اقتصاد24- توریست خارجی ؛ غریبه یا آشنا ؟ «ایرانی‌ها رفتار خیلی خوبی با گردشگران خارجی دارند، اما مغازه‌داران سعی می‌کنند کالاها را گرانتر بفروشند، مخصوصاً صنایع دستی را...»
این جملاتی بود که گردشگر استرالیایی در حساب توئیترش نوشته است. او در سفر یک هفته‌ای به ایران شهرهای اصفهان، شیراز و تهران را دیده بود.
او اگرچه سفرش را لذتبخش توصیف می‌کند اما می‌گوید: در خریدهایی که داشته در مورد برخی کالاها مجبور شده، پول بیشتری پرداخت کند. این را زمانی متوجه شده که لیدر ایرانی توریست‌های ژاپنی را در میدان نقش جهان اصفهان دیده است. یعنی لیدر ایرانی ژاپنی‌ها به او واقعیت را گفته است. او ادامه داد: «اکثر مغازه‌داران ترجیح می‌دهند دلار را به جای ریال بگیرند، حتی اصرارشان بر این است که دلار توریست‌ها را به ریال تبدیل کنند.» یک واقعیت وجود دارد و آن اینکه اصولاً هنوز آموزه‌های رفتار اقتصادی با جهانگردان را به صورت یک فرهنگ عمومی نیاموخته‌ایم، این جمله‌ای است که علی پارسا، راهنمای قدیمی جهانگردان اروپایی به «ایران» می‌گوید.
او ادامه می‌دهد: «ما به جهانگرد با نگاه آشنای همیشگی نگاه نمی‌کنیم بلکه همیشه غریبه‌ای است که همچون یک فرصت اقتصادی کوتاه‌مدت می‌تواند زمینه کسب درآمد ما را فراهم کند، در حالی که در اکثر کشورهای جهان، فرهنگ رفتار اقتصادی با جهانگردان این گونه نیست، در واقع، به صورت ملی و فراگیر به حضور آنها در شهر یا کشورشان نگاه می‌کنند.» پارسا ادامه می‌دهد: «برخی‌ها نگاهشان این گونه است که اگر یک جهانگرد از ما خرید نکند، سرانجام از فرد یا فروشگاه دیگری خرید کرده و پول خودش را در کشور مقصد هزینه می‌کند.در واقع، نگاه فردی و انتفاعی نسبت به جهانگرد ندارند.»
تلکه نکنید!
علی جهانتاب یکی از گردانندگان تورهای خارجی در ایران می‌گوید: «بارها دیده‌ایم رانندگان تاکسی، سوپرمارکت‌ها، هتل‌ها، موزه‌ها و... پول بیشتری را از توریست خارجی دریافت می‌کنند، حالا چه رسمی و چه غیررسمی، این در حالی است که گرانفروشی‌های اینچنینی بر گردشگران اثر می‌گذارد و نسبت به همه بدبین می‌شوند.ما باید یاد بگیریم جهانگردان را تلکه نکنیم.»
رفتار استاندارد کجاست؟
علی اکبر عبدالملکی رئیس کمیسیون گردشگری و کسب و کارهای وابسته اتاق بازرگانی ایران درباره اینکه چگونه می‌توان درآمد گردشگری را جایگزین درآمدهای نفتی کرد، می‌گوید: «قبل از هر چیز وزارت گردشگری باید موضوع آموزش و آماده کردن تفکر مردم نسبت به گردشگران خارجی را آماده کند. وقتی مردم آموزش‌های لازم در برخورد با گردشگر خارجی را نمی‌بینند، احتمال دارد رفتاری انجام دهند که خارج از قواعد یا عرف جذب گردشگر باشد. بنابراین این وظیفه وزارتخانه جدید است که راهنمایی رفتار استاندارد با گردشگران در شهرهای مختلف به عموم مردم را آموزش دهد.شمار کسانی که رفتار استاندارد با گردشگران خارجی دارند، در کشورما بسیار اندک است.»
رسانه‌ها آغاز کنند
وی ادامه می‌دهد: «برای اینکه بتوان در جذب گردشگر موفق عمل کرد به زیرساخت‌های متعددی نیاز است، یکی از ضرورت‌ها برگزاری سمینار و کارگاه‌های آموزشی است؛ کارگاه‌هایی که در آن ذینفعان و مدیران نباشند، بلکه افرادی باشند که به نحوی با گردشگر خارجی در ارتباط هستند. حتی این وظیفه صدا و سیما و روزنامه‌ها یا شبکه‌های مجازی است که نحوه برخورد با جهانگردان را با توجه به فرهنگ غنی ایرانی آموزش دهند.»
اول رانندگان تاکسی
رئیس کمیسیون گردشگری و کسب و کارهای وابسته اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: «وقتی ذینفعان در حوزه گردشگری به کارگاه‌ها و سمینارها می‌روند چای، میوه و شیرینی می‌خورند و در نهایت هیچ اتفاقی در حوزه گردشگری رخ نمی‌دهد، بدین جهت توصیه می‌کنم در این سمینارها رانندگان تاکسی و افرادی که با گردشگران در ارتباط هستند دعوت شوند تا بدانند چگونه با آنها رفتار کنند.»
همیار گردشگر نیاز داریم
وی می‌افزاید: «نکته دیگری که اهمیت زیادی دارد، گنجاندن موضوع گردشگری در کتاب درسی است. آموزش و پرورش برای آموزش از سنین دبستان باید برنامه‌ریزی کند. همان‌گونه که ما همیار پلیس داریم و دانش‌آموزان به خانواده‌های خود مواردی را تذکر می‌دهند در این حوزه هم می‌توان همیار گردشگر تعریف کرد.»
عبدالملکی تصریح می‌کند: «صنعت گردشگری یکی از مشاغل درآمدزا و اشتغالزا است، از این‌رو می‌توان با برنامه‌ریزی در این مسیر حرکت کرد.»
جذب گردشگر ساده نیست
وی ادامه می‌دهد: «همه ما باید رفتار با گردشگران خارجی را یاد بگیریم و بدانیم آنها چه حقوقی دارند. خیلی‌ها تصور می‌کنند که گردشگری و پذیرا بودن از گردشگران خارجی ساده است، ولی این صنعت نیاز به آموزش و علم دارد.»
رئیس کمیسیون گردشگری و کسب وکارهای وابسته اتاق بازرگانی ایران بیان می‌کند: «اگر می‌خواهیم گردشگری و بخصوص گردشگری خارجی را توسعه دهیم به زیرساخت‌هایی چون توسعه حمل ونقل در تمام شقوق، هتل مناسب و رستوران‌های بین‌المللی نیاز داریم.»
گردشگری را باید به بخش خصوصی واگذار کرد
عبدالملکی عنوان می‌کند: «نظارت بر توسعه گردشگری را می‌توان به بخش خصوصی واگذار کرد، این بخش می‌تواند با نظرات مشورتی و سایر فعالیت‌ها در مسیری حرکت کند که بتوان به صورت واقعی وعملی گردشگری را جایگزین نفت کرد.»
سرمایه‌گذاری در هتلداری
چالش دیگری که خیلی از توریست‌ها در گپ و گفت خود مطرح می‌کنند، قدیمی بودن اکثر هتل‌ها در مراکز گردشگری است. در خیلی از کشورهای توریست‌پذیر بازسازی و نوسازی هتل یک رکن است. به عنوان مثال در کشورهایی مثل امارات و ترکیه به خاطر آنکه سرمایه‌گذاران متعددی دارند و این بخش جزو فعالیت‌های سودده است، هتل قدیمی تخریب و جای آن هتل جدید احداث می‌شود. اما در ایران عمر هتل‌ها بسیار بالا است، به گونه‌ای که در برخی از آنها مسافران تجربه ترکیدن لوله آب را هم داشته‌اند.
برنامه دولتاشتغالزایی کم هزینه
مرداد 98 وزارت گردشگری ایجاد شد. وزارتخانه‌ای که قرار است تحول عظیمی در صنعت گردشگری ایجاد کند. علی اصغر مونسان وزیر گردشگری در مجلس گفته بود: گردشگر جایگاه اقتصادی ویژه‌ای دارد، به ازای ۵۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری یک شغل در عرصه گردشگری ایجاد می‌شود که این موضوع در عرصه صنعت ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارد. با توجه به اینکه یکی از موضوعات مهم امروز کشور ایجاد اشتغال است صنعت گردشگری می‌تواند با اندک سرمایه‌ای، بسیاری از مشکلات اشتغال را حل کند.
حقوق کم اطلاعی یا نبود اطلاع رسانی
تا حالا شده این سؤال را بپرسید که گردشگران خارجی وقتی وارد ایران می‌شوند چه حقوق قانونی دارند؟ برای رسیدن به این جواب خیلی پرس وجو کردیم و نتیجه این شد که هنوز قانون جامع و به روز در این حوزه نداریم. قانونی که در صورت بروز مشکل بتواند از گردشگر خارجی حمایت کند. اما خیلی‌ها خوشبین هستند که با ایجاد وزارت گردشگری، قانون در این حوزه شکل و شمایل درستی به خود بگیرد و گردشگر نیز دیگر هراسی از ورود به ایران نداشته باشد. مهرماه سال ۱۳۷۰ قانون توسعه صنعت ایرانگردی و گردشگری تصویب شد، در آیین‌نامه اجرایی آن امتیازاتی برای گردشگران در نظر گرفته است، از جمله آن می‌توان به ورود و خروج لوازم شخصی متعارف با اعمال معافیت‌های گمرکی، خروج صنایع دستی یا محصولات مجاز کشور با مراعات آیین‌نامه مربوط، خروج کتاب و مطبوعات با حفظ جنبه تجاری آن و استفاده از تسهیلات ویژه گمرکی اشاره کرد. اما این موارد کافی نیست. گردشگر نگرانی بابت میزان ارزی ورودی به ایران را دارد، اینکه نمی‌تواند با مسترکارت یا سایر کارت‌های بین‌المللی خرید کند یا اینکه نمی‌داند ثبات قوانین در ایران چقدر است؟ برخی‌ها می‌گویند ما جزیره‌ای تصمیم‌گیری می‌کنیم به همین جهت در خیلی از موارد با گردشگران خارجی مشکل داریم.
گردشگر ایتالیایی
رانندگانی که انگلیسی نمی‌دانند
دو ماه پیش به ایران سفر کردم. می‌خواستم به میدان توپخانه یا همان بازار بزرگ تهران بروم. از هتل که در خیابان فردوسی بود، سوار تاکسی شدم. با اینکه تصور می‌کردم تنها مسافر هستم، راننده بارها مسافر در طول مسیر سوار کرد و در نهایت هم 40 هزار تومان از من گرفت. اغلب رانندگان تاکسی به زبان انگلیسی آشنا نیستند و این موضوع خیلی از مسافران خارجی را آزار می‌دهد. کارشناسان توصیه می‌کنند: تمام رانندگان تاکسی می‌توانند اپلیکیشن ترجمه آنلاین نصب کنند یا نکات مهم برای ارتباط با مسافر خارجی را آموزش ببینند، بخصوص رانندگانی که در مسیر گردشگران(مکان‌های تاریخی) فعالیت می‌کنند. از طرفی رانندگان در دریافت هزینه جابه‌جایی مسافر انصاف داشته باشند.
گردشگر فرانسوی
ای کاش همه چیز مهیا بود
من ایران را دوست دارم. ایران کشوری توریست‌پذیر است چرا که شگفتی‌های زیادی دارد. با این همه ویژگی ضرورت دارد که زیرساخت‌های آن برای توریست‌های خارجی فراهم شود. از جمله کارهایی که می‌توان انجام داد، درنظر گرفتن پروازهای بیشتر در مسیرهای داخلی است، همچنین معقول کردن هزینه هتل‌ها و امکان تغییر پول در هتل‌ها. گردشگران از آنجا که آشنایی با فرآیند تغییر پول ندارند، با سختی مواجه می‌شوند. کارشناسان توصیه می‌کنند: دولت زمانی می‌تواند درآمد گردشگری را جایگزین درآمدهای نفتی کند که بتوان سال به سال بر تعداد گردشگران خارجی افزود. اگر چالش‌ها اصلاح نشود به‌طور قطع نمی‌توان در این حوزه به موفقیت‌هایی دست یافت.
پیشنهادات
10راهکار
آموزش و پرورش، گردشگری را در کتب درسی بیاورد
قانون جامع برای گردشگران خارجی تنظیم شود
آموزش به تمام گروه‌های مرتبط با گردشگران خارجی در نظر گرفته شود
مکانی برای فروش کالا و صنایع دستی برای گردشگران خارجی درنظر گرفته شود
هتلداران در ارائه خدمات مانند هتل‌های بین‌المللی عمل کنند
از توانمندی اتاق بازرگانی برای جذب گردشگران استفاده شود
برای جذب سرمایه‌گذار در صنعت گرشگری دولت می‌تواند مشوق درنظر گیرد
ارائه اپلیکیشن ترجمه آنلاین یا کتاب انگلیسی به فارسی و بالعکس به رانندگان تاکسی و سایر بخش‌ها که با جهانگردان ارتباط دارند، ضروری است
هماهنگ‌سازی هزینه هتل‌ها با ستاره‌هایی که به آنها داده شده است
ایجاد پنجره واحد برای گردشگران خارجی ضروری است
جایگزین روزهای بی ارزی
توریست‌ها چقدر پول می‌آورند؟
بررسی حضور گردشگران خارجی در ایران نشان می‌دهد که آنها در هر سفر خود حدود 1400 دلار یعنی 16 میلیون و 800 هزار تومان هزینه می‌کنند و برای آنها ایران ارزان‌ترین مقصد گردشگری است. گردشگران خارجی در فصل سرد شهرهای یزد، کرمان و خوزستان را انتخاب می‌کنند و در فصل گرم به گیلان و کردستان می‌روند. پای ثابت تمام گردشگران خارجی شیراز و اصفهان است. سال گذشته 6.5 میلیون گردشگر خارجی از ایران دیدن کرده‌اند و گفته شده در سال 98 ایران رکورد جذب گردشگر را بزند. پیش‌بینی شده تا پایان امسال 8 میلیون نفر از مناطق شهرهای گردشگری ایران بازدید کنند. اگر 8 میلیون گردشگر به ایران بیاید، دست‌کم درآمد کشور در این حوزه به 11 میلیارد و 200 میلیون دلار می‌رسد.در شش ماهه سال‌جاری 4 میلیون و 900 هزار گردشگر به ایران آمدند، درآمدی در حدود 686 میلیون دلار عاید ایران شده است. به هر ترتیب این ارقام در شرایطی است که بر اساس چشم‌انداز 20 ساله باید میزان گردشگری ایران به 20 میلیون نفر برسد. ترکیه همسایه ایران طی 5 ماهه گذشته میزبان 12 میلیون و 750 هزار گردشگر بوده است. این عدد نشان می‌دهد که ایران حرکت بسیار آهسته‌ای در این حوزه دارد. در سال ۱۹۵۴ میلادی بیش از ۳۵ میلیون گردشگر در دنیا وجود داشت که امروز این میزان به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر رسیده است، پیش‌بینی می‌شود تا ۱۰۰ سال آینده به ۴/۷ میلیارد گردشگر برسد. با وجود رونق گردشگری در تمام کشورها ایران هنوز نتوانسته به موفقیت‌های خوبی در این حوزه دست پیدا کند. این در حالی است که ایران بیش از ۶۰۰ موزه فعال و ظرفیت‌های طبیعی و تنوع آب و هوایی دارد که باعث شده جزو ۱۰ کشور دارای ظرفیت گردشگری باشد.
بازنگری ستاره ها
ستاره هایی که واقعی نیست
گفته می‌شود ستاره‌هایی که به هتل‌های مختلف داده شده، واقعی نیست و برخی هتل‌ها بواسطه رانتی که داشتند به ستاره‌های خود افزودند. ستاره‌های تقلبی گلایه‌های متعدد گردشگران را از هتل‌ها و نحوه ارائه خدمات، سبب شده است. گردشگران خارجی می‌گویند با وجود اینکه قیمت هتل‌ها در ایران بالا است(در قیاس با هزینه‌های ایران)اما خدمات مطلوب ارائه نمی‌شود. به جهت انتقادهای فراوانی که در این حوزه مطرح شده شنیده‌ها حکایت از آن دارد که قرار است ستاره‌ها به سمت واقعی‌سازی حرکت کند. با این بازبینی گردشگران خارجی به ازای خدماتی که می‌گیرند پول پرداخت خواهند کرد. کمیسیون گردشگری و کسب وکارهای وابسته اتاق بازرگانی ایران اعلام کرد بازبینی ستاره هتل‌ها بزودی آغاز خواهد شد و این امر در مورد بوم‌گردی‌ها و اقامتگاه‌های بین‌راهی هم صدق خواهد کرد. از طرفی قرار است رستوران‌ها هم صاحب ستاره شوند. بدین جهت اگر هتلداران در کلاس آموزشی که با همکاری وزارت گردشگری برگزار می‌شود، شرکت نکنند از ستاره‌های آنها کم خواهد شد. در این کلاس‌ها نکات مهم و کلیدی گوشزد می‌شود تا هتلداران به آن سمت حرکت کنند.
گردشگر قزاقستانی
خدمات گرانتر می‌شود
اولین بار برای همکاری با یکی از شرکت‌ها که در حوزه کشاورزی کار می‌کند، وارد ایران شدم. سری دوم به عنوان گردشگر و با خانواده به ایران آمدم. در این سفر به کرمان رفتیم. در برخی مغازه‌ها بخصوص رستوران‌ها قیمت‌ها برای ما گرانتر بود. وقتی دست و پا شکسته می‌پرسیدیم که علت چیست، می‌گفتند خدمات ارائه شده ویژه است، اما ما فرقی با سایر خدمات نمی‌دیدیم. کارشناسان توصیه می‌کنند: در صورت ارائه خدمات یکسان به گردشگر خارجی نباید پول بیشتری دریافت کرد. گردشگران خارجی با اینکه به زبان فارسی مسلط نیستند اما متوجه می‌شوند که از آنها پول بیشتری دریافت شده است. این موضوع با جذب گردشگر در تضاد است.
فرهنگسازی
آغاز از دانش‌آموزان
از آنجا که فرهنگسازی در ارتباط‌گیری با گردشگران خارجی وجود ندارد و اکثر افراد با توجه به آشنایی‌شان به زبان انگلیسی با گردشگر خارجی صحبت می‌کنند، ضرورت دارد که از مقاطع ابتدایی آشنایی با زبان انگلیسی و آموزش دانش‌آموزان آغاز شود تا امکان ارتباط‌گیری مردم با گردشگران فراهم شود. اگر چنین موضوعی دنبال شود، دیگر یک گلدان خاتم 110 هزار تومانی 300 هزار تومان فروخته نمی‌شود!
مشکلات
10 فقدان
گردشگران خارجی نمی‌دانند چه میزان ارز می‌توانند وارد ایران کنند
جهانگردان امکان استفاده از کارت‌های بانکی بین‌المللی را در ایران ندارند
گردشگران خارجی نمی‌دانند که از کجا می‌توانند صنایع دستی اصیل با قیمت مناسب خریداری کنند
جهانگردان نمی‌توانند با رانندگان تاکسی ارتباط برقرار کنند
خدمات اکثر هتل‌ها در سطح بین‌المللی نیست و اکثر هتل‌های کشور قدیمی است
در اکثر رستوران‌ها غذای بین‌المللی عرضه نمی‌شود
نرخ کالا و خدمات ثابت و دارای مأخذ نیست
گردشگران خارجی برای تبدیل پولشان در ایران مشکلات زیادی دارند
صرافی‌ها تا قبل از ساعت 10 ارز تبدیل نمی‌کنند
صرافی‌ها یکسری ارزها را مانند پول کشور تونس خریداری نمی‌کنند
منبع: ایران