اقتصاد۲۴- نیم نگاهی به تجربه چند ساله اخیر در بحث صادرات کالا‌های غیر نفتی نشان می‌دهد که تکیه اقتصاد بر درآمد حاصل از فروش نفت خام، بی ثباتی درآمد صادراتی را به دنبال دارد. این در حالی است که برای دستیابی به توسعه و پیشرفت، استفاده از همه ظرفیت و توان کشور ضروری است و نباید از توانمندی بخش خصوصی در حوزه‌های مختلف غفلت شود.
هدفگذاری وزارت صنعت برای ارتقای صادرات
یکی از اهداف وزارت صنعت، رسیدگی به وضعیت ضعیف صادرات کالا‌های غیر نفتی است و برای حل همین مشکلات با برگزاری میز‌های تخصصی به دنبال راهکار توسعه است، اما در برخی از موارد که وزارت صنعت قادر به حل آن نیست سایر ارگان‌ها و دستگاه‌ها باید با حداکثر توان، حامی صادرات کشور باشند.
سالهاست صاحبنظران و فعالان تجاری و اقتصادی کشورمان هشدار می‌دهند که عدم حمایت کافی سفارتخانه ها، فعال نبودن رایزن‌های بازرگانی در کشور‌های هدف، جزیره‌ای عمل کردن سازمان‌های دولتی، قیمت بالای تمام شده کالا و مشکلات سیاسی با برخی کشور‌ها از جمله مهمترین موانع توسعه صادرات به شمار می‌رود.
با توجه به این مشکلات، مهدی صادقی نیارکی سرپرست معاونت امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر ضرورت تدوین استراتژی توسعه صادرات غیر نفتی خواستار برنامه ریزی برای افزایش حجم صادرات به ۱۵ کشور همسایه شد.
به گفته نیارکی، شناسایی بازارهای صادراتی و برنامه‌ریزی برای بهم رسانی واحد‌های تولیدی به بازارهای صادراتی یکی از مهمترین سیاست‌های وزارت صمت است.
از اینرو میز‌های تخصصی صادراتی با محوریت کشور- بنگاه - کالا در دستور کار وزارت صمت قرار گرفته که در این میز‌های تخصصی می‌توان همانند رویکرد میز‌های تعمیق ساخت داخل با بهم رسانی نیاز‌ها و توانمندی‌ها دستاورد‌هایی برای بخش صنعت به دست آورد.
همانطور که متولیان این بخش تاکید دارند، میز‌های صادراتی می‌تواند با شناسایی صنایع صادرات محور و توانمندسازی واحد‌های صنعتی با وجود پتانسیل‌های صادراتی در صنایع مختلف کشور و ایجاد شهرک‌های صنعتی مشترک در توسعه صادرات وارد فاز اجرایی شود.
نادیده گرفتن ضعف‌های صادراتی
نادیده گرفتن ضعف‌های صادراتی
کارشناسان و فعالان بخش خصوصی معتقدند به منظور کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت خام و چرخش به طرف اقتصاد چند محصولی در صادرات، جهت‌گیری سیاست‌های صادراتی باید به سود صدور کالا‌های غیرنفتی تغییر یابد.
مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفتگو با خبرنگار اقتصاد24 گفت: چنین امری تحقق پیدا نمی‌کند مگر اینکه فرصت‌های موجود در صادرات بخش‌های مختلف شناسایی و به این فرصت‌ها جنبه عملیاتی بخشیده شود. این بدان معنی است که باید در رویه سیاست گذاری‌ها تغییری ایجاد شود.
وی درباره چرایی عدم توسعه صادرات و موانعی که سالهاست مسیر حضور مستمر و پایدار کالای ایرانی را در بیشتر بازارهای جهانی مسدود کرده است، گفت: قوانین و بروکراسی صادراتی در ایران با سایر کشور‌های پیشتاز در بازارهای جهانی متفاوت است و این وجه تمایز سالهاست توسعه صادرات کشور را در حاشیه نگه داشته است.
به گفته این فعال اقتصادی، رقابت‌پذیری و خروج از انحصار در بازار داخلی راه حل تقویت صادرات غیر نفتی است. باید با شناسایی ضعف‌ها و قوت‌های این فرایند، زنجیره تولید تا صادرات تسهیل شود در غیر این صورت تنها به هدر رفت زمان و سرمایه ملی منجر خواهد شد.
حریری تاکید کرد: برای گذر از موانع صادراتی باید از کلی‌نگری به جزئی‌نگری رسید یعنی بدانیم برای رقابت در بازار جهانی چه چیزی لازم است و چه باید کرد. باید بدانیم برای استمرار حضور در این میدان، به دنبال تولیداتی باشیم که هویت کالای ایرانی را حفظ و بازار را تضمین کند.
دورنمای واقعی یا وعده‌های کاغذی!
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین تاکید کرد: باید تکلیف را با خودمان مشخص شود، اگر قصد توسعه صادرات داریم قطعأ باید رونق تولید را در نظر گرفت. برای این منظور هدفگذاری و دورنمای واقعی از چگونگی توسعه ترسیم شود، نه فقط در حرف و یا باقی ماندن بر روی کاغذ.
وی تصریح داشت: با آماده سازی و بهبود فضای کسب و کار و تشویق تولیدکنندگان به تولیدات با کیفیت و قابل رقابت در بازار جهانی اولین گام و موثر‌ترین برنامه ریزی جهت توسعه تجارت غیر نفتی انجام خواهد گرفت، اما اگر تولید برخلاف این تصورات واقعی و قوانین جهانی حرکت داشته باشد، در واقع همچنان در چنین فضایی بی ثبات، حوزه کسب و کار باقی بماند، در حوزه تجارت کشور تاثیرات منفی به جای خواهد ماند که نتیجه‌ای جز حاشیه نشینی در بازار جهانی و نحیف‌تر شدن صادرات غیر نفتی کشورمان نخواهد داشت.
نکته مهم دیگری که رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین به آن اشاره داشت، موضوع فقدان انگیزه در تقویت تولید داخلی است. وی افزود: برای باقی ماندن در بازار جهانی باید با شناسایی تولیدات داخلی، جایگاه صادرات کالای کشور را حفظ کرد.
حریری تصریح کرد: تا زمانی که نگاه به حمایت از تولید ایرانی با سیاست‌های ضعیف تقویتی و توسعه‌ای همراه باشد نمی‌تواند سنگ بنای مناسبی جهت ارتقای صادرات غیر نفتی باشد. از اینرو با هدف گذاری در توسعه تولید داخل به انتظارات گستردگی بازارهای هدف صادرات غیر نفتی نزدیک‌تر خواهیم شد.
نگرش جدی به حمایت از صادرات
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین ادامه داد: مولفه‌های زیر ساخت افزایش صادرات غیر نفتی، تغییر در نگرش حمایت جدی به تولیدات داخل و حضور چشمگیر در بازارهای رقابتی است که اگر دولت تمایل به ارزآوری از کانال صادرات غیر نفت دارد، باید به این موضوعات پیش از گذشته توجه داشته باشد.
از تلاطم قیمت ارز تا سختگیری‌های صادراتی موضوعی دیگر است که حریری با تاکید بر آن معتقد است: بی‌توجهی به شرایط تجاری صادرکنندگان می‌تواند تبعات زیادی از جمله بی اعتمادی سایر کشور‌ها به صادرات ایران را برجای بگذارد و قابلیت رقابت صادرکننده ایرانی در بازارهای جهانی را سلب کند.