباره عدم صراحت برخی نامزد‌ها درباره بیان عقیده واقعی خود در رابطه با نحوه ارتباط با جهان نیز می‌گوید که: «توجه کنید که این کاندیدا‌ها درباره رابطه با دنیا نظرات خودشان را دارند، اما به نظر می‌رسد چندان روی گفتن عقاید واقعی خودشان را ندارند. به نظر می‌رسد به جز آقای جلیلی که دستکم نظر واقعی خود را بیان می‌کند، بقیه نامزد‌ها، هم، چون آقای قالیباف روی گفتن این نظر را ندارند چرا که می‌دانند بر سبد رای آنان تاثیر خواهد گذاشت.»
وی در ادامه نیز با اشاره به این که نمی‌توان با بخشی از جهان رابطه نداشت نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «این کاندیدا‌ها می‌دانند که اگر روابط با کشور‌های جهان به خصوص آمریکا و اروپا، بهبود پیدا نکند این چپ کردن به سمت شرق در همین سه سال نشان داد که هیچ تاثیری بر شرایط ما ندارد.
به خصوص وقتی که انحصار را در روابط ایجاد کنند، قدرت چانه زنی کاهش پیدا خواهد کرد. ما اتفاقا باید دامنه روابط را به خصوص رقبای جهانی بالا ببریم تا قدرت چانه زنی بین شرق و غرب را داشته باشیم؛ یعنی همان کاری که عربستان و الباقی کشور‌های حوزه خلیج فارس و بای کشور‌های جهان انجام می‌دهند.
یعنی یک موازنه مثبت ایجاد می‌کنند و در سه سال گذشته، این تئوری عقب مانده که ما به جای غرب و آمریکا، با کشور‌های منطقه و شرق مراوده داشته باشیم، نشان داد نمی‌تواند به تنهایی کاربردی و موفق باشد.»
تکیه به شرق برای سیاست خارجی ایران مضر است
افقه همچنین درباره شعار برخی از کاندیدا‌ها که بر رابطه با شرق و منطقه تاکید دارند و واقع بینی در سیاست خارجی ندارند نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «کما اینکه کشور‌های منطقه و شرق، عمدتا کشور‌های در حال توسعه هستند و این کشور‌ها نیز نمی‌توانند به جز چند کالای کشاورزی، نیاز‌های تکنولوژی و صنعتی و حتی بخش خدمات و حتی کشاورزی را تامین کنند. نهایت عمق رابطه همین می‌شود که چند محصول کشاورزی را بتوانیم از این کشور‌ها تهیه کنیم و بنابراین، این که گفته می‌شود با کشور‌های همسایه وارد رابطه شویم، نمی‌تواند اقتصاد ما را نجات بدهد.»
این استاد دانشگاه در ادامه نیز با اشاره به مساله بحران‌های تحریم در روابط ایران با جهان نیز می‌افزاید: «در رابطه با چین و روسیه هم که تجربه کردیم و دیدیم قرارداد‌های متعددی بسته اند، اما تقریبا پاسخ همه قرارداد‌ها همین بود که تا تحریم‌ها برداشته نشود، همه این قرارداد‌ها فقط یک امضا است، اما عملیاتی شدن آن نیاز به انجام مقدمات زیادی دارد، از جمله براساس اذعان همین کشور‌ها، رفع تحریم‌ها و رفع مشکل روابط بانکی یا همان FATF است؛ بنابراین باید تصریح کنم که بحث‌های چهار کاندیدا به همراه تا حدودی آقای پورمحمدی که به نظر می‌رسد او هم گرایشش در روابط خارجی به همین سمت است، در نهایت به سمت تغییر روند داخلی است.»
افقه در پایان نیز با اشاره به شرایط حساس کشور و استناد عاملان بحران اقتصادی به دولت ناموفق احمدی نژاد می‌گوید: «این گروه خودشان به نوعی عامل وخامت وضعیت فعلی هستند، اما در حال فرافکنی هستند و مدام درباره دوره آقای خاتمی حرف می‌زنند و یا دوره آقای احمدی نژاد را به عنوان یک روند مثبت ارزیابی می‌کنند در حالی که دوره نکبت، همان دوره احمدی نژاد بود و در سال ۱۳۹۲ و در پایان کارش، کشور را در اوج بحران جنگی به دولت بعدی تحویل داد. فارغ از افراد نیز این تفکرمتاسفانه عامل ناکارآمدی‌های اقتصادی و غیراقتصادی کشور است.»