اقتصاد۲۴-عرضه اولیه سکه یا کوین که به اختصار ICO نامیده میشود، یکی از مهمترین روشهای جذب سرمایه در دنیای ارزهای دیجیتال است؛ روشی که دقیقاً با الهام از عرضه اولیه سهام (IPO) در بازار سنتی ایجاد شد. همانطور که شرکتها برای جذب سرمایه سهام خود را پیشفروش میکنند، پروژههای بلاکچینی نیز از طریق عرضه اولیه کوین، توکنهای خود را به سرمایهگذاران میفروشند تا منابع مالی لازم را به دست آورند. اگر قصد دارید بدانید ICO دقیقاً چیست و چرا این مفهوم تا این اندازه در تاریخ کریپتو اهمیت دارد، این مطلب برای شماست.
ICO چیست و چه کاری انجام میدهد؟
ICO یا Initial Coin Offering در حقیقت نوعی جمعسپاری مالی است که در آن یک پروژه، توکنهای جدید خود را پیش از راهاندازی نهایی به سرمایهگذاران عرضه میکند. در مقابل، سرمایهگذاران با استفاده از ارزهای دیجیتال شناختهشده—مثل بیتکوین یا اتریوم—در پروژه سرمایهگذاری میکنند و توکن پروژه را دریافت میکنند. این فرآیند کاملاً مشابه عرضه اولیه سهام است، با این تفاوت که توکنها در دنیای غیرمتمرکز بلاک چین مبادله میشوند.
یکی از مشهورترین ICOهای تاریخ، عرضه اولیه اتریوم در سال ۲۰۱۴ بود. در این عرضه اولیه، ۶۰ میلیون اتر با قیمت تنها ۰.۳ دلار فروخته شد. یعنی اگر کسی هزار دلار در آن زمان روی اتر سرمایهگذاری میکرد، امروز میلیونها دلار سرمایه داشت.
انواع عرضه اولیه کوین
عرضههای اولیه کوین شکلهای گوناگونی دارند و میتوان آنها را از دو منظر دستهبندی کرد: نوع جذب سرمایه و نحوه تعیین قیمت یا مقدار توکنها.
بیشتر بخوانید: کراس چین چیست؟/ بررسی فناوری میان زنجیرهای ارز دیجیتال
در دستهبندی اول، ICO به دو روش عمومی و خصوصی برگزار میشود:
عرضه اولیه عمومی: همه افراد میتوانند در آن شرکت کنند و معمولاً در بستر صرافیها برگزار میشود. پس از پایان فروش، توکنها طی بازه زمانی مشخص به کیف پول سرمایهگذاران واریز میشود.
عرضه اولیه خصوصی: تنها سرمایهگذاران بزرگ و منتخب در آن شرکت میکنند. نمونه مشهور آن، دو عرضه اولیه خصوصی شبکه TON در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ بود که بعدها به دلیل مشکلات قانونی مجبور به بازگرداندن سرمایه شد.
از نظر ساختار تخصیص توکنها نیز سه مدل وجود دارد که هر کدام نحوه قیمتگذاری و میزان عرضه متفاوتی دارند.
تاریخچه و دوران اوج ICOها
اولین عرضه اولیه کوین به پروژه Mastercoin در سال ۲۰۱۳ مربوط میشود. یک سال بعد، اتریوم با ICO مشهور خود انقلابی در فضای بلاک چین ایجاد کرد و توانست بیش از ۳۱ هزار بیتکوین جذب کند. اما نقطه اوج این روش سرمایهگذاری سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بود؛ دورهای که حجم زیادی پول وارد بازار شد و پروژهها با سرعتی بیسابقه جذب سرمایه میکردند.
همزمان با افزایش محبوبیت ICO ها، کلاهبرداریها نیز رشد کرد. فضای قانونگذاری در آن زمان بسیار محدود بود، پروژههای بیکیفیت بیشمار بودند و مردم بدون بررسی وایتپیپر یا تیم توسعهدهنده، تنها به امید سود چندصددرصدی سرمایهگذاری میکردند. همین موضوع باعث شد بخش زیادی از ICOها در نهایت شکست خورده یا به عنوان پروژههای تقلبی معرفی شوند. آمارها نشان میدهد حدود ۹۰ درصد از ICOهای سال ۲۰۱۷ یا کلاهبرداری بودند یا پس از مدتی رها شدند.
عرضه اولیه کوین چگونه کار میکند؟
ICOها فرآیند مشخصی دارند که معمولاً در چند مرحله انجام میشود. ابتدا پروژه وایتپیپر خود را منتشر میکند؛ سندی که شامل تمام جزئیات فنی پروژه، اهداف، نقشه راه، مدتزمان عرضه اولیه و توکنومیکس است. سرمایهگذاران با مطالعه این سند تصمیم میگیرند که آیا در پروژه سرمایهگذاری کنند یا خیر.
در مرحله بعدی، زمان برگزاری ICO مشخص میشود. کاربران با استفاده از ارزهای دیجیتال یا در برخی موارد با پول فیات، مبلغ مورد نظر خود را سرمایهگذاری میکنند. در این مرحله هنوز توکنی به آنها داده نمیشود، بلکه تنها سرمایه از آنها دریافت میشود.
پس از پایان عرضه اولیه، پروژه بررسی میکند که آیا سرمایه جذب شده به هدف اعلام شده رسیده است یا خیر. اگر کمتر باشد، پروژه موظف است سرمایه را به سرمایهگذاران برگرداند. اما اگر موفقیتآمیز باشد، توکنها طبق برنامه تعیینشده به کیف پول کاربران واریز میشود.
چه کسانی میتوانند ICO برگزار کنند؟
در تئوری، هر کسی میتواند یک ICO برگزار کند. تنها کشوری که تا امروز قوانین مشخصی برای این نوع جذب سرمایه تعیین کرده، ایالات متحده است و حتی در آمریکا نیز این قوانین کامل و دقیق نیستند. همین دست باز باعث شده ICOها بستر مناسبی برای کلاهبرداری باشند. پروژههایی بودهاند که تنها با یک صفحه وب ساده و وعدههای بزرگ میلیونها دلار سرمایه جذب و سپس ناپدید شدهاند.
از همین رو، شرکت در ICOها نیازمند دقت و بررسی بسیار زیاد است. بررسی تیم توسعهدهنده، اهداف پروژه، وایتپیپر و سوابق افراد دخیل، همگی از ضروریترین مراحل پیش از سرمایهگذاری هستند.
بهترین ICOهای تاریخ
اگرچه بسیاری از ICOهایی که برگزار شدهاند شکست خورده یا کلاهبرداری بودهاند، اما چند نمونه موفق نیز وجود دارد که توجه جهانیان را جلب کرد:
- اتریوم (ETH): بزرگترین نمونه موفق تاریخ که امروزه دومین ارز دیجیتال بازار است.
- آیوتا (IOTA): پروژهای مهم در اینترنت اشیا که با یک عرضه اولیه موفق آغاز شد.
- ایاس (EOS): یکی از رکوردداران جذب سرمایه که تنها در پنج روز توانست ۱۸۵ میلیون دلار دریافت کند.
مزایا و معایب ICOها
ICOها ویژگیهای جذابی دارند که باعث شد در ابتدای راه محبوب شوند. غیرمتمرکز بودن، نقدپذیری بالا، امکان مشارکت آسان و سودهای بالقوه بزرگ از جمله مزایای این روش جذب سرمایه است. در مقابل، ضعف قانونگذاری، خطر کلاهبرداری و نبود نظارت کافی، بزرگترین تهدیدهای این روش محسوب میشود.
جایگزینهای ICO
با کاهش محبوبیت ICO ها، روشهای جدیدتری برای جذب سرمایه شکل گرفتند. دو مورد مهم آن عبارتاند از:
- IEO: عرضه اولیهای که توسط صرافیها برگزار میشود و به دلیل نظارت بیشتر، ریسک کمتری دارد.
- STO: نوعی عرضه اولیه مبتنی بر اوراق بهادار که باید از مسیرهای قانونی عبور کند و امنیت بیشتری برای سرمایهگذاران ایجاد میکند.
چطور در ICO شرکت کنیم؟
امروزه بسیاری از ICOها در قالب IEO اجرا میشوند. برای شرکت در این عرضهها باید در صرافیهای بزرگ حساب کاربری داشته باشید؛ اما به دلیل محدودیتهای بینالمللی، داشتن حساب در صرافیهایی مانند بایننس، کوینبیس یا کراکن برای کاربران ایرانی با محدودیت روبهرو است. پس از ایجاد حساب، کافی است حساب صرافی خود را شارژ کنید و در زمان تعیینشده توکنهای جدید را خریداری کنید.