اقتصاد۲۴-ابومحمد جولانی، رهبر هیئت تحریرالشام، اخیراً با انتشار ویدئویی جدید، پیروزی انقلاب سوریه را به مردم این کشور تبریک گفت و از آنها خواست با رعایت آرامش و پرهیز از شلیک تیر‌های هوایی، جشن پیروزی را در میدان‌ها برگزار کنند. این پیام در کنار تغییرات مشهود در ظاهر و لحن جولانی، از تحولی معنادار در رفتار او حکایت دارد.
تغییر رفتار زیرکانه
یکی از نکات برجسته در این ویدئو، تغییر لباس جولانی از یونیفرم نظامی به پوشش رسمی‌تر بود. این تغییر، پیام نمادینی از تغییر استراتژی او به سمت دیپلماسی و جلب اعتماد داخلی و خارجی دارد. جولانی که پیش‌تر به‌عنوان یک فرمانده نظامی و رهبر گروهی تروریستی شناخته می‌شد، اکنون تلاش دارد چهره‌ای کاریزماتیک و معقول از خود ارائه دهد. جولانی نشان داده که از آنچه بسیاری تصور می‌کردند، زیرک‌تر است. او در تلاش است تا با برنامه‌ای گام‌به‌گام، از تصویر سابق خود به‌عنوان یک رهبر افراط‌گرای خشن فاصله بگیرد و به یک چهره رهبری توانمند و مؤثر در میان اسلام‌گرایان سنی منطقه تبدیل شود.
از تروریست تحت تعقیب تا رهبر اسلام‌گرای سنی
جولانی، که روزگاری آمریکا برای سر او جایزه تعیین کرده بود، اکنون در تلاش است تا خود را به‌عنوان بزرگ‌ترین رهبر اسلام‌گرای سنی مطرح کند. این هدف، او را در مسیر رقابت با سایر رهبران اسلام‌گرا و حتی رهبران سکولار منطقه قرار می‌دهد. او با اتخاذ رویکردی متفاوت، به دنبال جلب حمایت داخلی و بین‌المللی است. در حالی که بسیاری از جنبش‌های اسلام‌گرای سنی، مانند اخوان‌المسلمین مصر، نتوانستند از مرحله تشکیل دولت فراتر بروند، جولانی به‌دقت گام‌هایی را برای ماندگاری و توسعه قدرت خود برمی‌دارد.
هرچند جولانی اکنون تلاش می‌کند چهره‌ای دیپلماتیک از خود نشان دهد، اما خوی وحشی‌گری او و اطرافیانش را نمی‌توان نادیده گرفت. سابقه اقدامات خشن و افراطی گروه تحت رهبری او، سایه‌ای بر تلاش‌هایش برای تغییر چهره انداخته است. با این وجود، او می‌خواهد خود را به‌عنوان رهبر اسلام‌گرایی معرفی کند که می‌تواند با سکولاریسم و نظام سرمایه‌داری جهانی مقابله کند و در عین حال حیات سیاسی خود را ادامه دهد.
دورنمای جاه‌طلبانه؛ فراتر از بهار عربی
جولانی به‌وضوح به دنبال جایگاهی است که بسیاری از رهبران اسلام‌گرای بهار عربی از دستیابی به آن ناتوان ماندند. رهبرانی مانند محمد مرسی در مصر یا حتی اردوغان در ترکیه، هرگز نتوانستند با ایجاد تعادل میان اسلام‌گرایی و دیپلماسی بین‌المللی، جایگاه مستحکمی برای خود بسازند.
بیشتر بخوانید:فرصت‌ها و چالش‌های ترکیه در سوریه چیست؟
گرچه شاید فکر کنید اردوغان سال‌هاست بر مسند قدرت نشسته، اما خب او هم بحران‌های متعددی را نظیر آنچه در تابستان ۲۰۱۶ اتفاق افتاد پشت سر گذاشته. اما جولانی با تغییرات اخیر، در حال ترسیم دورنمایی بزرگ‌تر است؛ دورنمایی که نه‌تنها بر تعامل با قدرت‌های خارجی تأکید دارد، بلکه در تلاش است پایگاه اجتماعی قدرتمندی در میان جوامع سنی منطقه ایجاد کند.
در ویدئوی اخیر، جولانی از مردم خواست تا از اقدامات خشونت‌آمیز مانند شلیک تیر‌های هوایی خودداری کنند و به‌جای ایجاد وحشت، جشن‌ها را در آرامش برگزار کنند. این فراخوان، تنها یک توصیه ساده برای جلوگیری از خشونت نبود؛ بلکه پیام بزرگ‌تری را به همراه داشت. جولانی می‌خواهد نشان دهد که توانایی مدیریت یک جامعه آرام و متمدن را دارد، چیزی که بسیاری از رهبران اسلام‌گرا در گذشته نتوانستند به آن دست یابند.
پرچمدار رهبری اسلام‌گرایان سنی؟
جولانی اکنون در حال برداشتن پرچمی است که پیش از او، بسیاری از رهبران منطقه‌ای تلاش کردند آن را برافرازند، اما شکست خوردند. او به‌دنبال ایجاد یک پایگاه ایدئولوژیک و سیاسی قدرتمند است که بتواند در برابر جریان سکولار و نظم سرمایه‌داری جهانی ایستادگی کند. این جاه‌طلبی، اگرچه ممکن است در نگاه اول به نظر دست‌نیافتنی برسد، اما با زیرکی و برنامه‌ریزی دقیق او، دور از واقعیت نیست.
او با تغییر ظاهر، لحن و رویکرد، نشان داده که به دنبال بازتعریف نقش خود در سوریه و منطقه است و از یک فرمانده نظامی افراطی، در حال تبدیل شدن به یک رهبر کاریزماتیک و تأثیرگذار است. تلاش‌های او برای اعتمادسازی در داخل و خارج، می‌تواند آینده‌ای متفاوت را برای او و جریان اسلام‌گرای سنی رقم بزند. با این حال، موفقیت او بستگی به این دارد که تا چه اندازه بتواند میان گذشته پرخشونت خود و تصویر دیپلماتیکی که اکنون ارائه می‌دهد، تعادل برقرار کند.