اقتصاد24- افزایش فرار مالیاتی در سایه کارت های بانکی بدون استفاده از جمله پدیده های امروز اقتصاد ایران است، پدیده ای که وجود آن نشأت گرفته از ضعف سیستم بانکی و خلاء قوانین مربوطه است.
طبق آمار موجود متاسفانه بیش از ۸۰ درصد از کارت های بانکی صادر شده در طول ماه هیچ گونه تراکنشی ندارند و بیشتر به دلیل دریافت وام، حقوق و یا سایر موارد دیگر از سوی بانک ها صادر می شوند به گونه‌ای ک بر اساس آمار موجود هر فرد ایرانی به طور متوسط ۵ کارت بانکی دارد که این میزان خود می تواند نشان از وجود ضعف های بسیار در بانکداری الکترونیک باشد.
جالب است بدانیم که با رونق بانکداری الکترونیکی شاهد افزایش چشمگیر کارت های بانکی هستیم، به گونه ای که طبق اظهار نظر کارشناسان مسایل بانکی طی چند سال گذشته تعداد کارت های بانکی بیش از 10 برابر افزایش یافته است که این افزایش بی رویه می تواند تبعات منفی را بر اقتصاد کشور و حتی دارندگان کارت های بانکی برجای بگذارد، چرا که زمینه سوءاستفاده از دارندگان کارت های بانکی به دلیل عدم استفاده از آن به راحتی فراهم می شود.
استفاده از کارت های بانکی مزایا و معایب متعددی دارد که مهمترین مزیت استفاده از کارت های بانکی افزایش امنیت برای مشتریان و همچنین کسب سود بیشتر برای بانک ها است، اما در کنار این موارد نمی توان به هیچ عنوان معایب استفاده از کارت های بانکی و یا افزایش آن را نادیده گرفت.
فرار مالیاتی عاملی برای افزایش کارت های بانکی
کارشناسان بر این باورند که مهمترین دلیل افزایش کارت های بانکی فرار مالیاتی است چرا که در سایه رواج و استفاده از کارت های بانکی تمام موارد به صورت شفاف ثبت می شود بنابراین برخی از افراد سودجو برای پرداخت نکردن مالیات اقدام به استفاده از چندین کارت بانکی به طور همزمان می کنند تا از این طریق امکان دستیابی به اطلاعات مالی آنها دشوار و یا حتی ناممکن شود. تا جایی که بنا به گفته مدیرکل دفتر بازرسی ویژه مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی «بیش از ۵۰۰ میلیون حساب بانکی در ازای ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور وجود دارد که این زنگ خطر است».
نگاهی به آمار کارت های بانکی در کشورهای دیگر
آنچه مسلم است طبق آمار منتشر شده موجود ایران دارای رتبه اول جهانی تعداد حساب بانکی است به گونه ای که نسبت تعداد حساب بانکی به هزار نفر جمعیت بالغ در ایران بالای هشت هزار است تا جایی که تهرانی‌ها با حدود ۲۸ درصد بیشترین و ایلامی‌ها با ۰.۷۹ درصد کمترین سهم را در بین صاحبان کارت بانکی شهروندان استان‌های ایران دارند که البته این نسبت برای کشورهای ترکیه ۱۲۰۰، عربستان سعودی ۱۰۰۰، مالزی ۸۰۰، هند، ایتالیا و ارمنستان ۷۰۰ و برزیل ۶۰۰ گزارش شده است.
بدیهی است صدور کارت برای بانک ها با توجه به افزایش هزینه‌های چاپ کارت و در مقابل عدم دریافت هزینه های اضافی از درخواست کننده چندان مقرون به صرفه نخواهد بود هرچند برخی از منتقدان بر این باور هستند که صدور کارت بانکی خود منبع درآمدی برای بانک‌ها محسوب می‌شود اما باید یادآور شد که در شرایط موجود صدور کارت نه تنها برای بانک به صرفه نیست بلکه می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های بانک نیز شود.
از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد با توجه به نامناسب شدن شرایط اقتصادی مردم متاسفانه طی چند ماه گذشته شاهد افزایش کرایه کارت های بانکی هستیم که این نیز می‌تواند نقش بسزایی در فرار مالیاتی و یا پولشویی داشته باشد به عنوان مثال در حال حاضر شاهد اجاره کارت بانکی با مبلغ ماهیانه 2 تا 5 میلیون تومان هستیم که این مبلغ در شرایط موجود به یقین پیشنهاد وسوسه کننده‌ای برای برخی از افراد خواهد بود بنابراین اعمال سیاست‌های مناسب و کارشناسی شده برای ساماندهی کارت‌های بانکی در رونق اقتصادی بسیار موثر خواهد بود اتفاقی که امروزه متاسفانه به دلایل مختلف شاهد تحقق آن نیستیم. هر چند در این مجال باید متذکر شد که تمام مسئولیت های ناشی از استفاده کارت بانکی متوجه شخص دارنده حساب خواهد بود بنابراین نمی توان تنها به بهانه اجاره دادن کارت، خود را از مسئولیت های ناشی از آن فارغ کرد.
هرچند ایران در داشتن کارت‌های بانکی پیشتاز است اما متاسفانه از نظر کیفی با استانداردهای جهانی فاصله چشمگیر دارد که این خود می‌تواند عاملی برای افزایش تعداد کارت های بانکی باشد بنابراین اولین اقدام برای کاهش تعداد کارت های بانکی افزایش خدمات کیفی اینگونه کارت ها است.