اقتصاد۲۴ - با وجود آن که دو هفته از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، در تهران می‌گذرد، کماکان خبری از واکنش ایران و حمله قریب‌الوقوع به اسرائیل نیست. اما از بعدازظهر دوشنبه هفته جاری، فضاسازی سیاسی و رسانه‌ای جدی‌ای علیه تهران شکل گرفته است که به نظر هدف آن، کنترل ایران و خودداری از پاسخ به ترور هنیه باشد. به گزارش شرق، موتور این فضاسازی‌های جدید، به ادعای فاکس‌نیوز به نقل از مقام‌های غرب باز‌می‌گردد که ایران ظرف ۲۴ ساعت آینده و در جریان روز «تیشآ باو» (نهمین روز از ماه آو عبری که پیروان دین یهود در آن روز، روزه می‌گیرند. نهم ماه آو، «شوم‌ترین روز تاریخ یهود» نام دارد) می‌خواهد به اسرائیل حمله کند که البته در نهایت چنین اتفاقی رخ نداد. دونالد ترامپ، نامزد انتخابات آمریکا نیز در اظهاراتی مدعی شد که همه منتظر حمله‌ای از سوی ایران علیه اسرائیل هستند، اما ایرانیان حمله نخواهند کرد.
بر‌خلاف آنچه ترامپ گفته، سردار اصغر عباسقلی‌زاده، فرمانده سپاه عاشورا، روز دوشنبه، ۲۲ مرداد، در نشست با اصحاب رسانه از قطعی‌بودن حمله خبر داد و گفت: «اگرچه در ظاهر برای پاسخ‌گویی و انتقام دیر شده است، ولی دشمن با منتظر‌ماندن فشار زیادی را تحمل می‌کند. ما منتظر فرمان مقام معظم رهبری، چه برای صبر و استقامت و چه برای پاسخ‌گویی هستیم». البته پیش‌تر نیز بیانیه مشترک سه کشور قطر، مصر و آمریکا برای توافق آتش‌بس در غزه، گمانه‌زنی‌ها درباره صرف‌نظر‌کردن تهران از حمله به اسرائیل را در صورت تحقق آتش‌بس، پایان جنگ در غزه و خروج اسرائیل از این باریکه، تقویت کرد که در نهایت حماس در پی حملات تل‌آویو به مدارس و کشتار غیرنظامیان، به مذاکرات «نه» گفت.
در همین زمینه حماس معتقد است تلاش واشنگتن، دوحه و قاهره برای آتش‌بس در جنگ غزه و بازگشت دو طرف به میز مذاکره، پیش‌تر با اسرائیل هماهنگ شده است تا جلوی حمله ایران به اسرائیل گرفته شود. در نهایت حماس یکشنبه این هفته (۱۱ آگوست/۲۱ مرداد) اعلام کرد به مذاکرات آتی در روز پنجشنبه این هفته نمی‌پیوندد، مگر اینکه مذاکرات بر اساس چارچوب‌های دور قبلی باشد، نه چارچوب‌های اصلاح‌شده. البته دویچه‌وله به نقل از یک مقام فلسطینی نزدیک به مذاکرات گفته که ممکن است شرایط درباره تصمیم حماس برای حضور‌نداشتن در مذاکرات تغییر کند، اما در حال حاضر این گروه معتقد است بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، «برای دستیابی به توافق جدی نیست».
با وجود گفته‌های حماس، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، در نشستی عنوان کرد «جلسه روز پنجشنبه برای مذاکرات آتش‌بس در غزه هنوز برقرار است و باید مذاکرات ادامه یابد. زمان پاسخ ایران ممکن است بر گفت‌وگوهای آتش‌بس در غزه در روز پنجشنبه تأثیر بگذارد»؛ چون به گفته او، «حمله ایران به اسرائیل ممکن است گسترده باشد و به همین دلیل تغییراتی در وضعیت نیروهای خود ایجاد کردیم». به‌جز نکته یادشده، این گزاره احتمالی نیز وجود دارد که در پس فشارهای سیاسی و دیپلماتیک ۴۸ ساعت گذشته و دامن‌زدن به شائبه حمله ایران و قریب‌الوقوع‌بودن پاسخ تهران، نوعی بازی روانی برای کشاندن تهران به ریل تل‌آویو مطرح باشد. هم‌زمان و به نوشته انتخاب، مقامات وزارت امور خارجه آمریکا نیز ابراز امیدواری کرده‌اند که ایران دامنه پاسخ خود به اسرائیل را محدود کند. به گزارش ای‌بی‌سی و به نقل از مقامات وزارت امور خارجه آمریکا، عنوان شده است «انتظار می‌رود ایران قبل از پنجشنبه به اسرائیل حمله کند».
اروپا روی موج فشار
پیرو آنچه گفته شد و در‌حالی‌که هنوز موضوع حق و نحوه پاسخ‌گویی تهران به ترور اسماعیل هنیه مطرح است، در چند روز گذشته یک فشار هماهنگ‌شده از سوی اروپایی‌ها برای توقف یا کاهش شدت حملات احتمالی ایران به اسرائیل در جریان است. در سایه این موج فشار قاره سبز، مهر به نقل از رویترز گزارش داد کایر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس، در گفت‌وگوی تلفنی دیروز (سه‌شنبه) با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، از وی خواست تا از «حمله به اسرائیل خودداری کند» و در ادامه نیز گفت که جنگ به سود هیچ‌کس نیست. رویترز نوشته است استارمر به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها در راستای تنش‌زدایی در خاورمیانه، با پزشکیان گفت‌وگو کرده است. به نوشته اسکای‌نیوز که برای نخستین بار خبر این گفت‌وگو را منتشر کرد، مکالمه تلفنی مذکور ۳۰ دقیقه طول کشید و بعد از گفت‌وگوی استارمر با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و سایر متحدان اروپایی‌اش انجام شد.
رویترز نوشته که استارمر در مکالمه با پزشکیان، عمیقا درباره شرایط خاورمیانه ابراز نگرانی کرده و از تمام طرفین خواستار تنش‌زدایی به منظور اجتناب از تشدید تنش منطقه‌ای شده است. استارمر در این مکالمه با ادعای تعهدش به برقراری آتش‌بس فوری و افزایش کمک‌های بشردوستانه به غزه، مدعی شد: خطر جدی اشتباه محاسباتی وجود دارد و اکنون زمان آرامش و تأمل دقیق است. تمرکز باید روی مذاکرات دیپلماتیک باشد. همچنین به نوشته رویترز، استارمر به‌مثابه متحدانش در اروپا و آمریکا، خواست تا ایران آنچه را «اقدامات بی‌ثبات‌کننده» در منطقه خوانده است، متوقف کند. وی همچنین بار دیگر ادعای واهی غرب را درباره کمک تهران به مسکو در جنگ اوکراین تکرار کرد!
بیشتر بخوانید: پوست اندازی در دیپلماسی؛ نگاهی به سکانداری احتمالی سیدعباس عراقچی بر سیاست خارجی دولت چهاردهم
مشابه همین مواضع از سوی صدراعظم آلمان در تماس تلفنی روز دوشنبه با پزشکیان مطرح شد که رئیس‌جمهور ایران با تأکید بر اینکه تهران همواره خود را موظف به تبعیت از قوانین و مقررات بین‌المللی دانسته است، تصریح کرد: «ایران ضمن استقبال از توسعه تعاملات با همه کشورها و تأکید بر حل مشکلات از طریق مذاکره، هرگز تسلیم فشار، تحریم، زورگویی و تجاوزگری نخواهد شد، بلکه مطابق موازین بین‌المللی پاسخ به متجاوزان را حق خود می‌داند».
همان روز (دوشنبه) ایرنا نیز به نقل از خبرگزاری آنسا گزارش داد آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا هم با علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه ایران، تماسی نیم‌ساعته داشته است. تاجانی درباره محتوای تماس تلفنی خود با باقری‌کنی مدعی شده بود «در این تماس، تهران بر حق خود برای واکنش به ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس و فؤاد شکر از فرماندهان ارشد حزب‌الله لبنان تأکید کرد». وزیر امور خارجه ایتالیا دوشنبه همچنین در شبکه اجتماعی ایکس درباره تماس تلفنی خود با باقری نوشت: «خواستار اعتدال و رویکرد سازنده شدم. اکنون زمان جلوگیری از واکنش‌هایی است که ممکن است به مناقشه در منطقه دامن زده و کار روی توافق آتش‌بش در غزه را به مخاطره اندازد». تاجانی با این جمله به نوشته خود در فضای مجازی پایان داد: «قربانی‌کردن جان غیرنظامیان بی‌گناه کافی است».
بیانیه های ضدایرانی آمریکا و چهار کشور اروپایی
در ادامه تماس‌های تلفنی و پیام‌های دیپلماتیک اروپا با هدف تنش‌زدایی، کنترل و مدیریت تنش و میانجیگری در منطقه، سران آمریکا و چهار کشور انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا در بیانیه مشترکی خواستار انصراف ایران از حمله احتمالی به اسرائیل شده و در عین حال اعلام کردند آماده دفاع از اسرائیل در برابر تهدیدات ایران هستند. به نوشته انتخاب، در این بیانیه آمده است: «ایران باید [از تصمیم برای پاسخ نظامی به اسرائیل] دست بردارد». کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا همچنین از ایران خواستند «از تهدید مداوم خود مبنی بر حمله نظامی به اسرائیل دست بردارد».
بیانیه اشاره‌شده می‌افزاید: «آمریکا و چهار کشور انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا آماده دفاع از اسرائیل در برابر تهدیدات ایران هستند و رهبران این کشورها در مورد عواقب وخیم چنین حمله‌ای برای امنیت منطقه‌ای بحث کردند». پنج کشور نام‌برده ادعا کردند که «ما از تلاش‌ها برای کاهش تنش در خاورمیانه حمایت می‌کنیم». در ادامه این بیانیه قید شده «ما از تلاش‌ها برای دستیابی به آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها در غزه حمایت می‌کنیم و نیاز است بدون هیچ محدودیتی کمک‌ها در غزه تحویل داده و توزیع شوند؛ چرا‌که وقت بیشتری برای هدر‌دادن وجود ندارد و همه طرف‌ها باید مسئولیت‌های خود را بر عهده بگیرند».
به‌جز بیانیه مشترک سران آمریکا و چهار کشور انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا، ایرنا هم روز دوشنبه به نقل از خبرگزاری رویترز گزارش داد: «انگلیس در بیانیه مشترکی با فرانسه و آلمان که همان روز دوشنبه از سوی دولت بریتانیا منتشر شد، از ایران خواستند از حمله به اسرائیل که به زعم این سه کشور منجر به افزایش تنش‌ها و از بین رفتن امکان آتش‌بس می‌شود، خودداری کند». همچنین لندن، پاریس و برلین در بیانیه مشترک‌شان، «ضمن درخواست از ایران اعلام کردند جنگ باید اکنون پایان یابد و همه اسرایی که هنوز در بازداشت هستند، آزاد شوند». در این بیانیه همچنین آمده است: «مردم غزه به ارسال و توزیع فوری و بدون محدودیت کمک‌ها نیاز دارند».
پاسخ تهران
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز دیروز ۲۳ مرداد و در واکنش به بیانیه منتشرشده از سوی سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در‌خصوص تحولات منطقه اظهار کرد: «بیانیه سران سه کشور اروپایی در حالی منتشر شده که در اثر بی‌تفاوتی کشورهای غربی و حامی رژیم اسرائیل، ارتکاب انواع جنایات بین‌المللی از‌جمله نسل‌کشی و جنایات جنگی این رژیم علیه ملت بی‌دفاع فلسطین استمرار دارد و بی‌کیفرمانی مقامات صهیونیستی، وقاحت آنها در ارتکاب شنیع‌ترین جرائم و جنایات بین‌المللی را افزوده است».
بیشتر بخوانید: قطعات پازل ترور اسماعیل هنیه/ بازی اسرائیل و آمریکا با حاصل جمع صفر؛ هریس در میدان مین
کنعانی با اشاره به وخامت اوضاع انسانی در نوار غزه، این را نیز عنوان کرد: «در شرایطی که سازمان ملل متحد و شورای امنیت آن بیش از ۱۰ ماه است که در ایجاد بازدارندگی علیه رژیم جنایتکار صهیونیستی ناتوان هستند، جنایات ضدبشری رژیم صهیونیستی علیه ملت فلسطین و ترورهای فراسرزمینی آن در دیگر کشورهای منطقه هر روز ابعاد جدیدی به خود می‌گیرد و در کمال تعجب، هیچ اقدام عملی و مؤثری از سوی کشورهای غربی از‌جمله آلمان، فرانسه و انگلیس برای توقف یا مقابله با این جنایات مشاهده نمی‌شود».
نهمین سفر معنادار بلینکن به منطقه
در میانه این خبرها، رسانه‌های عبری‌زبان گزارش دادند وزیر خارجه آمریکا سه‌شنبه‌شب در جریان سفر منطقه‌ای وارد اراضی اشغالی خواهد شد که البته تا لحظه تنظیم این گزارش، این سفر صورت نگرفته بود. با‌این‌حال، روزنامه «یدیعوت آحارونوت» مدعی شده بود آنتونی بلینکن در جریان سفر به منطقه که شامل قطر و مصر می‌شود، امشب وارد اراضی اشغالی خواهد شد. آن‌طور که فارس گفته، پیش از آن هم باراک راوید، خبرنگار اسرائیلی وبگاه «آکسیوس»، گزارش کرده بود که آنتونی بلینکن به قطر، مصر و اراضی اشغالی سفر خواهد کرد، اما این سفر هنوز نهایی نشده است. وی در گزارشی به نقل از منابع آگاه، در آکسیوس نوشت که وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا قرار است سه‌شنبه‌شب به غرب آسیا سفر کند. در‌صورتی‌که سفر بلینکن به منطقه غرب آسیا انجام شود، این نهمین سفر بلینکن به اراضی اشغالی از هفتم اکتبر (۱۵ مهر) تاکنون محسوب می‌شود. جدیدترین سفر وزیر خارجه آمریکا به اراضی اشغالی اوایل ماه ژوئن (دو ماه پیش) صورت گرفت. این اولین سفر وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا به اراضی اشغالی پس از اقدام تروریستی اخیر اسرائیل در به شهادت رساندن اسماعیل هنیه، رهبر ارشد حماس، در تهران محسوب می‌شود.