اقتصاد24- خط پایان خانه به دوشی ؟ حدود شش ماه پیش بانک مسکن از طرحی برای ارائه تسهیلات به مستاجران برای تامین ودیعه مسکن خبر داد که دو شیوه برای اجرای آن در نظر گرفته شده بود. البته پیش از این ایراداتی از سوی بانک مرکزی نسبت به طرح بانک مسکن برای تسهیلات اجاره‌بها به مستاجران وارد شده بود و آنطور که گفته می‌شود قرار بر این است که بار دیگر تهیه شده و پس از تایید نهایی به بانک مرکزی ارسال شود. راه‌اندازی صندوق حمایت از مستاجران یکی از روش‌هایی بود که طبق اعلام بانک مسکن، منابع این صندوق بدون اتکا به منابع دولتی بوده و تنها از محل پس‌اندازهای مردم تامین خواهد شد. روش دیگر افتتاح حساب برای متقاضیان به منظور استفاده از امکاناتی همچون دریافت سود سپرده‌گذاری با هدف توانمندسازی مالی به منظور افزایش توان پرداخت در بازار اجاره بود.
به این معنا که مستاجران با پس‌انداز مبلغی در بانک مسکن و دریافت سود از آن بتواند توانمندی مالی بیشتری را برای اجاره کردن خانه داشته باشند. با تمام این مسائل این طرح به مرحله اجرا نرسید و بانک مرکزی آن را دارای ایراداتی دانست و آنطور که گفته می‌شود پس از رفع این ایرادات طرح قابل اجرا می‌شد. با این حال بار دیگر مسئله طرح وام مستاجران به میان آمده و طبق شنیده‌ها این طرح دوباره تهیه و ایرادات آن برطرف شده است و به زودی به بانک مرکزی ارسال خواهد شد. در این میان مهم‌ترین پرسش این است که چنین طرح‌هایی تا چه میزان می‌تواند در کاهش مشکلات مستاجران موثر باشد؟
راهکارهای موقتی تنها برای کوتاه‌مدت جواب می‌دهد
به گفته برخی از کارشناسان در حوزه مسکن چنین راهکارهایی موقتی بوده و نباید انتظاری بیش از واقعیت از آنها داشت. به عنوان نمونه مهدی غلامی، کارشناس بازار مسکن درخصوص پرداخت وام اجاره مسکن گفته بود: «این راهکارها موقتی بوده و می‌توان آنها را مسکنی برای شرایط خاص بازار در نظر بگیریم و اگر این راهحلها ارائه نشود قطعا شرایط برای مستاجران بسیار دشوارتر خواهد بود. بنابراین این طرح به عنوان یک مسکن برای سال جاری می‌تواند مفید باشد. اما مسئله‌ای که در این میان وجود دارد این است که باید بدانیم این راه‌حل برای بلندمدت پاسخگوی نیازها نخواهد بود. وضعیت اقتصاد به‌گونه‌ای است که تورم بسیاری بالایی در آن وجود دارد، بنابراین خانوارهای مستاجر افزایش هزینه سنگین را تحمل می‌کنند و فاصله آنها با خانه‌دار شدن افزایش می‌یابد. مسئله این است که از لحاظ روانی خانوارها اصلا تمایلی به اجاره‌نشینی ندارند و به اجبار مستاجری را انتخاب می‌کنند. بنابراین نتیجه می‌گیریم که سیاست‌ها باید به سمت‌وسویی بروند که افراد را به صاحب‌خانه شدن نزدیک کند. سیاست‌ها و راهکارهایی که در بازار اجاره به وجود می‌آید موقتی است و باید به دنبال راهکارهای موثرتری برویم».
برخی دیگر از صاحب‌نظران معتقدند که طیف مستاجران وسیع بوده و باید برنامه دقیقی برای حمایت از آنها وجود داشته باشد. از سوی دیگر هستند تحلیلگرانی که معتقدند اگر چنین طرح‌هایی به مرحله اجرا برسند قطعا می‌توانند مشکلات مستاجران را کاهش دهد و یقینا نتیجه مثبتی خواهد داشت. به گفته آنها، مسئله اینجاست که این طرح‌ها قبل از رسیدن به مرحله اجرا به دست فراموشی سپرده می‌شود. این در حالی است که اگر طرح‌ها با جدیت دنبال شود و چارچوب مشخصی را برای آن در نظر بگیرند قطعا ما شاهد اثربخشی آنها در بخش‌های مربوطه خواهیم بود.
از سوی دیگر برخی از صاحب‌نظران معتقدند اجرایی شدن چنین طرح‌هایی می‌تواند تورم را به دنبال داشته باشد. چراکه وقتی نقدینگی در سطح جامعه افزایش یابد تورم هم افزایش پیدا می‌کند و ما باید به این نکته توجه داشته باشیم. به عبارتی دیگر، تزریق نقدینگی در اقتصاد خواه و ناخواه تورم را به دنبال خواهد داشت و طرح حمایت از مستاجران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
وضعیت نابسامان در بخش اجاره
همانطور که می‌دانیم اجاره‌نشینی و افزایش مبلغ اجاره‌بها معضلی است که گریبان مستاجران را گرفته، خواب را از چشمان‌شان ربوده و آرامش را از آنها سلب کرده است. با توجه به این مسائل وقتی صحبت از کمک‌های حمایتی از برای ودیعه خانه به میان می‌آید می‌توان کمی به بهبود شرایط امیدوار بود. در این راستا سید محمود فاطمی‌عقدا، کارشناس مسکن و رئیس اسبق مرکز تحقیقات مسکن وزارت راه و شهرسازی با اشاره به طرح‌های حمایتی مانند طرح وام مستاجران گفت: در بخش اجاره ما با یک وضعیت نابسامانی مواجه هستیم. این ماجرا با شروع تابستان نابسامان‌تر می‌شود و این التهاب تا پاییز در بازار اجاره خواهد بود. ما باید بدانیم که ما یک قشر عظیمی مستاجر داریم و بیشتر این افراد اقشار کم‌درآمد و محروم بوده و در تامین مسکن ناتوان هستند. بنابراین کمک‌های دولتی خوب است و اگر این کمک‌ها طبق قوانین و در یک چارچوب مناسبی اجرا شود قطعا می‌تواند به مستاجران کمک کند. اما اینکه بحث کمک هزینه مسکن که برای ودیعه خانه بوده بتواند در قیمت مسکن تاثیرگذار باشد امر صحیحی نیست و نمی‌توان این انتظار را داشت.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به چگونگی تنظیم بازار مسکن اشاره کرد و گفت: ما باید بدانیم لازمه هر کمکی برای صاحب‌خانه شدن افراد، تنظیم بازار مسکن و کنترل قیمت در بازار این است که کمک‌ها به سمت عرضه حرکت کند نه به سمت تقاضا، این قانون یک اصل شناخته‌شده و پذیرفته شده است. ما اگر در بخش تقاضا فعالیت داشته باشیم باید بدانیم که به تورم ختم خواهد شد. این در حالی است که اگر در تولید سرمایه‌گذاری داشته باشیم و زمان ساخت را با طرح‌های مختلف کم کنیم مطمئنا در کنترل قیمت مسکن موثر بوده و ما شاهد اثربخشی آن خواهیم بود.
منبع: ابتکار