سلول‌های بدن دائم در حال تکثیر و جانشینی هستند، اما گاهی تکثیر این سلول‌ها از حد طبیعی فراتر می‌رود و به شکل نامنظم و غیر قابل کنترل شروع به تکثیر می‌کنند که در نهایت باعث ایجاد توده‌های سرطانی می‌شوند. اگر این توده‌ها در اطراف بافت سینه و یا گره‌های لنفاوی اطراف سینه، مانند زیر بغل و یا ناحیه ترقوه رشد کنند اصطلاحا سرطان سینه گفته می‌شوند.
علت سرطان سینه
علت سرطان سینه بیشتر در سابقه خانوادگی نهفته است. به طورکل زنانی که در افراد درجه یک و دو مانند مادر و خواهر و خاله خود چنین عارضه‌ای را دیده‌اند باید نسبت به این بیماری محتاط‌تر باشند. اما علاوه بر ژنتیک علت های دیگری هم برای این بیماری وجود دارد. به طور کل علت سرطان سینه در زنان می تواند در افزایش سن آن‌ها وسن باروری آن‌ها هم نهفته باشد. زنانی که در سن کم عادت ماهیانه شان شروع شده است و یا در سن بالا یائسه شده اند و همچنین زنانی که دیرتر اقدام به بارداری می-کنند و مدت طولانی از روش های کنترل بارداری و قرص های هورمونی ضدبارداری استفاده می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
مراحل پیشرفت سرطان سینه
سرطان پستان می‌تواند به چهار مرحله تقسیم شود:
۱. مرحله اول سرطان سینه: سرطان پستان زمانی است که اندازه تومور سرطان ۲ سانتی‌متر یا کوچکتر باشد و تعداد کمی از سلول‌های سرطانی یافت شود. گاهی اوقات سرطان در پستان یافت نمی‌شود، اما این سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته‌اند.
۲. مرحله دوم سرطان سینه: سرطان پستان زمانی است که اندازه تومور سرطان زیر ۵ سانتی متر می‌باشد. ممکن است در غدد لنفاوی زیر بازو گسترش نیافته باشد. بعضی اوقات سرطان در پستان یافت نمی‌شود. ممکن است سرطان داخل پستان یافت نشود، ولی چند غده لنفاوی ۱-۳ عدد درگیر باشد.
۳. مرحله سوم سرطان سینه: طبیعتاً سرطان پستان به صورت موضعی یا محلی پیشرفت می‌کند. سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل و گاهی اوقات به سایر غدد لنفاوی مجاور نیز گسترش می‌یابد. ممکن است در پوست پستان یا عضله سینه گسترش یابد. ممکن است پوست قرمز و متورم باشد. گاهی اوقات سرطان در پستان یافت نمی‌شود یا اندازه آن کوچک است، اما به ۴ تا ۹ غدد لنفاوی در زیر بغل گسترش یافته است.
۴. مرحله چهارم سرطان سینه: سرطان پستان ثانویه یا متاستاتیک نامیده میشود. این در شرایطی است که سرطان به سایر قسمت‌های بدن مانند استخوان‌ها، کبد یا ریه‌ها گسترش یافته است.
اهمیت تشخیص به موقع سرطان سینه
اگرچه سرطان سینه به طور معمول هیچ نشانه‌ای در مراحل اولیه ایجاد نمی‌کند، اما کشف به موقع می‌تواند وضعیت فرد مبتلا به سرطان سینه را از قربانی به نجات‌یافته تغییر بدهد. در جوامعی که زنان معاینات شخصی ماهیانه‌ی سینه‌ها را جدی می‌گیرند و در مواجهه با علائم وقت را برای ملاقات با پزشک هدر نمی‌دهند سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده میشود که این موضوع کار درمان را آسان‌تر می‌کند.
علائم سرطان سینه زنان
• تغییر شکل در نوک سینه
• دردی که تا بعد از عادت ماهانه‌ی بعدی از بین نرفته باشد
• توده‌ی تازه‌ای که تا بعد از عادت ماهانه‌ی بعدی از بین نرود
• ترشحات شفاف، قرمز، قهوه‌ای یا زرد از نوک یکی از سینه‌ها
• قرمزی، تورم، خارش پوست، حساسیت در پوست یا جوش که دلیلی برایش وجود ندارد
• تورم یا توده در اطراف استخوان ترقوه یا زیر بازو‌ها
• توده‌ی سفت با گوشه‌های نامنظم احتمالی بیشتری دارد که توده‌ای سرطانی باشد.
راه‌های تشخیص سرطان سینه
با توجه به تمام توضیحات داده شده اینجا این سوال پیش می‌آید که سرطان سینه رو چگونه شناسایی می‌کنیم. برای شناسایی سینه روش‌هایی وجود دارد که به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
• خود آزمایی سینه و توجه به علامت‌ها
طبق آمار‌ها نود درصد سرطان سینه را خود فرد با بررسی و خودآزمایی سینه می‌تواند تشخیص دهد. توجه کردن به علائم و تغییرات در سینه بسیار مهم است و خودآزمایی سینه هم روشی است که همه خانم‌ها هر چند وقت یک بار باید انجام دهند. بهترین زمان برای خودآزمایی پستان‌ها دو یا سه روز پس از دوره قاعدگی است، زیرا در این زمان به دلیل کاهش هورمون‌ها پستان‌ها از حساسیت و تراکم کمتری برخوردارند، و مانع از تصور توده کاذب در سینه میشود.
• ماموگرافی
ماموگرافی نوعی عکس برداری از پستان‌ها است که با اشعه ایکس انجام میشود. برخی از انواع سرطان‌های سینه در مراحل آغازین با ماموگرافی قابل تشخیص هستند، به خاطر همین به تمام زنان بالای چهل سال توصیه میشود که سالانه یک بار برای انجام ماموگرافی به پزشک مراجعه کنند. اما برخی دیگر از انواع سرطان پستان با ماموگرافی هم قابل تشخیص نیست که از روش دیگری باید استفاده کرد.
• نمونه برداری
روش قطعی تشخیص سرطان سینه نمونه برداری یا بیوپسی است. در این روش از طریق تزریق یک سوزن به بافت سینه مقداری از بافت توده را از سینه خارج می‌کنند و آن را مورد بررسی قرار می‌دهند. اگر شکل سلول‌های بافت سینه در زیر میکروسکوپ غیرطبیعی باشد، فرد مبتلا به سرطان سینه است.
راه‌های درمان سرطان پستان
با پیشرفت روزانه در زمینه سلامت، درمان سرطان سینه نیز امکان‌پذیر شده است، درمان سرطان سینه به صورت جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، هورمون درمانی و درمان بیولوژیک انجام می‌گیرد. اینکه پزشک کدام درمان را برای بیمار مبتلا به سرطان سینه درنظر بگیرد بستگی به شرایطی مانند مرحله سرطان سینه، شخص بیمار، سلامت عمومی بیمار و... دارد. درمان سرطان سینه بسیار موثر است و می‌تواند احتمال زنده ماندن بیمار را تا ۹۰ درصد یا بیشتر افزایش دهد، به خصوص اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود.
• جراحی
در جراحی تومور و برخی بافت‌های سالم اطراف برداشته میشود و هم چنین گره‌های لنفاوی زیر بغل نیز بررسی میشود. در کل، هر چه اندازه تومور کوچکتر باشد، گزینه‌های جراحی بیشتری وجود خواهد داشت. انواع روش‌های جراحی عبارتند از:
• جراحی حفظ پستان (لامپکتومی یا BCS): به معنای برداشت تومور و هم چنین بخشی از بافت‌های سالم اطراف تومور و در عین حال باقی گذاشتن اکثر بافت پستان است. در این روش حتما رادیوتراپی بعد از جراحی انجام خواهد شد. در واقع درمان جراحی حفظ پستان و رادیوتراپی بعد از آن مکمل یکدیگر هستند.
• ماستکتومی: این روش جراحی، شامل برداشت کل بافت سینه می‌باشد. انواع مختلفی ماستکتومی وجود دارد. گاهی ممکن است پوست سینه و یا نوک سینه حفظ شود.
جراحی بازسازی سینه
خانم‌هایی که تحت جراحی ماستکتومی و یا لامپکتومی قرار می‌گیرند، می‌توانند بازسازی پستان را در نظر بگیرند. در این روش جراحی، پستان با استفاده از بافت گرفته شده از دیگر نواحی بدن و یا پروتز بازسازی میشود. بازسازی می‌تواند همزمان با ماستکتومی و یا بعد از آن انجام شود.
در خانم‌هایی که تحت لامپکتومی قرار می‌گیرند، بازسازی نیز می‌تواند به طور همزمان انجام شود تا به بهبود زیبایی ظاهری سینه‌ها کمک شود.
جراحی بازسازی سینه نیز به دو صورت انجام میشود:
۱- پروتز: امکان استفاده از پروتز‌های سالینی (مملو از آب نمک استریل) و سیلیکونی (مملو از ژل سیلیکون) وجود دارد. قبل از قرارگیری پروتز، ممکن است از متسع کننده‌ای به طور موقت استفاده شود تا فضای مناسب اندازه پروتز فراهم گردد.
۲- فلپ پوستی: در این تکنیک، از عضلات و یا بافت‌های دیگر نواحی بدن برای فرم دهی سینه‌ها استفاده میشود.
• پرتودرمانی
رادیوتراپی یا پرتودرمانی نوعی از درمان است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. برخی از زنان مبتلا به سرطان پستان علاوه بر سایر درمان‌ها، به پرتودرمانی نیز احتیاج دارند. این روش درمانی در چندین موقعیت به کار گرفته میشود:
پس از عمل جراحی پستان (BCS)، به منظور کاهش احتمال بازگشت سرطان در همان پستان یا غدد لنفاوی مجاور انجام میشود.
بعد از ماستکتومی، به خصوص اگر سرطان بزرگ‌تر از ۵ سانتی متر باشد، اگر سرطان در بسیاری از غدد لنفاوی یافت شود.
اگر سرطان به قسمت‌های دیگر بدن مانند مغز یا استخوان‌ها سرایت کرده باشد.
انواع اصلی پرتودرمانی که می‌تواند برای معالجه سرطان پستان استفاده شود، پرتودرمانی با پرتو‌های خارجی EBRT)) و براکی تراپی است.
• شیمی‌درمانی
استفاده از دارو‌های ضدسرطان که به‌طور سیستماتیک عمل می‌کنند و سلول‌های سرطانی را در سراسر بدن از بین می‌برند. شیمی درمانی برای درمان سرطان سینه، از دارو‌های ضدسرطانی استفاده می‌کند که ممکن است از طریق دهان خورده شود یا اینکه داخل ورید بیمار تزریق شود. این دارو‌ها از طریق جریان خون حرکت می‌کنند تا در اکثر نقاط بدن به سلول‌های سرطانی برسند. گاهی اوقات ممکن است شیمی درمانی مستقیماً به مایعات نخاعی که مغز و نخاع را احاطه کرده است، داده شود. شیمی درمانی ممکن است قبل از عمل جراحی سرطان سینه یا بعد از جراحی توصیه شود:
۱. شیمی درمانی سرطان سینه نئوادجوانت: این نوع شیمی درمانی قبل از عمل جراحی به منظور کاهش سایز تومور‌های سینه بزرگ انجام می‌گیرد و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. این نوع شیمی درمانی جراحی محافظت از پستان را ممکن می‌سازد.
۲. شیمی درمانی سرطان سینه ادجوانت (Adjuvant): این نوع درمان بعد از جراحی یا رادیوتراپی برای حذف باقی مانده سلول‌های سرطانی انجام میشود که طی عمل جراحی سرطان پستان یا رادیوتراپی امکان برداشتن آن‌ها وجود نداشته است. همچنین، این روش ممکن است از انتشار بیماری به دیگر نقاط بدن پیشگیری نماید.
قبل از شیمی درمانی، تومور‌های جامد ممکن است تحت آزمایش ژنومیک قرار بگیرند تا مشخص شود آیا به دارو‌های شیمی درمانی پاسخ می‌دهند. در طی شیمی درمانی، بیماران تحت آزمایش قرار می‌گیرند و ممکن است معاینات جسمی، آزمایش خون، سی تی اسکن، اسکن MRI و اشعه X دریافت کنند.
• درمان هورمونی
در سرطان‌هایی که هورمون‌ها بر رشد آن‌ها تأثیر می‌گذارند، از دارو‌هایی برای مسدود کردن اثرات هورمون‌ها استفاده میشود. برخی از انواع سرطان پستان تحت تأثیر هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون قرار دارند. سلول‌های سرطانی پستان گیرنده‌هایی دارند که به استروژن و پروژسترون متصل می‌شوند و به رشد آن‌ها کمک می‌کنند. درمان‌هایی که از اتصال این هورمون‌ها به گیرنده‌ها جلوگیری می‌کنند، هورمون درمانی نام دارند. هورمون درمانی می‌تواند تقریباً در هر جای بدن و نه فقط در پستان‌ها، به سلول‌های سرطانی برسد. این درمان به خانم‌هایی که دارای تومور‌های هستند که از نظر هورمونی مثبت هستند، توصیه میشود و به زنانی که تومور‌های آن‌ها گیرنده هورمونی ندارد کمکی نمی‌کند. دو نوع متداول هورمون درمانی عبارتند از:
۱. تعدیل کننده‌های انتخابی گیرنده استروژن: این دارو‌ها به گیرنده‌های استروژن در سلول‌های سرطانی پستان متصل می‌شوند تا مانع از رسیدن استروژن به سلول‌های سرطانی شوند و از رشد آن‌ها جلوگیری کنند. معمولاً در هورمون درمانی از تاموکسیفن استفاده میشود تا از عود سرطان پستان جلوگیری نماید. این دارو همچنین برای خانم‌هایی که در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند، کاربردی است.
۲. مهارکننده‌های آروماتار: این دارو‌های هورمون درمانی با اتصال به آنزیم مسئول تولید استروژن (آنزیم آروماتاز) مانع تولید استروژن می‌شوند. به محض توقف تولید استروژن، سلول‌های سرطانی از فقدان استروژن گرسنه می‌شوند و از رشد و تقسیم آن‌ها جلوگیری میشود.
• درمان هدفمند
در درمان هدفمند دارو‌ها به ناهنجاری‌های خاص در سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. به عنوان مثال، چندین داروی درمانی هدفمند بر پروتئینی خاص به نام HER ۲ تمرکز می‌کنند که برخی از سلول‌های سرطان سینه بیش از حد تولید می‌کنند. این پروتئین به رشد و بقای سلول‌های سرطانی سینه کمک می‌کند و با هدف قرار دادن این سلول‌ها، می‌توان به تومور سرطانی آسیب رساند و در عین حال سلول‌های سالم را حفظ کرد. درمان‌های دارویی هدفمند دیگری هم هستند که بر سایر ناهنجاری‌های سلول‌های سرطان سینه تمرکز دارند. برخی دارو‌ها بعد از جراحی برای کاهش خطر بازگشت سرطان استفاده میشود. برخی دیگر در سرطان‌های سینه پیشرفته برای کند کردن رشد تومور استفاده می‌شوند. درمان هدفمند یک حوزه فعال در تحقیقات سرطان است. ممکن است پزشکان سلول‌های سرطانی بیمار را برای درمان‌های هدفمند مختلف تست کنند تا داروی مناسب را پیدا کنند.
• ایمونوتراپی
ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن شما برای مبارزه با سرطان استفاده می‌کند. گاهی سلول‌های سرطان موادی تولید می‌کنند که به لطف آن‌ها می‌توانند از سیستم ایمنی بدن فرار کنند. ایمونوتراپی در این فرآیند تداخل ایجاد می‌کند. اگر سرطان سینه سه‌گانه منفی دارید؛ یعنی سلول‌های سرطانی گیرنده‌هایی برای استروژن، پروژسترون یا HER ۲ ندارند، ایمونوتراپی ممکن است یک گزینه درمانی برای شما باشد.
پیشگیری درمان سرطان پستان
پیشگیری در بیماری سرطان سینه همیشه بهتر از درمان جواب می دهد، زیرا اگر بتوان بیماری را در مراحل اولیه و با شدت کمتری کشف کرد احتمال درمان بسیار بالا است. برای پیشگیری از سرطان سینه چند توصیه به بانوان می شود از جمله:
• زنان بالاتر از چهل سال سالانه ماموگرافی را زیر نظر پزشک متخصص انجام دهند
• همه زنان باید خودآزمایی سینه را در هر ماه انجام دهند
• ورزش و تحرک را در برنامه زندگی خود قرار دهید
• غذا‌های حاوی فیبر استفاده کنید
• از مصرف الکل و دخانیات بپرهیزید
• بارداری را به تعویق نیاندازید
• در صورت تولد نوزاد، او را با شیر خود تغذیه کنید
• از سوتین های مناسب و راحت استفاده کنید
• در ساعتی از شبانه روز به خصوص هنگام استراحت سوتین خود را درآورید.
به طور کلی می‌توان گفت سرطان سینه در زنان بسیار شایع‌تر است و دلایل بسیاری مانند ژنتیک و سبک زندگی دارد. زنان باید همواره روش های پیشگیری را به کار گیرند تا در مراحل اولیه متوجه بیماری شوند و به این ترتیب روند درمان را سریع‌تر و با پاسخ‌دهی بالاتری دنبال کنند. برای اطلاع از روش‌های درمان نوین سرطان سینه، می‌توانید با متخصص درمان سرطان مشورت کنید.