اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: بازار فارکس (بازار ارز‌های خارجی) بزرگترین بازار مالی جهان است که به دلیل حجم بالای معاملات و گستردگی شرکت‌کنندگان، به تغییرات و تصمیمات بانک‌های مرکزی کشور‌های بزرگ حساسیت بالایی دارد. بانک‌های مرکزی نقش کلیدی در تعیین سیاست‌های پولی دارند و با تنظیم نرخ بهره، چاپ پول و عملیات بازار باز، می‌توانند نرخ ارز را تحت تأثیر قرار دهند. این نهاد‌ها بر ثبات مالی و اقتصادی کشور‌ها نظارت دارند و تغییرات در سیاست‌های آنها می‌تواند به شدت بر ارزش پول ملی و بازار فارکس تأثیر بگذارد.
در این مطلب، تاثیر بانک‌های مرکزی اصلی جهان، شامل فدرال رزرو (بانک مرکزی ایالات متحده)، بانک مرکزی اروپا (ECB)، بانک مرکزی انگلستان (BoE) و بانک مرکزی ژاپن (BoJ) بر بازار فارکس را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نقش بانک‌های مرکزی در بازار فارکس
بانک‌های مرکزی با سیاست‌های پولی خود بر عرضه و تقاضای ارز تأثیر می‌گذارند. از جمله ابزار‌هایی که این نهاد‌ها به کار می‌گیرند، عبارتند از:
نرخ بهره
یکی از ابزارهای مهم بانک‌های مرکزی برای کنترل عرضه و تقاضای پول، تنظیم نرخ بهره است. افزایش نرخ بهره معمولاً به افزایش ارزش ارز منجر می‌شود، زیرا بازدهی سرمایه‌گذاری در کشور افزایش می‌یابد. در مقابل، کاهش نرخ بهره می‌تواند ارزش ارز را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: بازار فارکس چیست و چگونه کار می‌کند؟
عملیات بازار باز
بانک‌های مرکزی می‌توانند از طریق خرید یا فروش اوراق قرضه دولتی، نقدینگی را کنترل کنند. در صورت خرید اوراق، نقدینگی در بازار افزایش می‌یابد و معمولاً نرخ بهره کاهش می‌یابد؛ اما با فروش اوراق، نقدینگی کاهش و نرخ بهره افزایش می‌یابد.
کنترل تورم
بانک‌های مرکزی سعی می‌کنند با کنترل تورم، ثبات اقتصادی را حفظ کنند. در صورت افزایش تورم، بانک مرکزی معمولاً نرخ بهره را بالا می‌برد تا قدرت خرید را کنترل کند.
انتظارات بازار
بسیاری از تصمیمات بانک‌های مرکزی، مانند بیانیه‌های رسمی، پیش‌بینی‌های اقتصادی، و کنفرانس‌های مطبوعاتی، بر انتظارات بازار تاثیر می‌گذارند. این انتظارات می‌توانند خود باعث نوسان در نرخ ارز شوند.
تاثیر فدرال رزرو بر بازار فارکس
فدرال رزرو، به‌عنوان بانک مرکزی ایالات متحده، یکی از تاثیرگذارترین نهاد‌های مالی در بازار فارکس است. به دلیل اینکه دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی شناخته می‌شود و بیش از ۸۰ درصد معاملات فارکس با دلار انجام می‌شود، تصمیمات فدرال رزرو به شدت بر ارزش دلار و بازار فارکس تاثیر می‌گذارد.
فدرال رزرو با تغییر نرخ بهره، به‌ویژه در دوران تورم یا رکود اقتصادی، بر ارزش دلار تأثیر می‌گذارد. در دوران رکود، فدرال رزرو با کاهش نرخ بهره و چاپ پول، اقتصاد را تحریک می‌کند و این موضوع باعث کاهش ارزش دلار در برابر سایر ارز‌ها می‌شود. در مقابل، در زمان‌های رشد تورم، فدرال رزرو نرخ بهره را افزایش می‌دهد تا تقاضا برای کالا و خدمات کاهش یابد و تورم کنترل شود، که این امر به افزایش ارزش دلار می‌انجامد.
بیانیه‌ها و سخنرانی‌های فدرال رزرو درباره نرخ بهره و وضعیت اقتصادی آمریکا به سرعت بر بازار فارکس تاثیر می‌گذارند. برای مثال، اگر بازار انتظار افزایش نرخ بهره را داشته باشد، ارزش دلار بالا می‌رود و معامله‌گران فارکس شروع به خرید دلار می‌کنند. این تاثیر گاهی حتی قبل از اجرایی شدن سیاست‌ها نمایان می‌شود.
فدرال رزرو همچنین در زمان بحران‌های مالی، مانند بحران مالی ۲۰۰۸ و پاندمی کرونا، سیاست‌های تسهیل کمی (Quantitative Easing) را اجرا کرد. با خرید اوراق قرضه، نقدینگی زیادی به اقتصاد تزریق کرد که باعث تضعیف دلار شد. این سیاست‌ها نشان داد که فدرال رزرو حتی در بازار جهانی نقش تعیین‌کننده‌ای در تأمین نقدینگی دارد و تصمیمات آن به شدت بر جفت‌ارز‌هایی مانند EUR/USD و GBP/USD تاثیر می‌گذارد.
تاثیر بانک مرکزی اروپا (ECB) بر بازار فارکس
بانک مرکزی اروپا (ECB) یکی از نهاد‌های مهم در بازار فارکس است و به دلیل حوزه نفوذ و اثرگذاری‌اش بر کشور‌های عضو حوزه یورو، ارزش یورو تحت تأثیر مستقیم سیاست‌های این بانک قرار دارد.
بانک مرکزی اروپا در سال‌های اخیر به دلیل رکود اقتصادی و نرخ تورم پایین، سیاست نرخ بهره منفی را در پیش گرفت. این سیاست باعث کاهش ارزش یورو در برابر ارز‌های دیگر، به‌ویژه دلار، شد. نرخ بهره منفی، بازدهی سرمایه‌گذاری در یورو را کاهش داد و بسیاری از سرمایه‌گذاران را به سمت دلار آمریکا و سایر ارز‌ها سوق داد.
بانک مرکزی اروپا نیز مانند فدرال رزرو در دوران بحران بدهی‌های دولتی برخی کشور‌های اروپایی، برنامه‌های تسهیل کمی را اجرا کرد. این بانک با خرید اوراق قرضه دولتی، به کشور‌های بحران‌زده کمک کرد، اما این اقدامات باعث کاهش ارزش یورو در برابر دیگر ارز‌ها شد.
تصمیمات بانک مرکزی اروپا و اظهارات مقامات آن، مانند رئیس بانک، تاثیر زیادی بر بازار فارکس دارند. برای مثال، اگر ECB افزایش نرخ بهره را اعلام کند، تقاضا برای یورو افزایش می‌یابد و ارزش آن نسبت به دیگر ارز‌ها افزایش می‌یابد. بازار فارکس به تغییرات کوچک در انتظارات و پیش‌بینی‌های بانک نیز حساس است و این امر باعث نوسان بیشتر در جفت‌ارز EUR/USD می‌شود.
تاثیر بانک مرکزی انگلستان (BoE) بر بازار فارکس
بانک مرکزی انگلستان (BoE) به دلیل تاثیرگذاری‌اش بر ارزش پوند انگلیس و رابطه اقتصادی نزدیکی که انگلستان با اتحادیه اروپا و آمریکا دارد، یکی از بازیگران مهم در بازار فارکس است. تصمیمات این بانک، به‌ویژه در زمینه نرخ بهره و سیاست‌های پولی، تاثیر زیادی بر نرخ برابری پوند با دیگر ارز‌ها دارد. سیاست‌های بانک مرکزی انگلستان در زمینه نرخ بهره، تاثیر مستقیمی بر ارزش پوند دارد. افزایش نرخ بهره، بازدهی سرمایه‌گذاری در بریتانیا را افزایش می‌دهد و باعث افزایش تقاضا برای پوند و افزایش ارزش آن می‌شود. در مقابل، کاهش نرخ بهره به کاهش ارزش پوند می‌انجامد.
برگزیت یکی از رویداد‌های مهمی بود که باعث نوسانات شدیدی در ارزش پوند شد. بانک مرکزی انگلستان در این دوران با کاهش نرخ بهره و تزریق نقدینگی، تلاش کرد تا از رکود اقتصادی جلوگیری کند. این تصمیمات باعث تضعیف ارزش پوند در برابر دلار و یورو شد.
ضمناً بانک مرکزی انگلستان به صورت دوره‌ای، گزارشات اقتصادی و بیانیه‌هایی درباره سیاست‌های پولی منتشر می‌کند که بر بازار فارکس تاثیر می‌گذارند. این بیانیه‌ها معمولاً شامل پیش‌بینی‌های اقتصادی و تصمیمات آتی درباره نرخ بهره هستند که انتظارات بازار را شکل می‌دهند.
تاثیر بانک مرکزی ژاپن (BoJ) بر بازار فارکس
بانک مرکزی ژاپن (BoJ) به دلیل نقش حیاتی ین ژاپن در بازار فارکس، یکی دیگر از بانک‌های مرکزی مهم در این بازار است. ژاپن یکی از اقتصاد‌های بزرگ دنیا است و ین به‌عنوان ارز امن شناخته می‌شود. به همین دلیل، سیاست‌های بانک مرکزی ژاپن تاثیر زیادی بر بازار فارکس دارد. بانک مرکزی ژاپن یکی از اولین بانک‌های مرکزی بود که سیاست نرخ بهره منفی را اجرا کرد. این سیاست، با هدف افزایش رشد اقتصادی و خروج از رکود اجرا شد. نرخ بهره پایین باعث کاهش ارزش ین و افزایش صادرات ژاپن شد.
بانک مرکزی ژاپن برنامه‌های تسهیل کمی وسیعی اجرا کرد تا نقدینگی را به بازار تزریق کند و از تورم منفی جلوگیری کند. این اقدامات باعث کاهش ارزش ین شد و بر جفت‌ارز‌هایی مانند USD/JPY تاثیر گذاشت.
همچنین ین ژاپن به دلیل شرایط اقتصادی ژاپن و سیاست‌های بانک مرکزی این کشور، به عنوان ارز امن شناخته می‌شود. در زمان‌های عدم قطعیت در بازار‌های جهانی، سرمایه‌گذاران به سمت ین حرکت می‌کنند و این امر باعث تقویت آن می‌شود. بنابراین، سیاست‌های بانک مرکزی ژاپن به طور مستقیم بر تمایل سرمایه‌گذاران به خرید ین تاثیرگذار است.