ژوبین صفاری، اقتصاد۲۴– بعد از خروج آمریکا از برجام شوک بزرگی به اقتصاد کشور وارد شد، بازارها دچار تلاطم شد و افسار تورم بعد از چند سال ثبات از دست دولت خارج شد. موضوعی که ثابت کرد امر سیاسی تا چه حد بر متغیرهای اقتصادی اثرگذار است. هر چند طی یک سال اخیر تلاش هایی برای ایجاد ثبات در بازار صورت گرفته است اما برخی کارشناسان معتقدند خروج ایران از برجام می‌تواند شوک جدیدی به اقتصاد تحمیل کند.
به باور تحلیلگران در صورت خروج ایران از برجام تنها قطعنامه ۱۹۲۹ بر می‌گردد که از همه قطعنامه‌های دیگر برای ایران سخت تر و خطرناک‌تر خواهد بود و ایران نمی‌تواند از پس آن بربیاید. این قطعنامه تمام قطعنامه‌های قبلی را پشتیبانی می کند و می تواند ایران را با مشکلات جدی مواجه کند زیرا در آن ایران را به عنوان یک خطر برای جهان معرفی و قلمداد کرده است. این شرایط می تواند کشور را به لحاظ اقتصادی در یک انزوای تمام عیار قرار دهد. حال باید دید خروج ایران از برجام رخ خواهد داد؟
خروج ایران از برجام به حال اقتصاد تفاوت دارد؟
خروج آمریکا از برجام سبب شد تا فروش نفت کشور به شدت کاهش پیدا کند، موضوعی که امروز دولت را با کسری بودجه مواجه و البته شرایط اقتصادی را دشوارتر از گذشته کرده است. احسان سلطانی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با اقتصاد۲۴ خروج ایران از برجام را یک احتمال خیلی بعید می داند و می گوید: خروج ایران از برجام تبعات اقتصادی چندان بزرگی نخواهد داشت چرا که در همین شرایط هم ما توان فروش نفت را نداریم.
اما از سوی دیگر مسعود دانشمند رئیس خانه اقتصاد ایران در گفت و گو با اقتصاد۲۴ گفت: خروج ایران از برجام باعث می شود تا ایران مشمول تحریم های سازمان ملل شود که در این شرایط حتی برخی مراودات ما با کشورهای دوست مانند چین هم به مشکل برخورد.
وی افزود: بی تردید خروج ایران از برجام شرایط را برای اقتصاد کشور دشوارتر خواهد کرد و فارغ از اثرات روانی آن بر بازارهای کشور می تواند مسیر اقتصاد تجاری ایران را دشوارتر از شرایط فعلی کند چرا که در آن صورت تمام تحریم های ایران با شدت بیشتری باز خواهد گشت و عملاً مراوده با هر کشوری دشوار خواهد شد.
مسئولان ارزیابی دقیق تری از شرایط داشته باشند
دانشمند با بیان اینکه ارزیابی های مسئولان از برجام درست نبود، گفت: آقای روحانی قرار بود چنان رونق اقتصادی ایجاد کند که مردم احتیاجی به ۵۰ هزار تومان یارانه نداشته باشند و این رونق را قرار بود در سایه برجام ایجاد کند؛ فارغ از اینکه در نظر گرفته شود تا ابد قرار نبود شخصی به نام اوباما در آمریکا بر سر کار باشد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در حال حاضر هم باید ارزیابی دقیقی از هرگونه اقدامی صورت بگیرد، بی تردید یک تیم حقوقی کارشناس و غیر سیاسی می تواند مفاد برجام را بررسی و تبعات خروج ایران از این توافق را به مسئولان بدهد تا ارزیابی دقیقی به آنها بدهد.
وی با بیان اینکه خروج از برجام می تواند شوک تازه ای به اقتصاد کشور وارد کند، اظهار کرد: بعد از روی کار آمدن ترامپ هم البته فرصت مذاکره بود که به هر دلیلی این اتفاق رخ نداد اما باید در شرایط فعلی همه جوانب اقتصادی خروج از برجام را در نظر گرفت.
دانشمند یادآور شد: در شرایط فعلی همچنان می توان امیدوار بود که با ایجاد کانال های مالی با کشورهای اروپایی و یا چین و کشورهای اسلامی مرودات مالی ایران برقرار باشد اما در صورت خروج ایران از برجام شرایط بسیار دشوارتر خواهد شد.
برجام عملاً مرده است؟
از سوی دیگر برخی معتقدند برجام عملاً کارآیی خود را از دست داده است اما در این شرایط هم خروج ایران از برجام می تواند بهانه را برای تحریم های اقتصادی بیشتر به دست غربی ها بدهد. ابراهیم نکو نماینده پیشین مجلس در این خصوص به اقتصاد۲۴ گفته بود: حقیقتی وجود دارد و متاسفانه باید این حقیقت را بپذیریم که کشورهای غربی عملا از برجام خارج شده‌اند و به نوعی می‌خواهند که این توافق‌نامه بین‌المللی به‌صورت یک‌طرفه از سوی ایران ادامه پیدا کند. به بیانی دیگر این یک حقیقتی است که طرف‌های مقابل این انتظار را دارند که تنها ایران پایبند به شروط گذاشته شده باشد و هنگامی که به ماهیت عملکرد آنها در قبال برجام نگاه کنیم می‌بینیم که طرف‌های مقابل به برنامه و بندهای برجام عمل نمی‌کنند.
وی در ادامه افزود: مسئله‌ای که بسیار روشن است نوع تعامل برخی از کشورها با ایران است. اگر برخی از کشورها با ما مراوداتی دارند در قالب تحریم‌ها و پیششرطهای آمریکا بوده و به نوعی محدود است.
دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس در بخش دیگری از صحبت‌هایش از به وجود آمدن بهانه‌ای برای کشورهای غربی گفت: ما باید توجه داشته باشیم که آنها نیز به دنبال بهانه‌ای هستند تا علاوه بر اینکه ایران را متهم به خروج برجام کنند از سوی دیگر بهانه‌ای به وجود آورند تا به فشارهای اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه بیشتری روی بیاورند و ایران را بیش از پیش محدود کنند. من معتقدم در این شرایط سیاست ما باید به گونه‌ای باشد تا بتوانیم جامعه بین‌المللی را قانع کنیم. ما باید بگوییم که نمی‌توان یک‌طرفه به یک قرارداد پایبند بود.
نکو در پاسخ به این پرسش که خروج از برجام می‌تواند تبعاتی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد یا خیر، گفت: هیچ شکی در این مسئله که خروج از برجام می‌تواند تبعاتی را برای ما به دنبال داشته باشد، نیست. خروج از برجام شوکی را به اقتصاد ایران وارد خواهد کرد و ابعاد مختلف اقتصاد را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد، این در حالی است که اگر ما برنامه‌ای مشخص در دستور کار نداشته باشیم این عدم برنامه‌ریزی می‌تواند به ابعاد شوک وارده به اقتصاد اضافه کند.