اقتصاد۲۴- دولت ۵۴ ساله خاندان اسد سقوط کرد و اکنون نگاه‌ها به سمت آینده این کشور و همچنین منطقه است. اتفاقی که در تحولات اخیر سوریه رخ داد، تصمیم ایران بر عدم مداخله در این دور از درگیری‌های سوریه بود.
طی ۱۵ سالی که از درگیری‌های داخلی این کشور می‌گذرد، ایران کمک‌های مالی و غیرمالی بسیاری را به دولت بشار اسد رسانده بود. برخی از این کمک‌ها در قالب وام به سوریه داده شده است که ارقام متفاوتی از میزان بدهی این کشور به ایران بیان شده است. از جمله آنکه حشمت‌الله فلاحت‌پیشه و بهرام پارسایی، دو نماینده مجلس دهم میزان طلب ایران از سوریه را ۳۰ میلیارد دلار اعلام کرده‌اند و حال این پرسش به میان آمده است که تکلیف این بدهی‌ها در شرایطی که سوریه در حال انتقال قدرت و آینده آن مبهم است، چه خواهد شد.
دولتمردان سوریه دل در گرو محور مقاومت نداشتند
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در پاسخ به اینکه چرا در تحولات اخیر سوریه، ایران گویی تمایلی به دخالت و حفظ بشار اسد نداشت، به اقتصاد ۲۴ گفت: «معتقدم بحث دفاع از خاندان اسد در ایران همواره یک موضوع اختلافی بوده است. من از جمله کسانی بودم که پس از بازدید و ملاقات با اعضای دولت بشار اسد و سوریه، بلافاصله نسبت به بازگشت طلب‌های ایران از سوریه نگران شدم و یک دهه از عمرم را صرف تلاش جهت تهیه استنادات حقوقی برای بازگرداندن این طلب‌ها کردم. به ویژه آنکه بنده همواره معتقد بودم خاندان اسد روز به روز از مقاومت دورتر شده است.»
وی خاطرنشان کرد: «شکست خاندان اسد شکست مقاومت نیست چراکه مقاومت یک جریان اصیل و برحق است ولی هیچ‌وقت ندیدم که دولتمردان سوریه آنگونه که مثلا حزب‌الله به مسئله مقاومت می‌نگرد، دل در گرو مقاومت داشته باشد. از طرفی مهم‌ترین پشتوانه هر دولت مردم آن هستند؛ آقای بشار اسد حدود یک دهه وقت داشت که مشکلات خود با مردم را حل کند و یک ساختار نهادمند را برای اداره سوریه ایجاد کند ولی این فرصت برای ایشان فراهم نشد. بخشی از آن به دلیل مداخلات پی در پی بیگانگان بود و دلیل عمده آن به ضعف دولت سوریه بازمی‌گردد. در نهایت مشاهده کردیم جریاناتی که در سال ۲۰۱۱ موفق به براندازی دولت در سوریه نشده بودند، این بار موفق شدند که دست‌کم تا زمان براندازی دولت اسد، اختلافات خود را کنار بگذارند و باعث سقوط او شوند.»
بیشتر بخوانید: سوریه چگونه از اقتصاد سوسیالیستی دوره حافظ به سرمایه داری رفاقتی دوره بشار اسد رسید؟/ زندگی لاکچری شبانه در برابر فقر روستانشینان
فلاحت‌پیشه ضمن تاکید بر اینکه موضع ایران مبنی بر عدم دخالت در تحولات اخیر سوریه یکی از عقلانی‌ترین مواضع سیاسی کشور بود، افزود: «بنده به رغم اینکه همیشه جنگ ایران علیه داعش به فرماندهی سردار سلیمانی را یک جنگ برحق و در چارچوب سیاست‌های دفاعی کشور می‌دانستم ولی اعتقادم بر این بود که جنگ اخیر سوریه جنگ ایران نیست. درواقع هرچند مقابله با داعش در خاک سوریه و عراق اقدام برحق دفاعی بود ولی جنگ اخیر سوریه را جنگ ایران نمی‌دانستم و خوشبختانه همین هم تبدیل به موضع رسمی دولت جمهوری اسلامی شد.»
این نماینده ادوار مجلس ادامه داد: «باورم بر این است که برخی از رسانه‌های ما متاسفانه به گونه احساسی مدعی حضور ایران در ناآرامی‌های اخیر بودند درصورتی که ایران اساسا در این ناآرامی‌ها حضور نداشت. یکی از دلایلی که برخی از جریانات افراطی این دور از ناآرامی‌های سوریه علیه سفارت ایران اقداماتی صورت دادند، هم ناشی از ایده‌های گذشته بود و هم ناشی از وجود اطلاعات غلط مبنی بر مداخله ایران در جنگ. اکنون ایران باید زمینه‌های مشترک را فراهم کند و از توطئه‌های موجود غفلت نکند. متاسفانه بازیگران خارجی همچون آمریکا، اسرائیل و ترکیه هیچگونه اهمیتی برای تمامیت ارضی و امنیت سوریه قائل نیستند و تنها منافع خود را دنبال می‌کنند.»
فلاحت‌پیشه در پاسخ به اینکه ارقامی که مبنی بر بدهی ۳۰ میلیارد دلاری سوریه به ایران بیان کرده، مبنی بر چه مستنداتی است؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «ارائه مستندات ممکن نیست، اما دستگاه‌های مربوطه می‌توانند در این رابطه اطلاع‌رسانی کنند. به هر حال به تدریج میزان بدهی سوریه به ایران روشن خواهد شد چراکه طبق قواعد حقوق بین‌المللی هر دولتی که جایگزین دولت بشار اسد شود، موظف به تسویه بدهی‌های خارجی و اجرای قرارداد‌هایی است که دولت قبلی متعهد شده است. به عنوان مثال زمانی که در ایران انقلاب شد، دولت بعدی موظف به اجرای همان قراردادهای قبلی شد. در مواردی مانند قراردادهای مابین ایران و آمریکا که اختلاف پیش آمد کار به شکایت متقابل ایران و آمریکا در دیوان لاهه کشید.»
به دلیل امنیتی و نظامی شدن موضوع سوریه، وام‌ها و قراردادهای ما با این کشور به تصویب مجلس دهم نرسید
وی درباره لزوم پیگیری حقوقی ایران برای دریافت بدهی‌هایش از سوریه، بیان کرد: «من معتقدم وقت است که این مستندات در چارچوب قواعد بین‌المللی استعلام شود، تحت پیگیری قرار گیرد و به جای اینکه تبدیل به چالش داخلی شود تبدیل به یک استناد حقوقی شود. از این رو دولت موظف است که بر اساس شرایط دولت آینده سوریه، یا در مذاکره سیاسی یا در پیگیری حقوقی از منافع ملت دفاع کند.»
فلاحت‌پیشه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا قرارد‌ادها و وام‌هایی که ایران به سوریه می‌داد به تصویب مجلس دهم می‌رسید یا خیر؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «به دلیل بحران آن زمان و امنیتی و نظامی شدن موضوع سوریه، عملا بودجه‌ای به تصویب مجلس نرسید یا بدین صورت بود که مقدار اعتبار به صورت مستقیم میان دولت‌ها امضا شد و دولت‌ها اکنون باید پاسخگو باشند. با این حال فشار و مذاکراتی که صورت گرفت مبنی بر این بود که طلب‌های ایران در سوریه و سازوکار‌های بازگشت آن به تصویب دولت و مجلس ملی سوریه رسیده است و لذا استناد حقوقی محکمی دارد.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «من معتقدم که پیگیری‌هایی که برای احیای طلب ایران صورت گرفت، چنین نتایجی داشته است. هرچند که بخش اعظم طلب بازنگشته ولی سعی شده است که دولت و مجلس سوریه در این رابطه تعهدات و مصوبات لازم را اجرا کنند. کما اینکه برای پیگیری بین‌الملی آن حتی اعضای دولت هم کفایت می‌کند ولی در مواقع مختلف سعی شده است که این طلب‌ها به تصویب مجلس ملی وقت سوریه هم برسد. از این رو برای دولت آینده سوریه الزام‌آور خواهد بود.»
بعید است که شاهد استقلال در سوریه باشیم
وی درباره آینده کشور سوریه، باتوجه به روی کار آمدن السودانی در عراق، عنوان کرد: «کشور عراق یکی از معدود همسایگان سوریه است که در قالب دفاعی تحولات سوریه را دنبال می‌کند. به بیانی دیگر هدفش این است که این ناآرامی‌ها به خاک عراق گسترش پیدا نکند. ولی عده‌ای دارند اردن را تحریک می‌کنند تا بخشی از ناآرامی‌ها در عراق از اردن ریشه گیرد. ایران، عراق و دیگر همسایگان باید تابوشکنی کنند و در قالب مذاکرات مشترک همسایه‌ها و کشور‌های مرتبط با منطقه مانع از کشانده شدن ناآرامی‌های سوریه به منطقه شوند.»
بیشتر بخوانید: همه طلب‌های بر باد رفته ایران در زمان سقوط دمشق/ سرنوشت ۳۰ میلیارد دلار طلب ایران چه خواهد شد؟
فلاحت‌پیشه همچنین در پاسخ به اینکه روی کار آمدن دولت یکپارچه در سوریه ممکن است یا احتمال تجزیه آن وجود دارد؟ گفت: «من معتقدم زود است که شاهد استقلال در سوریه باشیم؛ دلیلش این است که متاسفانه برای هیچ‌کدام از بازیگران خارجی که اکنون در سوریه و بر مسلحین حاکم نفوذ دارند، منافع ملت سوریه اولویت ندارد. به عنوان مثال ترکیه چند ساعت پس از تسخیر دمشق نیرو‌های وابسته به خود را به جنگ با کرد‌های روژاوا یا جبهه دموکراتیک کردی انداخت و ما دیدیم که یک جنگ داخلی شروع شد. در سمت دیگر اسرائیل شروع به بمباران گسترده سوریه کرد و ۲۴ ساعت پس از سقوط اسد بیش از یکصد نقطه در سوریه بمباران شد و اسرائیلی‌ها نفوذ زمینی‌شان رابه جولان گسترش دادند. دولت کنونی آمریکا هم طرحی برای سوریه ندارد و دولت ترامپ هم گفته است که آمریکا هیچ سودی در سوریه ندارد؛ بنابراین دولت ترامپ هم منافع شناوری را در سوریه دنبال خواهد کرد.»