اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: تفاوت ارزش صادرات و واردات یک کشور در یک دوره زمانی به عنوان تراز تجاری یا به طور مخفف BOT شناخته می‌شود. کارشناسان به آن تراز بازرگانی نیز می‌گویند که یک جزء مهم از تراز پرداخت‌های هر کشور است.
بانک مرکزی هر کشور از تراز تجاری برای محاسبه ارزش حساب جاری خود استفاده می‌کند که یک شاخص مهم از اقتصاد کشور است.
برای آشنایی بیشتر با BOT، انواع آن و اهمیت آن برای اقتصاد ما، ادامه مطلب را بخوانید.
تراز تجاری چیست؟
تراز تجاری ارزش پولی است که نمایانگر ارزش تجاری یک کشور است. می‌توان آن را با کسر کردن ارزش واردات کشور در یک دوره زمانی معین از ارزش صادرات محاسبه کرد.
تراز تجاری می‌تواند مثبت یا منفی باشد، بسته به توانایی تجاری یک کشور. تراز تجاری مثبت نشان می‌دهد که کشور در حال تجربه مازاد تجاری است. از سوی دیگر، تراز تجاری بین‌المللی منفی نشان‌دهنده وضعیت کسری تجاری برای کشور است.
مازاد تجاری برای کشور به این معناست که کشور بیشتر از واردات خود، صادرات دارد. در عین حال، کسری تجاری به این معناست که اقتصاد بیشتر به واردات وابسته است.
اکنون که تراز تجاری را تعریف کردیم، بیایید درباره انواع تراز تجاری و اهمیت آن در یک اقتصاد صحبت کنیم.
انواع مختلف تراز تجاری چیست؟
در اینجا به انواع اصلی تراز تجاری که با آن مواجه می‌شویم اشاره می‌کنیم:
1. تراز تجاری مطلوب
به آن مازاد تجاری نیز می‌گویند. در تراز تجاری مطلوب، کل صادرات یک کشور بیشتر از کل واردات است. بسیاری از کارشناسان این را وضعیت ایده‌آل برای هر کشور می‌دانند.
بیشتر بخوانید: تعریف ضریب جینی در علم اقتصاد به زبان ساده
تراز تجاری مطلوب به کشورها کمک می‌کند تا ذخایر ارز خارجی خود را افزایش دهند. این امر به ثبات اقتصاد کلان کشور کمک می‌کند و کشور را به مسیر رشد اقتصادی بالاتر هدایت می‌کند.
2. تراز تجاری نامطلوب
این وضعیت کاملاً برعکس تراز تجاری مطلوب است. در این حالت، کل واردات یک کشور بیشتر از کل صادرات به سایر کشورها است. به این وضعیت کسری تجاری نیز گفته می‌شود.
تراز تجاری نامطلوب برای هیچ کشوری خوشایند نیست. کسری تجاری مستمر و بالا می‌تواند یک کشور را بی‌ثبات کرده و باعث فروپاشی کامل اقتصاد شود. موارد زیادی مانند ونزوئلا، سریلانکا، آرژانتین و غیره با تراز تجاری نامطلوب بالا و مستمر مواجه بودند که در نهایت منجر به فروپاشی کامل ارز داخلی و پیامدهای فاجعه‌بار برای کشور شدند.
3. تراز تجاری تعادلی
نوع دیگری از تراز تجاری، تراز تجاری تعادلی است. در این حالت، مقدار یا ارزش کل صادرات برابر با مقدار کل واردات است. با این حال، در عمل این حالت غیرممکن است زیرا واردات و صادرات نمی‌توانند برابر باشند.
اهمیت تراز تجاری برای اقتصاد چیست؟
ارزش تراز تجاری وضعیت تجارت خارجی یک کشور را نشان می‌دهد. با نگاه به ارقام تراز تجاری می‌توان فهمید که آیا کشور بیشتر صادر می‌کند یا بیشتر وارد می‌کند. اگر مازاد تجاری وجود داشته باشد، نشان می‌دهد که کشور بیشتر از آنچه از سایر کشورها می‌خرد، صادر می‌کند. اگر کسری تجاری وجود داشته باشد، نشان می‌دهد که کشور بیشتر از آنچه صادر می‌کند، وارد می‌کند.
با این حال، تراز تجاری نمی‌تواند تنها شاخص برای قضاوت در مورد عملکرد یک اقتصاد باشد. سیاست‌های تجاری خارجی که کشورها اتخاذ می‌کنند، اندازه کسری تجاری و مدت زمان کسری تجاری نقش مهمی در تحلیل سلامت اقتصادی کشور دارند.
به عنوان مثال، ایالات متحده آمریکا با چندین کشور آسیایی کسری تجاری دارد. این به معنای ضعیف یا آسیب‌پذیر بودن اقتصاد آمریکا نیست. این تنها نشان‌دهنده استراتژی سیاست خارجی اتخاذ شده توسط دولت آمریکا است.
با این اوصاف، تراز تجاری نقش مهمی در حفظ پایداری یک اقتصاد دارد. مدیریت نادرست تراز تجاری می‌تواند در بلندمدت برای کشور مضر باشد.
اهمیت تراز تجاری برای اقتصاد چیست؟
ارزش تراز تجاری وضعیت تجارت خارجی یک کشور را نشان می‌دهد. با نگاه به ارقام تراز تجاری می‌توان فهمید که آیا کشور بیشتر صادر می‌کند یا بیشتر وارد می‌کند. اگر مازاد تجاری وجود داشته باشد، نشان می‌دهد که کشور بیشتر از آنچه از سایر کشورها می‌خرد، صادر می‌کند. اگر کسری تجاری وجود داشته باشد، نشان می‌دهد که کشور بیشتر از آنچه صادر می‌کند، وارد می‌کند.
با این حال، تراز تجاری نمی‌تواند تنها شاخص برای قضاوت در مورد عملکرد یک اقتصاد باشد. سیاست‌های تجاری خارجی که کشورها اتخاذ می‌کنند، اندازه کسری تجاری و مدت زمان کسری تجاری نقش مهمی در تحلیل سلامت اقتصادی کشور دارند.
به عنوان مثال، ایالات متحده آمریکا با چندین کشور آسیایی کسری تجاری دارد. این به معنای ضعیف یا آسیب‌پذیر بودن اقتصاد آمریکا نیست. این تنها نشان‌دهنده استراتژی سیاست خارجی اتخاذ شده توسط دولت آمریکا است.
با این اوصاف، تراز تجاری نقش مهمی در حفظ پایداری یک اقتصاد دارد. مدیریت نادرست تراز تجاری می‌تواند در بلندمدت برای کشور مضر باشد.
تراز تجاری چگونه محاسبه می‌شود؟
ما می‌توانیم تراز تجاری را با استفاده از مثال زیر محاسبه کنیم.
فرض کنید چین در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۲ کالاها و خدماتی به ارزش ۵۲۱ میلیارد دلار صادر می‌کند. از طرف دیگر، مجموع واردات آن برای سال مورد نظر ۴۱۲ میلیارد دلار تعیین شده است.
اکنون، بیایید از فرمول مذکور برای محاسبه تراز تجاری استفاده کنیم.
تراز تجاری (BOT) = ۵۲۱ میلیارد دلار - ۴۱۲ میلیارد دلار = ۱۰۹ میلیارد دلار
از آنجایی که صادرات بیشتر از واردات است، این مقدار نشان‌دهنده مازاد تجاری است.
تراز تجاری یک مفهوم اساسی در تجارت بین‌المللی و اقتصاد کلان است. با نگاه به این مقدار می‌توان سیاست‌ها و استراتژی‌های تجاری یک کشور را ارزیابی کرد. این راهنمای مفصل درباره تراز تجاری به شما کمک می‌کند تا پیچیدگی‌های صادرات و واردات و تأثیر آنها بر اقتصاد را درک کنید.