چین، شریک اقتصادی ایران یا همنوا با تحریم؟/ دوستان سیاسی، منفعت‌طلبان اقتصادی

اگرچه چین به عنوان یکی از مهمترین شریک های سیاسی ایران به شمار می رود اما در خصوص مبادلات اقتصادی با ایران در شرایط تحریم رفتار متناقضی دارد.

روابط اقتصادی ایران و چین

ژوبین صفاری، اقتصاد۲۴ - سخنگوی وزارت خارجه چین در واکنش به هشدار وزارت خزانه داری آمریکا، همکاری نفتی با ایران را دیرینه و قانونی خواند. چین طی روز‌های گذشته از آمریکا خواست تا تحریم علیه شرکت‌های این کشور را به دلیل داد و ستد با ایران فورا متوقف کند.

گنگ شوانگ از سخنگویان وزارت امور خارجه در این نشست مطبوعاتی گفت: «بر این باوریم که تحریم‌ها یا تهدید‌های مربوط به تحریم‌ها، مشکلات موجود را حل نمی‌کند. همکاری دیرینه و دوستانه بین چین و ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی است. مطابق قانون، این به منافع اشخاص ثالث آسیب نمی‌زند و باید مورد احترام و حمایت قرار گیرد. ما به آمریکا توصیه می‌کنیم به فوریت اقدام اشتباه تحریم شرکت‌های چینی را کنار گذارد. ما به طور قاطع از منافع قانونی شرکت‌های چینی محافظت خواهیم کرد.»

این در حالی است که شرکت ملی نفت چین که یک شرکت دولتی بشمار می‌آید چندی پیش اعلام کرده بود که حاضر به سرمایه‌گذاری در پروژه بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی نیست. علت خروج این شرکت از پروژه پارس جنوبی، فشار‌های آمریکا اعلام شده بود.

این تناقض رفتار و گفتار در مقامات چینی در حالی رخ می‌دهد که شرکت ملی نفت چین دولتی بوده و قاعدتاً فشار آمریکا بر این شرکت باید با پاسخ سیاسی چین همراه باشد. از این رهگذر باید دریافت کشور‌هایی که به لحاظ سیاسی با ایران دوست هستند منافع اقتصادی‌شان هر چند برخلاف نظر سیاسی باشد را ترجیح می‌دهند.

چین انگیزه اقتصادی برای ایستادن جلوی آمریکا را ندارد

میثم رادپور کارشناس مسائل اقتصادی به اقتصاد ۲۴ گفت: ساختار نظام پولی چین مانند نظام مالی کشور‌های جهان به طور کامل شفاف نیست و می‌تواند با ایران مبادلات اقتصادی و تجاری داشته باشد.

وی افزود: مسئله، اما به روشنی اندازه اقتصاد کشورهاست. ما بیشتر از آنکه با چین شریک تجاری باشیم واردکننده هستیم. از طرفی اندازه اقتصاد ایران برای چین تهدید کننده نیست، لذا این کشور به جز انگیزه‌های سیاسی، چندان انگیزه اقتصادی برای حمایت از اقتصاد ایران ندارد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مسئله مهمتر برای چین، جنگ تجاری با آمریکا است، اظهار کرد: اقتصاد ایران جای کوچکی در معادلات استراتژیک آن‌ها دارد.

رادپور تصریح کرد: هر چند باید گفت ما فرصت‌هایی را برای توسعه بیشتر اقتصادی با چین داشتیم که از جمله سفر مقامات چین به ایران بود که البته چندان دستاوردی نداشت.

وی یادآور شد: در واقع این ما هستیم که به چینی‌ها کمک می‌کنیم و البته در شرایط تحریم هزینه افزایش مبادلات را از ایران دریافت می‌کنند؛ بنابراین انگیزه اقتصادی چندانی برای چین وجود ندارد تا جلوی آمریکا بایستد.

پیش از این هم البته عضو اتاق بازرگانی ایران و چین از رفتار اقتصادی چین انتقاد‌هایی را مطرح کرده بود. حسین پیرموذن در این باره گفته بود: «دولت چین برخلاف صحبت‌های سیاسی خود در بحث مراودات اقتصادی و تجاری با ایران تصمیم معقولی نگرفته است و متاسفانه در خصوص مباحث بانکی بین دو کشور این روز‌ها خبر‌های خوبی به گوش نمی‌رسد». ظاهرا اشاره پیرموذن به تصمیم یکی از بانک‌های عمده چینی طرف معامله با ایران در قطع این ارتباط و خودداری چند بانک دیگر آن کشور از ارائه خدمات به ایرانیان است.

در تحریم‌ها، دوستان ایران هم با آمریکا همراه هستند

به نظر می‌رسد باید این واقعیت را پذیرفت که حتی کشور‌های دوست هم تحت فشار تحریم‌ها مبادلات اقتصادی شان با ایران کمرنگ می‌شود. چنانکه پیش از این اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری تاثیرات تحریم‌های بانکی و ممنوعیت فروش نفت را ضربه‌ای سخت بر ایران دانسته بود. او کشور‌های چین، روسیه، ترکیه و هند را متهم به تبعیت از فشار‌های آمریکا کرد که حاضر نیستند نفت ایران را بخرند.

جهانگیری گفت که آمریکا حتی به کشور‌های دوست مانند چین، روسیه و ترکیه فشار‌هایی وارد کرده تا از تبادلات تجاری و اقتصادی جدی با جمهوری اسلامی "طفره" و نفت این کشور را خریداری نکنند.

جهانگیری پیش از هم در جمع صاحبان بنگاه‌های اقتصادی تاکید کرده بود که کشور‌های همسایه حتی جرات خرید نفت از ایران را ندارند.

معاون اول رئیس جمهور با نام بردن از هند که پیش از مرحله تحریم‌ها آمریکا، مشتری و خریدار نفت ایران بود، افزود: «من هیچ وقت فکر نمی‌کردم که کشور مستقلی مثل هند نیز حاضر به تبعیت از آمریکا شود و از ایران نفت خریداری نکند.»